Znaczenie rynków finansowych

1. Znaczenie rynków finansowych Wykład 11 – Finanse publiczne Dr Andrzej Dębowski

2. DEFINICJA: Rynek finansowy- to rynek na którym dokonuje się transferu kapitału od osób i instytucji dysponujących nadwyżką zasobów pieniężnych (funduszy) do osób lub instytucji, które zgłaszają na nie zapotrzebowanie i mają możliwość efektywnego ich zastosowania. lub- wg węższej definicji: Rynki finansowe to miejsce, gdzie pieniądz przechodzi z rąk do rąk, aż trafi we właściwe ręce…

3. Ważne pojęcia i ich interpretacja: • Rynek pierwotny • Rynek wtórny • Emitent • Inwestor • Nabywca • Krótkoterminowe instrumenty finansowe- z terminem płatności do 1 roku • Długoterminowe instrumenty finansowe – z terminem płatności ponad 1 rok lub bez terminu, • Waluty oraz inne instrumenty finansowe wyceniane w walucie inne niż krajowa

4. Rynek pierwotny jest miejscem transakcji instrumentami finansowymi nowej emisji. Emitent (np. akcji) nabywa w ten sposób nowe środki finansowe, niezbędne do prowadzenia (poszerzenia, dywersyfikacji) działalności gospodarczej. Nabywca nabywa stosowne prawa majątkowe i prawa korporacyjne. Oczywiście- też szansę osiągnięcia zysku oraz ryzyko. Rynek wtórny tym się różni od pierwotnego, że przedmiotem nabycia są instrumenty finansowe uprzednio już nabyte na rynku pierwotnym. Nie następuje natomiast powiększenie kapitału u emitenta.

5. Rynek wtórny- mimo że nie powiększa kapitału emitenta- ma istotne znaczenie dla przepływów pieniężnych w gospodarce. • Spełnia dwie ważne funkcje: • Zapewnia płynność instrumentów finansowych, co stanowi przesłankę aktywności inwestorów na rynku pierwotnym, • Określa ceny rynkowe instrumentów finansowych, które są podstawą kolejnych emisji na rynku pierwotnym.

6. W poszerzonym pojęciu instrumentów finansowych wymienia się ogół narzędzi o charakterze finansowym, które są wykorzystywane przez różne przedsiębiorstwa i instytucje publiczne. Ponieważ są one narzędziami ekonomicznego oddziaływania , wpływają na różne dziedziny życia gospodarczego i społecznego. • Są to m.in.: • Stopa procentowa • Kursy walutowe • Podatki • cła • opłaty skarbowe • Bez wątpienia kształtują one zachowania przedsiębiorstw oraz konsumentów. W sensie definicji rynku nie są one oczywiście przedmiotem obrotu, pełnią natomiast ważne funkcje regulacyjne na rynkach finansowych.

7. Rynek walutowy obejmuje transakcje kupna- sprzedaży walut różnych państw oraz instrumentów finansowych wycenionych w innych walutach niż krajowa. Obrót dokonuje się głównie na międzybankowym rynku walutowym, który jest rynkiem pozagiełdowym. Uczestnikami tego rynku są banki oraz inwestorzy krajowi i zagraniczni.

8. Są to m.in.: • Importerzy, płacący za nabywane towary i usługi walutą obcą, • Eksporterzy, otrzymujący zapłatę w walucie obcej, • Inwestorzy krajowi nabywający instrumenty finansowe wycenione w walucie obcej, • Inwestorzy zagraniczni inwestujący w instrumenty finansowe wycenione w walucie innego kraju oraz uczestniczący w procesach prywatyzacyjnych • Instytucje pośredniczące w transakcjach kupna- sprzedaży walut ( banki komercyjne i inwestycyjne) • Bank centralny.

9. Na międzybankowym rynku walutowym kształtuje się rynkowy kurs waluty krajowej w stosunku do walut obcych państw. Jest on podstawą rozliczeń transakcji w obrocie międzynarodowym, kursów ogłaszanych przez NBP, a także kursów kantorowych.

10. Rynek pieniężny jest rynkiem finansowym na którym dokonuje się transakcji kupna -sprzedaży krótkoterminowych instrumentów finansowych, z terminem płatności do 1 roku. • Przedmiotem obrotu są płynne aktywa finansowe – zasoby pieniężne na rachunkach bankowych jak i krótkoterminowe papiery wartościowe. Charakteryzują się one niskimi wahaniami cen- uznane są za instrumenty o najniższym poziomie ryzyka. • Są to: • Lokaty i pożyczki międzybankowe, • Bony skarbowe • Bony pieniężne NBP, • Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw (KPD).

11. Stopa procentowa ukształtowana na rynku międzybankowym jset średnią stopą oferowaną przez banki i określa się ją mianem WIBOR. (Warszawska Międzybankowa Oferowana Stopa – skrót z ang.). Ceną kredytu jest ostatecznie stopa WIBOR plus marża banku komercyjnego udzielającego kredytu.

12. Instrumenty finansowe rynku pieniężnego: • Bony skarbowe • Bony pieniężne NBP • Bony pieniężne przedsiębiorstw • Weksel • Czek

13. BONY SKARBOOWE to: • Krótkoterminowe papiery wsrtościowe emitowane przez Skarb Państwa, • Emitowane w celu finansowania bieżących wydatków budżetowych, w szczególności w celu pokrywania deficyty budżetowego • Emitowane z terminem płatności od 1 dnia do 52 tygodni, • Sprzedawane w drodze przetargu organizowanego przez NBP • Atrakcyjne ze względu na gwarancje Skarbu Państwa • Traktowane są jako korzystna lokata kapitałów prze dużych inwestorów (banki, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne • Podlegają wykupowi wg ceny nominalnej – co oznacza, że sprzedawane są z dyskontem (poniżej ceny)

14. Bony pieniężne przedsiębiorstw – to: • Krótkoterminowe papiery dłużne (KPD), • Dokumenty wierzycielskie charakteryzujące się dużą płynnością, • Emitowane przez dobre (znane) przedsiębiorstwa w celu pozyskania kapitału na działalność, • Organizatorem emisji są banki, które sprzedają KPD w imieniu dłużnikó, • Ze względu na gwarancje banku uważane są za atrakcyjne pod względem oprocentowania i ryzyka, • Mogą być emitowane na podstawie Kodeksu cywilnego jak również Prawa wekslowego.

15. Weksel – to: • Instrument finansowy reprezentujący wierzytelności pieniężne określone co do kwoty i terminu, • z formalnego punktu widzenia dokument prawny, zawierający bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty sumy wekslowej w określonym miejscu i terminie. • Ważne! • Zobowiązania wekslowe są samoistne- to znaczy oderwane od przyczyny tego zobowiązania, • Weksel umożliwia przenoszenie praw majątkowych w nim zawartych na inne osoby, • Zobowiązanie wekslowe ma charakter solidarny- osoba posiadająca dokument w razie odmowy wykupienia weksla przez dłużnika może domagać się zapłaty od każdej osoby, która przeniosła prawa z weksla i dokonała stosownego w nim zapisu.

16. Weksel własny jest dokumentem zobowiązującym wystawcę – zwanego trasantem- do zapłacenie określonej kwoty osobie zwanej remitentem. • Weksel trasowany (ciągniony) zawiera polecenie wystawcy skierowane do innej osoby zwanej trasatem), aby dokonała zapłaty określonej kwoty na rzecz remitenta. • Weksel spełnia następujące funkcje: • Płatniczą • Obiegową, • Kredytową • Gwarancyjną • Refinansową. • Dyskonto weksla- kwota jaką należy zapłacić bankowi za przyjęcie weksla do jego zapłaty przed terminem wymagalności

17. Czek – to: • Papier wartościowy na którym jego wystawca zleca swemu bankowi wypłatę określonej sumy pieniężnej okazicielowi lub osobie na nim wskazanej, • Środek płatniczy umożliwiający dokonanie rozliczeń w formie bezgotówkowej, a więc zastępuje pieniądz w obrocie, • Papier wartościowy w pewnym sensie podobny do weksla, prawa z niego wynikające można przenieść na inną osobę, a ponadto pełni funkcję płatniczą.

18. Instrumenty finansowe rynku kapitałowego- wybrane zagadnienia

19. Centralnym organem administracji państwowej w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi jest • KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO. • Ramy prawne obrotu papierami wartościowymi tworzą: • Ustawa o obligacjach, • Ustawa o działalności ubezpieczeniowej, • Ustawa o funduszach emerytalnych i inwestycyjnych, • Prawo bankowe • Kodeks spółek handlowych.

20. Papiery wartościowe rynku kapitałowego reprezentują prawa majątkowe przysługujące ich posiadaczowi: Prawo do współwłasności przedsiębiorstwa (z tytułu posiadania akcji przedsiębiorstw, w tym instytucji finansowych). Prawa przysługujące wierzycielowi z tytułu udzielonej pożyczki – ( obligacje skarbowe i municypalne, bony pieniężne przedziębirstw i obligacje korporacyjne). Inną kategorią papierów wartościowych są instrumenty pochodne- z którymi wiąże się prawo otrzymania określonego instrumentu finansowego w przyszłości.

21. Wartość akcji: • Wartość nominalna- określona w dokumencie emisyjnym (znacznie niższa od wartości emisyjnej). Reprezentuje część zgromadzonego kapitału akcyjnego, podzielonego rzez liczbę wyemitowanych akcji • Wartość emisyjna- to cena sprzedaży na rynku pierwotnym – zależy od wyników przedsiębiorstwa, perspektyw jego rozwoju, koniunktury, cen akcji innych przedsiębiorstw na GPW. • Wartość rynkowa akcji- to cena, czyli inaczej kurs giełdowy kształtowany przez rynek (popyt- podaż).

22. Obligacje to instrument rynku kapitałowego, w którym emitent potwierdza zaciągnięcie pożyczki i zobowiązuje się wobec nabywcy do spełnienia określonego świadczenia w formie pieniężnej lub niepieniężnej. • Typy obligacji: • Skarbowe, • Municypalne • Korporacyjne. • Obligacje zwykłe • Obligacje zamienne na akcje (prawo) w terminie i w cenie ustalanej w dniu emisji • Obligacje z prawem pierwszeństwa do objęcia emitowanych w przyszłości akcji

23. Obligacje i stałym oprocentowaniu • Obligacje o zmiennym oprocentowaniu (zależnym zazwyczaj od poziomu inflacji) • Obligacje z dyskontem.

24. Podstawowe różnice pomiędzy instrumentami rynku kapitałowego