Bireysel Temizlik Uygulamaları

1. Bireysel Temizlik Uygulamaları Öğr. Gör. Dr. Serap TORUN Adana/2008

2. Bireysel Hijyeni Etkileyen Faktörler • Yaş • Beden İmgesi • Sosyoekonomik Düzey • Kültürel Durum • Bilgi Düzeyi • Bireysel Tercihler • Sağlık Durumu Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

3. Hijyenik Uygulamaların Amaçları I • Vücut salgılarının, atıkların ve geçici mikroorganizmaları vücuttan uzaklaştırmak • Bireyin rahatlamasını, dinlenmesini, gevşemesini sağlamak ve kas gerilimini azaltmak Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

4. Hijyenik Uygulamaların Amaçları II • Vücuttaki kötü kokuları gidermek • Bireyin genel görünümünü olumlu hale getirerek beden imgesini geliştirmek • Deri sağlığını sürdürmek ve geliştirmek Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

5. Sabah Bakımı Hastanın gereksinim duyduğu günlük hijyenik bakım uygulamalarını içerir. . • Boşaltımın sağlanması • El-yüz bakımı • Ağız bakımı • Ayak bakımı • Tırnak bakımı • Baş banyosu • Yatak banyosu • Duş veya küvet banyosu • Tıraş • Sırt masajı • Çamaşırların ve yatak takımının değiştirilmesi Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

6. Öğleden Sonra Bakımı • Öğle yemeği sonrası hastanın; • Boşaltım gereksiniminin giderilmesi • El-yüz bakımı • Ağız bakımı verilmesi • Yatağın düzeltilmesini içerir. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

7. Akşam Bakımı • Hastanın gevşemesini ve daha rahat uyumasını sağlamak amacıyla, • Islak veya kirli ise yatak takımlarının ve hastanın çamaşırlarının değiştirilmesi, • Boşaltım gereksiniminin giderilmesi, • El-yüz ve ağız bakımının verilmesi, • Masaj uygulamalardır. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

8. GÖZ BAKIMI Özel göz bakımına gereksinimi olanlar • Bilinçsiz hastalar (göz kırpma refleksi olmayabilir ya da göz kapaklarında fazla salgı birikebilir) • Göz ameliyatı olanlar • Gözünde irritasyon, enfeksiyon, • yaralanma gibi sorunları olanlar • Gözlük, lens (contact) ya da protez göz kullanan hastalar Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

9. Göz Bakımında İlkeler I • Gözler her zaman iç kantüsten dış kantüse doğru temizlenmelidir. • Temizlik, ılık duru su, el bezi ya da gaz bezi ile yapılmalıdır. Sabun yanma ve tahrişe neden olabileceği için kullanılmamalıdır. • Göz kırpma refleksi olmayanlarda korneanın kurumasını önlemek için her 4 saatte bir yapay göz yaşı ya da %0,9’luk NaCl solüsyonu göze damlatılmalıdır. Gerekirse göz kapakları kapatılmalıdır. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

10. AĞIZ BAKIMI I Ağız bakım uygulamalarının amaçları • Ağız mukozasının bütünlüğünü ve nemliliğini sağlamak • Diş ve diş etlerinin sağlığını sürdürmek • Ağızdaki rahatsız edici tadı ve kokuyu gidermek • Bireyin doğru ağız hijyeni uygulamalarını öğrenmesini sağlamak Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

11. Ağız Hijyeni Yönünden Risk Taşıyan Hastalar • Yatağa bağımlı hastalar • Dehidrate hastalar • Oral beslenemeyen hastalar • Kemoterapi alan hastalar • O2 ve atropin gibi ilaç alan hastalar Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

12. Değerlendirmede Dikkat Edilecek Noktalar Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

13. Jinjivitis • (dişeti iltihabı) • Stomatisis • (ağız iltihabı) Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

14. Piyore • (kemik ve dişeti dokularının iltihabı) • Glossitis (dil iltihabı) Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

15. Oral malignansiler • Halitozis • (ağız kokusu) Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

16. Özel Ağız Bakımında Kullanılan Solüsyonlar Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

17. 1. Bilinçli Hastalarda Özel Ağız Bakımı Malzemeler • Antiseptik solüsyon veya gargara • Abeslang • Gaz spanç • Yüz havlusu • Böbrek küvet • Bir bardak ılık su • Yağlı bir pomad (vazelin) Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

18. 2. Bilinçsiz Hastalarda Özel Ağız Bakımı Malzemeler • Dil basacağı (ortalama 16 adet), • Gaz bezi (ortalama 16 adet), • Flaster, • Böbrek küvet, • Kirli kabı, • Yüz havlusu, peçete, • Nemlendirici losyon, • Tek kullanımlık eldiven, • Ağız temizleme solüsyonu, • Maske. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

19. İşlem Basamakları I İşlem bireye açıklanır. Eller yıkanır. Malzeme masanın üzerine konur Yatağın başı yükseltilerek bireye semifowler pozisyonu verilir, başı yana çevrilir (başın yükseltilemediği durumlarda sadece yana çevrilir.) Bireyin çenesinin altına havlu ve böbrek küvet yerleştirilir. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

20. İşlem Basamakları II Üst ve alt dişleri spanç ile tutularak açılır. Gazlı bez sarılmış abeslang gargara ile ıslatılır, ağzın içi dikkatle temizlenir. Ağız bakımında dış, iç birbirine bakan yüzeyleri, dil, yanak içi ve diğer yumuşak dokular sırası ile temizlenir. Kalan solüsyon bireye pipet yardımıyla verilir ve gargara yaptırılır (bilinci yerinde değilse bu yapılmaz). Dudaklara yağlı bir pomat sürülür.(Oksijen alıyorsa yapılmaz.) Birey eski pozisyonuna getirilir. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

21. Saç Bakımı • Saçların ve kafa derisinin temiz ve sağlıklı olmasını sağlamak, • Kafa derisinde kan dolaşımının hızlandırmak ve böylece saç köklerinin beslenmesini sağlamak, • Bireyin rahatını sağlamak ve estetik gereksinimi karşılayarak, bireyin kendine güvenini artırmak, • Bireyin kendi hijyenik bakımına katılımını sağlamak. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

22. Malzemeler • 2 adet banyo havlusu • Şampuan (veya sabun) ve saç kremi • Büyük maşrapa • Su (43-44ºC) • 2 adet plastik kova • Yıkama küveti /muşamba ve gazete • Vazelinli Pamuk Tampon (kulaklar için) • Yüz havlusu veya gaz bezi • Tarak ve fırça • Saç kurutma makinesi • Basamaklı tabure ya da alçak sandalye • Tedavi bezi ve muşambası Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

23. İşlem Basamakları-I • Bireye ne yapılacağı açıklanır. • Malzeme uygun bir yere konur. • Yatak yükseltilir. Bireyin başının altına bir yastık konur,hatta başı yakın, ayakları uzak tarafta kalacak şekilde yatakta çapraz yatırılır. • Bireyin omzunun altına su geçirmez pet konur.(veya yastığın üzerine muşamba örtülüp üzerine bireyin havlusu serilir) • a-Yıkama küveti bireyin başının altına yerleştirilir ve küvetin alt ucuna suyun boşalacağı kova yerleştirilir. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

24. İşlem Basamakları-II 5. b-Yıkama küveti yoksa kalın bir muşamba üç kenarından gazete ile rulo yapılarak yıkama küveti haline getirilip bireyin başının altına konur. muşambanın ucu plastik kovanın içine sarkıtılır. 6. Baş havlusu bireyin omzuna serilir. Kulaklarına tampon konulur ve gözleri köpük kaçmaması için gazlı bezle kapatılır. 7-Bireyin saçı geriye doğru fırçalanır ve taranır. 8-Suyun sıcaklığı 40-44° C arasında olmalıdır. 9-Saçlar suyla ıslatılır,şampuanla yıkanır, durulanır. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

25. İşlem Basamakları-II 10-Bireyin başı havluyla sarılıp yüzü silinir. Bireyin başı yastığa konulur. Yıkama küveti veya muşamba kaldırılır. 11- Bireyin saçı yumuşak hareketlerle kurulanır,gerekirse ikinci havlu ile kurulama işlemine devam edilir. Saçlar, mümkünse kurutma makinesi ile kurutulur,taranır. 12-Bireyin yatağı yapılır,bireye uygun pozisyon verilir ve dinlenmesi sağlanır. 13-Kullanılan malzeme temizlenerek kaldırılır. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

26. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

27. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

28. BANYOLAR • Banyo genel hijyenik bakımın bir parçasıdır. • Enfeksiyonun önlenmesi, deri bütünlüğünün ve derinin sağlığının korunması için deri temizliğinin yapılması gerekir. • Deri bakımının ne sıklıkla yapılacağı kişiden kişiye ve çalışma ortamına göre farklılık gösterir Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

29. Banyonun Amaçları-I • Enfeksiyonu önlemek, • Dolaşım ve solunumu uyarmak, • Eklem fonksiyonlarının korunmasına yardım etmek, • Dinlenmeyi, gevşemeyi ve rahatlığı sağlamak, • Duyuların uyarılmasını sağlamak Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

30. Banyonun Amaçları-II • Hastanın benlik saygısını korumak ve arttırmak. • Hastanın değerlendirilmesine olanak sağlamak, • Hemşire- hasta iletişiminin gelişmesini sağlamak. • Vücutta oluşan kokuları gidermek. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

31. Banyo Türleri I Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

32. Banyo Türleri II Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

33. Yatak Banyosu -I Temizlik amacıyla tam yatak banyosunun verildiği durumlar: • Bilinçsiz hastalar • Yatak istirahatında olan hastalar • Ameliyat sonrası yatağa bağımlı hastalar • Akut hastalıklardan sonra hastanın yatağa bağımlı olduğu durumda Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

34. Yatak banyosu verirken hemşirenin uyması gereken ilkelerden birinin hastanın banyo sırasında maksimum katılımının sağlanması olduğu unutulmamalıdır. • Hastanın yatak içinde serbestçe hareket edebildiği durumlarda hemşire gerekli malzemeyi temin ederek, hastanın kendi kendini temizlemesini sağlar. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

35. Malzemeler • İki adet havlu ( bir adet banyo, bir adet yüz havlusu) • İki adet elbezi • Küvet ( 2 adet) • Su (43-46C) • Sabun-sabunluk • Çarşaf • Temiz iç çamaşırı ve pijama • Deodorant, cilt losyonu • Ağız bakım malzemeleri • Tarak, el fırçası, makas • Sürgü-ördek • Kirli poşeti • Disposible (tek kullanımlık) eldiven Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

36. İşlem Basamakları-I Malzeme hazırlanmadan önce ve sonra eller yıkanır . Malzeme bir tepsinin içinde getirilerek, yakın bir masanın üzerine konulur. Kullanılacak malzemenin tam olup olmadığı bir kez daha kontrol edilir. Oda ısısı kontrol edilir. Pencereler ve kapılar kapatılır. İşlem açıklanır. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

37. İşlem Basamakları-II Hastanın etrafına perde çekilir. Yatak paravanla kapatılır veya kapı kapatılır. Bireyin boşaltım gereksinimi varsa giderilir. Birey soyulur, üzerine pikesi örtülür, yatak takımları gevşetilir. Küvetin 2/3’ si 43-46 C su ile doldurulur. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

38. İşlem Basamakları-III Yatak hemşirenin rahat çalışabileceği kadar yükseltilir. Bireyin başının altındaki yastık alınır. Yatağın başı 30° kaldırılır. Yatak banyosu supine pozisyonunda verilir.Gerekli olduğu takdirde semifowler veya fowler pozisyonda da verilebilir. Sabunlama bezi kese haline getirilir Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

39. İşlem Basamakları-IV Önce uzak taraftaki göz içten dışa ve sabunsuz su ile silinir. Her iki göz için sabunlama bezinin farklı bir tarafı kullanılır. Göze bastırılmaz. Yüz havlusu göğüs üzerine serilir. Daha sonra bireyin alışkanlığına göre sabunlu yada sabunsuz bez ile sırayla alın, burun, yanaklar, çene ve kulaklar silinir, durulanır ve kurulanır (erkek hastanın tıraşı bu aşamada yapılabilir). Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

40. İşlem Basamakları-V Uzak taraftan başlanarak boyun silinir, durulanır, kurulanır. Yüz havlusu uzak taraf kol altına serilir. Uzak taraftaki kol, bilekten koltuk altına doğru küçük darbelerle sabunlanır, kurulanır. Bireyin eli, içinde su olan küçük küvete sokulur. Birkaç dakika yumuşaması için beklenir. Gerekiyorsa tırnaklar kesilir. Elleri kurulanır. Diğer kol için aynı işlem(16-18) tekrarlanır. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

41. İşlem Basamakları-VI Banyo havlusu bireyin göğsünün üstüne serilir, pike göbek hizasına indirilir. Uzak taraftan başlanarak göğüs bölgesi yukarıdan aşağı hafif darbelerle sabunlanır, durulanır ve kurulanır. Kadınlarda ve şişman bireyde göğüs altları ve aralarına dikkat edilir. Pike pubis üzerine indirilir. Karın uzak taraftan yakına doğru yanlamasına hareketlerle silinir, durulanıp ve kurulanır. Göbek çevresine özellikle dikkat edilir. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

42. İşlem Basamakları-VII Uzak taraftaki bacak açılarak el diz altından geçirilir ve bacak dizden bükülür. Havlu bacak altına serilir. Hastanın ayağı havlu üzerine konan küvete daldırılır. Bu arada uzunlamasına hafif darbelerle bacak bilekten yukarı doğru silinir, durulanır ve kurulanır. Daha sonra ayak temizlenir, tırnaklar kesilir, ayak kurulanır. Gerekirse nemlendirici kullanılır. İşlem diğer bacak ve ayak için tekrarlandıktan sonra banyo suyu değiştirilir. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

43. İşlem Basamakları-VIII Bireye yan yatış pozisyonu verilir. Sırt ve kalçalar dışında pike ile üstü örtülür. Altına havlu yerleştirilir. Sırt, omuzlardan kalçalara doğru uzunlamasına hafifçe silinir, durulanır ve kurulanır. Kalçalar ve anüs bölgesi silinir, kurulanır . Bireye sırt masajı yapılabilir veya masaj daha sonraya da bırakılabilir. Banyo suyu ve sabunlama bezi değiştirilir. Birey tekrar sırt üstü yatırılır. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

44. İşlem Basamakları-IX Göğüs ve kollar havlu ile,bacaklar pike ile örtülür. Bireyin sadece genitalleri açıkta bırakılır. Birey yapabiliyorsa kendisine genital bölgesi önden arkaya doğru temizletilir. Yapamıyorsa bakım veren bu temizliği yapar. Gerekiyorsa, deriyi nemlendirmek için vücut losyonu ve yağı sürülür. Bireyin çamaşır ve pijamaları giydirilir. Saçı taranır. Yatak takımları değiştirilir. Banyo malzemesi temizlenip kaldırılır. Eller yıkanır. İşlem kaydedilir. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

45. Kısmi Yatak Banyosu • Hastanın tüm yatak banyosunu tolere edemeyeceği, veya tüm vücudunun temizlenmesine ihtiyaç olmadığı durumlarda yapılır. • Kısmi yatak banyosunda hastanın yüzü, boynu, elleri, sırtı, koltuk altı ve perine bölgesi temizlenir. • Banyodan sonra sırt masajı yapılır. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

46. MASAJ • Ellerle vücuda basınç ve friksiyon uygulamaya masaj denir. • Hafif basınç ile yapılan masajlar yatıştırıcı (gerilimi azaltıcı), • Daha fazla basınç ile yapılan masajlar ise uyarıcı etki oluştururlar. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

47. MASAJ Manevraları Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

48. Masaj Manevraları I El ayası ile venöz dönüş yönünde yapılan, yumuşak sıvazlamahareketidir. Subkutan doku ve kaslara yapılan yoğurma hareketidir. Kas doğrultusunda, kısa, ritmik, bükücü, sıkıştırıcı basınç oluşturucu tarzda uygulanır. Efloraj Petrisaj Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

49. Masaj Manevraları I Tapotman: Avuç içini kubbeleştirip, hafif vuruş şeklinde yapılan harekettir. Titreşimyoluilederindokularaetkieder. Haşur: Ellerin yanları ile yapılan ritmik vuruş hareketleridir. Başparmaklarileküçükdairelerçizilerekyapılanharekettir. Perküsyon Friksiyon Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN

50. Masajyapmadailkeler • Vücudun masaj yapılacak bölgesi açılmış, gevşemiş, desteklenmiş ve rahat olmalıdır. • Oda ısısı hastayı üşütmeyecek ısıda olmalıdır. • Hemşirenin yüzü masaj yapılacak bölgeye dönük olmalıdır. • Masaja önce hafif bir basınç oluşturacak şekilde başlanmalı, sonra basınç yavaş yavaş artırılmalıdır. • Masajı sonlandırırken uygulanan basınç tekrar yavaş yavaş azaltılmalıdır. • Masaj uygulanırken hastanın işlemi tolere edip etmediği gözlenmelidir. Öğr.Gör.Dr. Serap TORUN