ZB - 15 Niekonwencjonalne technologie łączenia elementów konstrukcji lotniczych

1. ZB - 15 Niekonwencjonalne technologie łączenia elementów konstrukcji lotniczych Lider merytoryczny Tomasz Sadowski Jarosław Sęk Instytucje partnerskie w zadaniu Politechnika Częstochowska Politechnika Lubelska Politechnika Rzeszowska Instytut Maszyn Przepływowych PAN (Gdańsk)

2. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Rzeszowska (T.Balawender) Testowanie złączy klinczowych z zastosowaniem różnych środków rozdzielających powierzchnie styku łączonych blach Wnioski: 1 – zmniejszenie tarcia na powierzchni styku łączonych blach jest korzystne dla uformowania złącza klinczowego; powoduje zwiększenie grubości ścianki bocznej w ‘szyjce’ przetłoczenia i zwiększenie ‘zamka’ przetłoczenia, 2 – zastosowanie środków zmniejszających tarcie pomiędzy łączonymi blachami powoduje zmniejszenie adhezji blach w gnieździe przetłoczenia i obniża wytrzymałość złącza i absorpcję energii podczas jego zniszczenia.

3. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Rzeszowska (T.Balawender) Modyfikacja złączy klinczowych i ocena ich wytrzymałości Wnioski: Wzrost wytrzymałości złącza oraz absorpcji energii podczas jego zniszczenia, można uzyskać przez dodatkowe sprasowanie dna przetłoczenia stemplem na płaskiej matrycy. Korzystne jest zmniejszenie średnicy stempla prasującego (ϕ6 mm) w stosunku do średnicy stempla formującego (ϕ8 mm). Przetłoczenie gniazda złącza klinczowego w drugą stronę lub jego sprasowanie na płasko, powoduje obniżenie właściwości mechanicznych.

4. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Rzeszowska (T.Balawender) Opracowanie programu i wykonanie badań połączeń klinczowo – klejowych mających na celu wzrost ich wytrzymałości Wstępne wnioski: Hybrydowe złącza klinczowo-klejowe mają większą wytrzymałość od wytrzymałości złączy klinczowych i klejowych (efekt synergii). Procedura wykonania złącza hybrydowego: klejenie – klinczowanie – utwardzanie kleju powoduje wzrost wytrzymałości i absorpcji energii podczas jego zniszczenia, w porównaniu z procedurą: klejenie – utwardzanie – klinczowanie.

5. th x cl drawing compression Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Lubelska (T.Sadowski, P.Golewski, M.Kneć ) - Politechnika Rzeszowska (T.Balawender) Analiza numeryczna i doświadczalna połączeń klejowo-klinczowych Series: Advanced Structures Materials, Vol. 6 Silva, Lucas F. M. da; Pirondi, Alessandro; Öchsner, Andreas (Eds.) 1st Edition., 2011, VII, 309 p. 270 illus. Rozdział 6 Technology of Clinch- Adhesive Joints T.Sadowski, T.Balawender

6. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Rzeszowska (T.Balawender, R.Śliwa) Nowa koncepcja nitu dwuczęściowego – c.d.

7. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Rzeszowska (J.Czaja, R.Śliwa) Analiza modelu węzła śrubowego wysoko obciążonego w konstrukcji lotniczej metodą elastooptyczną - cd. Przyrząd do badania modelu węzła Rozkład izochrom na modelu z zaciskiem wstępnym 3 Nm, ściskanie dla podkładki twardej Rozkład izochrom na modelu z zaciskiem wstępnym 3 Nm, ściskanie dla podkładki miękkiej Wykorzystanie metody stereolitografii laserowej – SLA - wykonanie prototypu elementów zespołu węzła lotniczego po wcześniejszym przygotowaniu niezbędnych dla procesów danych numerycznych oraz technologii wytworzenia. Na podstawie modeli SLA wykonano silikonowe formy pod odlewy próżniowe. Odlewy części węzła z żywicy do badań elastooptycznych wykorzystano do dalszych badań i pomiarów – określenie powstających pod wpływem zadanego obciążenia naprężeń – usytuowania ognisk występowania oraz oszacowania ich wartości. Rozkład izochrom na modelu z zaciskiem wstępnym 3 Nm, rozciąganie dla podkładki twardej Rozkład izochrom na modelu z zaciskiem wstępnym 3 Nm, rozciąganie dla podkładki miękkiej

8. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Rzeszowska (J.Sęp, W.Zielecki, B.Ciecińska, R.Perłowski ) Analiza wpływu struktury geometrycznej w układzie 3D na wytrzymałość zakładkowych połączeń klejowych Przeprowadzono kompleksową ocenę wpływu struktury stereometrycznej w układzie 3D powierzchni łączonych elementów na wytrzymałość zakładkowych połączeń klejowych. Badaniom poddano połączenia, których powierzchnie, przed klejeniem ukonstytuowano metodami szlifowania, szczotkowania, polerowania, walcowania, obróbki strumieniowo-ściernej, śrutowania oraz kulowania. Dla otrzymanych powierzchni wyznaczono parametry chropowatości w układzie 3D: - parametry amplitudy (Sa, Sq, Sz, Ssk, Ssq, Sp, Sv, St), - parametry przestrzenne (Str, Std, Sal), - parametryhybrydowe (Sdq, Sds, Ssc, Sdr, Sfd), - parametry pola i objętości (Smr, Sdc), - parametry funkcyjne (Sk, Spk, Svk, Sr1, Sr2), - indeksy funkcyjne (Sbi, Svi, Sci). Przeprowadzone badania eksperymentalne wykazały, że wytrzymałość na ścinanie Rt zakładkowych połączeń klejowych sklejonych kompozycją Epidian 5 + PAC wykazuje znaczne uzależnienie od rozwinięcia powierzchni, charakteryzowanego parametrami hybrydowymi: średnią arytmetyczną krzywizną wierzchołków Ssc (R = 0,7894), rozwiniętym polem międzyfazowym Sdr (R = 0,7498) oraz nachyleniem średniokwadratowym Sdq (R = 0,7363). Współczynnik korelacji liniowej pomiędzy wytrzymałością na ścinanie badanych połączeń klejowych a parametrami amplitudy oraz przestrzennymi wynosił R = 0,31 – 0,54 natomiast z parametrami pola i objętości, funkcyjnymi oraz indeksami funkcyjnymi uzyskiwał wartość R = 0,11 – 0,39. Parametry hybrydowe Ssc, Sdr, Sdq można zatem wykorzystać do kontroli poprawności przygotowania powierzchni oraz prognozowania wytrzymałości na ścinanie zakładkowych

9. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Rzeszowska (J.Sęp, W.Zielecki, B.Ciecińska, R.Perłowski ) Analiza wpływu struktury geometrycznej w układzie 3D na wytrzymałość zakładkowych połączeń klejowych Rys. 1. Zależność wytrzymałości na ścinanie Rt zakładkowych połączeń klejowych ze stali S235JR od średniej arytmetycznej krzywizny wierzchołka Ssc

10. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Rzeszowska (J.Sęp, W.Zielecki, B.Ciecińska, R.Perłowski ) Laserowa obróbka powierzchni przed klejeniem • Metodę laserowego oczyszczania powierzchni zastosowano do jednoczesnego oczyszczenia • powierzchni i jej rozwinięcia przed naniesieniem kleju. • Przedmiotem zainteresowania były dwa aspekty ablacji: • Zwilżalność powierzchni i jej zmiany w czasie (możliwy spadek i jego wielkość) • Wytrzymałość statyczna na ścinanie połączenia klejowego wykonanego po ablacji laserowej W badaniach eksperymentalnych wykorzystano laser światłowodowy, którego głowicę zamontowano we wrzecienniku frezarki pionowej (z wyłączonymi obrotami).

11. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych 2. Laserowa obróbka powierzchni przed klejeniem – cd. Klejenie wykonano różnymi klejami, wykonując połączenia z dwóch różnych materiałów. Powierzchnie w celach porównawczych przygotowano również w tradycyjny sposób (płukanie w acetonie, ręczne schropowacenie papierem ściernym, piaskowanie). Wyniki badań nośności w warunkach ścinania: Dla Ti-6Al-4V: Dla X6Cr17:

12. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych Badania dotyczyły analizy: • stanu deformacji w połączeniach klejowych dwunakładowych wzmocnionych czterema nitami poddanych jednoosiowemu rozciąganiu; • rozkładu deformacji i naprężeń obwodowych wokół nitów; • wpływu geometrii rozmieszczenia nitów (szwy jedno- i dwu-rzędowe) na wytrzymałość połączenia hybrydowego (Rys.1). WYBRANE WYNIKI – Politechnika Lubelska (T.Sadowski, E.Zarzeka-Raczkowska, P.Golewski, M.Kneć ) Analiza eksperymentalna i numeryczna wpływu geometrii rozmieszczenia nitów w połączeniach hybrydowych klejowo - nitowych z czterema nitami na pola naprężeń i deformacji tych połączeń Rys 1. Schemat rozmieszczenia nitów w połączeniach nitowych i hybrydowych klejowo - nitowych z czterema nitami.

13. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych Rys.2. Przykładowy raport dla połączenia hybrydowego klejowo-nitowego o rozkładzie nitów typu 2-2 • Rys.3. Przykładowy raport dla połączenia hybrydowego klejowo-nitowego o rozkładzie nitów typu 1-2-1

14. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych Model numeryczny (ABAQUS) – połączenie hybrydowe typu 2-2 Blaszki aluminiowe Połączenie hybrydowe typu 2-2 Warstwy kleju Loctite 435TM Rys.4. Pola naprężeń zredukowanych połączenia hybrydowego typu 2-2 (model1/2 połączenia)

15. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych Wnioski • Korzystny rozkład sił i naprężeń zredukowanych występuje w przypadku połączeń hybrydowych klejowo-nitowych z rozkładem nitów typu 2-2 (kwadrat) oraz 1-2-1 (romb). Połączenia tego typu gwarantują dobry docisk połączenia, a odpowiednio duże odległości pomiędzy nitami nie osłabiają w znacznym stopniu warstw klejowych (adhezyjnych). • W obu tych połączeniach czas pracy, wielkość przenoszonej siły i naprężeń oraz absorpcja energii zniszczenia wyłącznie przez nity po destrukcji warstw adhezyjnych jest niemal identyczna. • Zalety połączenia hybrydowego typu 1-2-1 (romb) widać natomiast w pracy na etapie hybrydy – połączenie klejowe wzmocnione nitami o tej geometrii rozmieszczenia przenosi większe wartości siły i naprężeń, absorbuje większą wartość energii zniszczenia oraz ma dłuższy czas pracy. • Tak więc , najkorzystniejszym typem połączenia hybrydowego dwunakładkowego klejowo-nitowego z czterema nitami jest typ połączenia 1-2-1 (romb), Rys. 5. Rys. 5. Wykresy siła – przemieszczenie dla poszczególnych typów połączeń hybrydowych (uśrednione wartości dla poszczególnych typów połączeń): 1 – połączenie typu 2-2; 2 - połączenie typu 3-1; 3 - połączenie typu 1-3, 4 - połączenie typu 1-2-1

16. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Lubelska (T.Sadowski, E.Zarzeka-Raczkowska, P.Golewski, M.Kneć ) Analiza numeryczna połączeń klejonych i punktowo-zgrzewanych (PZL Mielec S.A.) • połączenie zgrzewane • połączenie hybrydowe – zgrzewane i klejone • połączenie klejone 5 zgrzein o średnicy 3mm. połączenie zgrzewane

17. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Lubelska (T.Sadowski, E.Zarzeka-Raczkowska, P.Golewski, M.Kneć ) Analiza numeryczna połączeń klejonych i punktowo-zgrzewanych (PZL Mielec S.A.) połączenie hybrydowe

18. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Lubelska (T.Sadowski, E.Zarzeka-Raczkowska, P.Golewski, M.Kneć ) Analiza numeryczna połączeń klejonych i punktowo-zgrzewanych (PZL Mielec S.A.) połączenie klejone

19. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Lubelska (T.Sadowski, E.Zarzeka-Raczkowska, P.Golewski, M.Kneć ) Analiza numeryczna połączeń klejonych i punktowo-zgrzewanych (PZL Mielec S.A.)

20. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Częstochowska (P.Lacki, J.Adamus, K.Wojsyk , K.Kudła) Opracowanie technologii spawania laserowego elementów lotniczych Dotychczasowa technologia sczepiania łopatek wirnika aparatu kierującego ogranicza się do ich ustalenia za pomocą kulek z użyciem klasycznego kondensatorowego zgrzewania rezystancyjnego. Zaletą tej metody jest prostota i ograniczone wymagania co do kwalifikacji personelu wykonującego sczepianie. Niestety czas niezbędny do ustalenia (sczepiania) łopatek względem pierścienia aparatu kierującego jest co najmniej 5-krotnie dłuższy niż w przypadku proponowanego mikrosczepiania impulsowego. Utrudniona jest również automatyzacja procesu. Istotny wpływ na wtopienie ma moc impulsu i czas jego trwania. Główne wnioski: Spawanie przedlutownicze laserem jest alternatywną technologią do obecnie stosowanej w montażu aparatu, gdyż umożliwia jednoznaczne, szybkie i niepowodujące zmian w materiale podstawowym sczepienie łopatek do wieńca. Spawanie laserowe nie utrudnia wprowadzania i wnikania lutu do szczeliny. Spawanie laserowe może wzmacniać złącze: łopatka – wieniec, tworząc monolityczne połączenie, jednak może utrudnić demontaż łopatek w razie ich eksploatacyjnego uszkodzenia. Spawanie wiązką lasera może być stosowane bez użycia materiału dodatkowego. W celu uzyskania spawania „na wskroś” należy zastosować wyższe moce lasera od użytych w niniejszych próbach. Jest to technicznie możliwe, gdyż np. wycinanie otworów pod łopatki w wieńcu odbywa się również laserem.

21. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Częstochowska (P.Lacki, J.Adamus, K.Wojsyk , K.Kudła) Opracowanie metodyki modelowania numerycznego za pomocą MES lotniczych układów hamulcowych Bębnowy układ hamulcowy jest stosowany w wielu aplikacjach lotniczych. Analizowany przykład jest stosowany w śmigłowcu Mi-2. Dotychczas stosowane rozwiązanie łączyło okładzinę cierną hamulca ze szczęką za pomocą nitów. Z uwagi na konieczność stosowania nowych bezazbestowych okładzin ciernych, które pękają przy stosowaniu technologii nitowania istnieje potrzeba zastosowania klejenia okładzin ciernych do hamulca. Główne wnioski: Zaprezentowany model numeryczny hamulca bębnowego zostanie wykorzystany do dalszej analizy w ramach projektu. Symulacje numeryczne ukierunkowane będą na poznanie zjawisk zachodzących między okładziną a szczęką hamulcową z uwzględnieniem zmian, jakie wprowadza ciepło tarcia. 2. Symulacje numeryczne umożliwiają: analizowanie wszystkich warunków pracy hamulca, łatwą zmianę parametrów, szybkie uzyskiwanie danych o systemie, badanie sytuacji hipotetycznych występujących w lotnictwie.

22. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – Politechnika Częstochowska (P.Lacki, J.Adamus, K.Wojsyk, K.Kudła) Badania doświadczalne i analiza jakości złączy doczołowych zgrzewanych metodą FSW materiałów stosowanych na konstrukcje lotnicze Głównym celem realizowanego zadania jest wprowadzenie do krajowego przemysłu lotniczego technologii nierozłącznego spajania konstrukcji z zastosowaniem zgrzewania FSW (FrictionStirWelding). Wymieniona technologia ma zastąpić docelowo, dotychczas stosowane, technologie łączenia elementów konstrukcji lotniczych z użyciem nitowania lub spawania laserowego, ze szczególnym uwzględnieniem aluminium jako materiału konstrukcyjnego. • Główne wnioski: • Wykonane badania twardości złączy zgrzewanych z aluminium wskazują, że obszar zgrzeiny charakteryzuje się największą twardością, która przewyższa o około 10-12 jednostek HV twardość materiału rodzimego. W strefie wpływu ciepła następuje niewielka utrata twardości w stosunku do twardości MR. • Wytrzymałość złączy zgrzewanych z użyciem technologii FSW przewyższa o około 30% wytrzymałość połączeń wykonanych z zastosowaniem spawania łukowego. Zerwanie następuję zawsze w SWC złącza od strony spływu, dlatego niezbędne jest zastosowanie zabiegów dodatkowych zwiększających wytrzymałość złącza w tej strefie. • Zmiana parametrów zgrzewania tj. prędkości obrotowej narzędzia i jego prędkości przesuwu zachowuje postać charakterystyki rozkładu twardości i niewiele zmienia twardość w strefie odkształcenia termomechanicznego.

23. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – IMP Gdańsk (P.Doerffer, B.Puchowski) Połączenia zgrzewane konstrukcji lotniczych z kompozytów epoxydowo węglowych Wytrzymałość złącza wykonanego przy pomocy żywicy termoplastycznej PEEK dla próbek z kompozytu epoxydowego. [ MPa ]

24. Główne wyniki zrealizowanych prac badawczych WYBRANE WYNIKI – IMP Gdańsk (P.Doerffer, B.Puchowski) Połączenia zgrzewane konstrukcji lotniczych z kompozytów epoxydowo węglowych Wytrzymałość złącza wykonanego przy pomocy żywicy termoplastycznej PEEK dla próbek z kompozytu PEEK. [ MPa ]

25. Dane do wskaźników realizacji celów projektu • Dane do wskaźników realizacji celów projektu (produktu i rezultatu) uzyskanych • w pierwszym i drugim kwartale 2011 • Referaty konferencyjne (tytuł wystąpień, nazwiska wykonawców, nazwa i termin konferencji) - 7 • Sadowski T., Marsavina L., Craciun E-M., Knec M.,Parallel of crackspropagationin an orthotropicpolymermatrixcompositesubjected to tension, 19thInternational Conference on ComputerMethodsin Mechanics, Warszawa, maj 9-12, 2011. • Zielecki W., Sęp J.: Wytrzymałość na ścinanie zakładkowych połączeń klejowych starzonych naturalnie. VII Międzynarodowa Konferencja nt. Technika i Technologia Montażu Maszyn, Cisna, 24-27 maja • Ciecińska B.: Ekologia w klejeniu. Analiza wpływu alternatywnych sposobów przygotowania złączy na ich wytrzymałość statyczną. VII Międzynarodowa Konferencja nt. Technika i Technologia Montażu Maszyn, Cisna, 24-27 maja • Perłowski R.: Wpływ sposobów przygotowania powierzchni blach tytanowych na wytrzymałość połączeń klejowych. VII Międzynarodowa Konferencja nt. Technika i Technologia Montażu Maszyn, Cisna, 24-27 maja • Lacki P., Adamus K., Wojsyk K., Zawadzki M.: Numericalsimulation of electronbeamweldingprocess of Inconel 706 sheets. 14 International Conference on Sheet Metal. SheMet 2011. Leuven, Belgium • Adamus K.: Przewidywanie geometrii jeziorka spawalniczego na podstawie parametrów procesu spawania wiązką elektronów. 31.V-2.VI.2011 - XVII Naukowo-Techniczna Krajowa Konferencja Spawalnicza, Międzyzdroje • Kudła K., Wojsyk K.: Możliwości sterowania geometrią wtopienia podczas spawania i napawania z wykorzystaniem równoważnych normowanych energii liniowych. 31.V-2.VI.2011 - XVII Naukowo-Techniczna Krajowa Konferencja Spawalnicza, Międzyzdroje

26. Dane do wskaźników realizacji celów projektu • Publikacje w czasopismach (pełne dane bibliograficzne), które ukazały się w I półroczu 2011 r. 7 (6 lista filadelfijska) • Zielecki W., Pawlus P., Perłowski R., Dzierwa A.: Analiza wpływy struktury geometrycznej powierzchni w układzie 3D na wytrzymałość połączeń klejowych. Technologia i Automatyzacja Montażu 1/2011, s. 33-37, ISSN 1230-7661 • Lacki P., Adamus K., Wojsyk K., Zawadzki M.: Numericalsimulation of electronbeamweldingprocess of Inconel 706 sheets. Key Engineering Materials Vol. 473 (2011) pp 540-547 • Lacki P., Adamus K., Wojsyk K., Zawadzki M., Nitkiewicz Z, Modelingof heatsourcebased on parameters of electronbeamweldingprocess..: Archives of Metallurgy and Materials, Vol. 56 (2011) Issue 2, pp.455-462 • Lacki P., Adamus K.,: Numericalsimulation of theelectronbeamwelding • process. Computers & Structures, Volume 89, Issues 11-12, June 2011, Pages • 977-985 • 5. T.Sadowski, P.Golewski, E. Zarzeka-Raczkowska, "Damage and failure processes of • hybrid joints: adhesive bonded aluminium plates reinforced by rivets”, Comput. Mat. • Sci. 50 (2011) 1256-1262. • 6. T.Sadowski, J.Bec, "Effective Properties for Sandwich Plates with Aluminium Foil • Honeycomb Core and Polymer Foam Filling - Static and Dynamic Response", Comput. Mat. Sci. 50 (2011) 1269-1275. • T.Balawender, T.Sadowski, M.Kneć, “Technological problems and experimental investigations of hybrid: clinched-adhesively bonded joint”, Arch. Metallurgy and Mat. 56 (2011) 439-446.

27. Dane do wskaźników realizacji celów projektu • Prace mgr, dr, hab. – obronione w I półroczu 2011 r. - imię i nazwisko (dyplomanta, doktoranta, habilitanta), tytuł pracy, imię i nazwisko promotora, data obrony, • inżynierskie obronione – 2 • magisterskie obronione – 3 • inżynierskie planowane – 7 • doktorskie – 2 • habilitacyjne – 2 (zakończenie po 2013) • Udział studentów / doktorantów / innych wykonawców(liczbowo) w danym ZB (aktualnie) - studentów 12 - doktorantów 2 - habilitanci 2 - innych wykonawców 8 w tym 1 kobieta

28. UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO Stan współpracy z przedsiębiorstwami Doliny Lotniczej WSK PZL Rzeszów SA (Pratt & Whitney) dotyczy optymalizacji procesu spawania wiązką elektronów. W ramach współpracy wykonano badania doświadczalne oraz symulacje numeryczne procesu spawania. Pratt & Whitney Kalisz (PWK) dotyczy optymalizacji procesu technologicznego spawania przed lutowaniem. W ramach współpracy zrealizowano przetarg na wykonanie próbek do badań. Realizowany jest etap opracowania technologii sczepiania punktowego metodą MIG (TIG) aparatów silników lotniczych w celu ograniczenia lub eliminacji technologii sczepiania z użyciem kulki z obcego materiału. AgustaWestland PZL Świdnik S.A. dotyczy zagadnień optymalizacji konstrukcji hamulca bębnowego wirnika nośnego śmigłowca Mi-2. W ramach współpracy opracowano koncepcję stanowiska badawczego do prób wytrzymałości połączeń klejonych okładzina cierna – szczęka hamulcowa. Ponadto badane są zagadnienia uszkodzeń połączeń klejowych w płytach sandwiczowych o wypełniaczu w postaci plastra pszczelego PZL Mielec/Sikorski dotyczy zagadnień połączeń hybrydowych typu: śrubowo-klejowych, nitowo-klejowych, klejowo-zgrzewanych, zgrzewanie tarciowe z przesuwaniem

29. Główne wnioski Uzyskane wyniki badań eksperymentalnych wskazują na przydatność i skuteczność obróbki laserowej jako alternatywnego sposobu przygotowania powierzchni przed klejeniem. Istnieje możliwość ograniczenia lub wyeliminowania z procesu przygotowawczego substancji szkodliwych dla zdrowia i środowiska naturalnego Fakt wystąpienia różnic w efektach - w kontekście badanych materiałów oraz klejów – jest przesłanką do prowadzenia dalszych prac eksperymentalnych nad tą metodą przygotowania powierzchni przed klejeniem. 4. Spawanie przedlutownicze laserem jest alternatywną technologią do obecnie stosowanej w montażu aparatu, gdyż umożliwia jednoznaczne, szybkie i niepowodujące zmian w materiale podstawowym sczepienie łopatek do wieńca. 5. Zaprezentowany model numeryczny hamulca bębnowego zostanie wykorzystany do dalszej analizy w ramach projektu. Symulacje numeryczne ukierunkowane będą na poznanie zjawisk zachodzących między okładziną a szczęką hamulcową z uwzględnieniem zmian, jakie wprowadza ciepło tarcia. 6. Przeprowadzone próby zgrzewania tarciowego z przemieszaniem wykazują lepszą jakość złączy, przy zastosowaniu takiego ustalenia narzędzia aby jego powierzchnia czołowa znajdowała się poniżej powierzchni materiału w zakresie od 0,15-0,4mm. Powoduje to przyśpieszenie nagrzewania metalu i zwiększenie ciśnienia wywieranego na metal w stanie półplastycznym. Dodatkowe polepszenie jakości złącza uzyskuje się przez zwiększenie kąta pochylenia narzędzia tak, aby tylna część wieńca była bardziej zagłębiona niż część przednia. 7. Analiza przekroju poprzecznego spoiny dla procesu spawania wiązką elektronów pozwoliła na otrzymanie modelu przewidującego powierzchnię przekroju spoiny wprowadzają średni błąd 4%.