130 likes | 318 Views
De cliënt in de jeugdzorg vanuit juridisch perspectief. FJR studiedag Utrecht, 18 november 2010 Mariëlle R. Bruning. Cliënt in de jeugdzorg. Vanuit cliëntperspectief in praktische zin: Bejegening staat centraal (‘dat ze je naam kennen’) Professionalisering Aanpak wachtlijsten
E N D
De cliënt in de jeugdzorg vanuit juridisch perspectief FJR studiedag Utrecht, 18 november 2010 Mariëlle R. Bruning
Cliënt in de jeugdzorg • Vanuit cliëntperspectief in praktische zin: Bejegening staat centraal (‘dat ze je naam kennen’) • Professionalisering • Aanpak wachtlijsten • Vermindering bureaucratie • Één gezin/kind, één plan • Voldoende contact • Participatie jongeren NB de wet heeft hier geen/ zeer beperkte rol • Vanuit juridisch kader: uitgangspunten gebaseerd op mensenrechtelijke verplichtingen
Trends in de jeugdzorg 2010 1 Opvoedingsrecherche: sneller ingrijpen 2 Maatschappij tegen jongeren beschermen en vice versa: • Zero-tolerance en repressieve aanpak; • Verharding overheid-probleemjongeren; Maar ook: • Waar stellen we onze kinderen aan bloot; • Schuldvraag ligt bij opvoeders.
Jeugdzorg en justitieel ingrijpen Invalshoek: vanuit juridisch perspectief Dè jeugdzorg bestaat niet: • Onderscheid vrijwillig (toegang: BJZ en zorgaanbieder) en • gedwongen (justitieel kader bij overheidsbemoeienis: AMK, jeugdreclassering, jeugdbescherming)
Jeugdzorg in vrijwillig kader Ontwikkelingen cliëntenrechten Wet op de jeugdzorg: • Aanspraak/recht op jeugdzorg: in jur. niet terug te vinden, wèl lange wachtlijsten (geen ontevreden cliënten?), uit wet schrappen?; • Systeem van aanvraag, besluit, bezwaar en beroep: kunstmatig, maar geen knelpunt • Termijn indicatiebesluit 3 maanden vervallen (tegengaan bureaucratie); • Eigen bijdrage ouders bij uithuisplaatsing? (plan Rutte) • Conclusie: juridisch geen belangrijke knelpunten t.a.v. cliëntenrechten bij vrijwillige jeugdzorg
Toekomst Jeugdzorg: stelselwijziging? • Toekomstvisie jeugdzorg (Rouvoet, werkgroep Tweede Kamer: jeugdzorg naar gemeenten • Regeerakkoord: jeugdzorg naar gemeenten èn bezuinigingen • VNG: decentralisatie alleen met voldoende middelen, beleidsvrijheid, uitvoeringsruimte • (mijn) bezwaar: knelt met recht op kwaliteit van zorg, op uniforme wijze, met doelmatige aansturing en efficiënt toezicht (vgl. art. 8 EVRM, IVRK)
Justitiële bemoeienis met gezinnen Gedwongen inbreuken op gezinsleven: rechtvaardiging nodig; Basisprincipes in het licht van “cliënten”rechten: • Legitimatie (proportionaliteit, subsidiariteit) • Verantwoording en periodieke evaluatie (inbreuk beter dan geen-bemoeienis) • Transparantie • Bescherming en veiligheid van het kind • Participatie en fair trial (rechtsbijstand?) • Rechterlijke toetsing • Toezicht en controle op kwaliteit (Inspectie, klachtrecht, Nationale (en straks Kinder-) Ombudsman)
Gesloten jeugdzorg: rechtspraktijk Rechters waken over waarborgen bij vrijheidsbeneming minderjarige: • Instemmingsverklaring GW-er met recente info over kind, kort tevoren onderzocht, persoonlijk contact; • 18-plusser in beginsel niet gesloten geplaatst; • Tenuitvoerlegging: strenge rechterlijke toetsing verlenging, korte termijnen, benoemen accommodatie gesloten jeugdzorg?
Jeugdbescherming: recente ontwikkelingen • Deltamethode: belangrijke resultaten! • Toetsende taak RvdK onvoldoende uitgevoerd; • Positie pleegouders verbeterd (wetsvoorstel 32 529: versterking rechtspositie) • Bijstand in procedures: bijzondere curator bij voogdij èn OTS? • Rechterlijke toetsing: cassatieberoep en niet-ontvankelijkheid (klacht EHRM) • Kwaliteit en veiligheid (particulier) residentieel zorgaanbod, netwerkpleeggezinnen?
Jeugdbescherming – wetsvoorstel kinderbeschermingsmaatregelen I • Wettelijke criteria OTS/ gezagsbeëindiging meer gericht op belangen en veiligheid kind; • Concrete bedreigingen kind vastleggen die tot noodzaak OTS leiden (legitimatie); • Eis om mening kind vast te leggen in verzoekschrift (transparantie/participatie); • Terugplaatsing en family life: rechterlijke toetsing wordt mogelijk: • Versterking positie pleegouders (blokkaderecht); • Uitvoering voogdij: jaarlijkse toetsing via RvdK, inclusief geschillenregeling BJZ/RvdK;
Jeugdbescherming – wetsvoorstel kinderbeschermingsmaatregelen II • Geen geschillenregeling OTS: moet terug! • Ondersteuning in procedures: rol jeugdadvocaat/ bijzondere curator versterken? • Criterium OTS: bescherming kinderen van ‘wel willen maar niet kunnen’ ouders?
Jeugdbescherming overig Rechters en ketenpartners jeugdbescherming: mensenrechten centraler stellen! • Brenninkmeijer: recht en werkelijkheid dreigen uit elkaar te lopen, meegaandheid rechters t.o.v. BJZ’s vormt bedreiging kinderrechten • vgl. schadevergoeding BJZ Noord-Brabant: 9 maanden wachten op gezinsvoogd, 2600 euro vergoeding?)
Concluderend • Mensenrechten moeten centraler komen te staan bij jeugdbescherming; • Cliënten zijn gebaat bij een geschillenregeling bij OTS; • Meer aandacht in wet en praktijk voor bijstand in jeugdbeschermingsprocedures (advocaat/bijzondere curator) is nodig; • De beoogde stelselherziening jeugdzorg is vanuit cliëntperspectief - in elk geval bij justitiële bemoeienis - niet wenselijk