CSCT project: Competenties voor EDO- leerkrachten

1. CSCT project:Competenties voor EDO- leerkrachten Comenius 2.1 project 2004-2007 118277-CP-1-2004-BE-Comenius

2. Curriculum, Sustainabledevelopment, Competences, Teacher training (CSCT) • Doelstellingen • Een competentie georiënteerde curriculum ontwikkeling voor educatie voor duurzame ontwikkeling in de initiële en de in-service lerarenopleiding • curriculummodellen waarbij Educatie voor Duurzame Ontwikkeling in de opleiding wordt geïntegreerd. • Eindproducten • Formuleren / selecteren van competenties die verband houden met educatie voor duurzame ontwikkeling • Identificeren van specifiek onderwijsmateriaal dat aansluit bij de geselecteerde competenties • Formuleren en selecteren van inhouden die aansluiten bij de geselecteerde competenties • Ontwerpen van onderwijsmodellen (organisatie, …) • Ontwikkelen van een leidraad voor docenten en studenten

3. Norway England (Wales) Denmark Germany Belgium Austria Switzer-land Hungary Spain Partnerlanden www.csct-project.org Engeland 1 Denemarken 1 Noorwegen 1 Duitsland 1 Oostenrijk 4 België 2 Spanje 2 Hongarije 1 Zwitserland 2

4. CSCT partnership • Katholieke Hogeschool Leuven (Be) • Entiteit Curriculum (Vlaams Onderwijsministerie) • Telemark University College (No) • University College of Vest Jutland (Dk) • University of Wales (GB) • Universitat Autonoma de Barcelona (SP) • Universitat de Girona (SP) • University of Salzburg (O) • University of Klagenfurt (O) • University of Klagenfurt (Inst. Geographie & Regionalforschung) • Pädagogische Hochschule Niederösterreich (O) • Regional Environmental Center (H) • University of Lüneburg (D) • Pädagogische Hochschule Zürich (ZW) • Fachhochschule Nordwestschweiz (ZW)

5. Eindresultaat • Rapport ingediend januari 2008 • Disseminatie acties • Implementatie van het EDO-curriculummodel

6. Rapport (‘Handboek’) • Duurzame ontwikkeling en onderwijs • CSCT raamwerk • Professionele dimensies van EDO-leerkrachten • Algemene competenties voor EDO • Specifieke EDO-competenties (5 bekwaamheidsdomeinen) • Actieonderzoek als kractige methode binnen EDO • Case studies

7. Dynamisch model voor EDO competenties in de lerarenopleiding ( project CSCT-model ) Leerprocessen voor DO 5 competentiedomeinen Algemene competenties Professionele dimensies Een dynamisch model 7

8. Vijf domeinen Drie basiselementen in het model • Kennis • Systeemdenken • Emoties • Waarden • Actie • De leraar als individu • De leraar in de onderwijsinstelling • De leraar in de samenleving • ‘Algemene competenties‘ • onderwijzen • Reflecteren/visie ontwikkelen • Participeren aan netwerken ‘Professionele dimensies’

9. 3 professionele dimensies

10. Algemene competenties

11. CSCT raamkader

12. Vijf Domeinen

13. Verwerven van KENNIS over duurzaamheidsvraagstukken • Vier kennisdimensies binnen EDO: • Conceptuele kennis • Oorzakelijke kennis • Kennis over actiemogelijkheden • Kennis over ontwikkelen van eigen visie • Deze kennis heeft betrekking op: • Tijd (verleden-heden-toekomst) • Ruimte (hier-ginder/Noord-Zuid) • Inter-/transdisciplinair • Kwaliteit van deze kennis: • Haalbaarheid staat voor kwaliteit • Kritisch denken is essentieel

14. Voorbeelden kenniscompetenties • Als een individu • relevante kennis verwerven rond uitdagingen en kwesties over DO • Educatieve doelen voor DO selecteren, rekening houdend met de diversiteit van de leerlingengroep • KLO creëren over duurzaamheidskwesties • Als lid van een onderwijsinstelling • Verwerft kennis over duurzaamheidsvraagstukken om te kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van een curriculum dat EDO integreert in het hele schoolcurriculum • Als lid van de samenleving • Kan partners vinden buiten de schoolgemeenschap en samenwerken met organisaties die DO promoten

15. Bevorderen van SYSTEEMDENKEN • 4 basiscriteria voor systeemdenken(Capra, 1992) • Van studie van deelaspecten naar studie van het geheel • Van lineaire oorzaak-gevolg-relaties naar dynamische relaties • Van feiten naar processen • Van zoeken naar details naar ontdekken van patronen TIJD

16. Systeemdenken • Vier dimensies binnen het systeemdenken(Ossimitz 2000): • Relationeel denken • Dynamisch denken • Denken in termen van modellen • Bedoeling = op een systematische manier tot actie komen

17. Voorbeelden competenties systeemdenken • Als een individu • Begrijpt basismodellen van de systeemtheorie • Is zich ervan bewust dat hij altijd deel uitmaakt van verschillende systemen • Weerstaat de neiging om complexe problemen te simplificeren • In de onderwijsgemeenschap • Gaat binnen zijn vak op zoek naar relaties, meervoudige invloeden, .. • In de samenleving • Gebruikt lokale, nationale en internationale netwerken • Kan machtverhoudingen en belangenconflicten in de samenleving identificeren

18. Omgaan met EMOTIES • Emoties en gevoelens • gekoppeld aan denken, waarderen,reflecteren en handelen • belangrijke rol bij de organisatie en integratie van kennis • deel van besluitvormingsprocessen • drijvende kracht achter de motivatie • Empathie speelt een sleutelrol in EDO

19. Voorbeelden competenties emoties • Als een individu • Ontwikkelen voor zichzelf empathisch vermogen • Bewust van de impact van emoties op perceptie, oordeelsvorming, beslissingen • Als lid van de onderwijsgemeenschap • Atmossfeer van openheid en vertrouwen creëren waarbij ieder zijn gevoelens mag uiten • Als lid van de samenleving • Adequaat communiceren met ouders en anderen over hun emoties

20. Ontwikkelen van WAARDEN • “Voor EDO zijn waarden fundamenteel en staat respect centraal: • respect voor anderen, inclusief voor anderen uit de toekomstige • generaties, respect voor verschil en diversiteit, voor het milieu en • voor onderzoek van de planeet die we bewonen. Onderwijs stelt • ons in staat om onszelf en anderen te begrijpen en onszelf • verbonden te voelen met de ruimere natuurlijke en sociale • omgeving; dit begrijpen biedt ons een duurzame basis voor het • opbouwen van respect.” • (United Nations Decade of Education for Sustainable Development, 2005-2014, Draft International Implementation Scheme, Ectober 2004)

21. Voorbeelden competenties waarderen van situaties en ethische normen hanteren • Als een individu • Verduidelijkt en expliciteert eigen overtuigingen • Op de hoogte van leermiddelen en –methoden in verband met waarden en waardenontwikkeling • Als lid van een onderwijsgemeenschap • Dringt eigen waarden en meningen niet op maar biedt leerlingen voldoende kansen om een eigen standpunt in te nemen • Moedigt leerlingen aan om hun overtuigingen in vraag te stellen… • Als lid van de samenleving • Benadrukt het belang van inzicht in Europees burgerschap, inclusief de rechten, verantwoordelijkheden en waarden die hierachter schuilgaan

22. ACTIEGERICHT werken • Acties ondernemen stelt leerders in staat: • Conflicterende belangen te ervaren • In discussie te gaan over alternatieve oplossingswegen en visies • Het tegen elkaar afwegen van visies • Zich daadwerkelijk te engageren • Daarover te reflecteren • Ondernomen acties te evalueren

23. Voorbeelden competenties actiegericht werken met leerlingen rond EDO • Als een individu • kritisch nadenken over iemands levensstijl en -keuzes • op een probleemoplossingsgerichte wijze aan een project werken • In de onderwijsgemeenschap • actie beschouwen als een educatieve meerwaarde niet alleen als een manier om problemen op te lossen • relevante actiegerichte thema’s voor DO selecteren • In de samenleving • machtsrelaties binnen lokale (en globale) gemeenschappen analyseren in functie daarvan strategisch denken • netwerken faciliteren

24. Opvolging van EDO • Uitgeverij De Boeck Duurzame ontwikkeling. Hoe integreren in onderwijs ? Willy Sleurs, Veerle de Smet, Veerle Gaeremynck, 2008, 199 p • Ensi :Environmental Network Sustainable internationaal congres voor 130 deelnemers van 26 tot 28 maart 2009 in de KHLeuven 24

25. www.csct-project.org Contactpersonen: willy.sleurs@ond.vlaanderen.be veerle.de.smet@khleuven.be