ARGUMENTATIELEER

1. ARGUMENTATIELEER Prof. Dr. Rogier de Corte Argumenteren & juridisch handelen DEEL III.Synthese 3 de lic rechten UGent – academiejaar 2003-04 Argumentatieleer 1 9 januari 2004

2. waarover het ging? juridische argumentatieleer • problematiek van het vak • kader en achtergrond juridische argumentatie • juridisch betoog • synthese IIIIII

3. IV. REGEL EN NORM • wat doet een jurist • betekenistoekenning • toepassingsgebied: kern en periferie • vrijheid en gebondenheid

4. A. WAT DOET JURIST? rechtsregel • een geconceptualiseerd voorschrift • toepassen op een concreet conflict • met eerbiediging van de gemaakte belangenafweging • maatschappelijk aanvaardbaar verhaal normdoel resultaat

5. wat een fabrieksarbeider neemt een keukenrestje mee uit fabriekskeuken voor zijn hond, een restje dat toch in de afvalcontainer zou zijn gestort diefstalishet bedrieglijk wegnemen van een goed die iemand anders toebehoort

6. wat een rechtsnorm is een door de bevoegde overheidgemaakte afweging (keuze)op hoog niveau van abstractie gefomuleerd

7. wat een rechtsnorm is uitgedrukt in een rechtsregelde norm heeft een tijds- en omstandigheidsgebonden vorm aangenomen Art. 162. (6.3.1.1) 1. Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden.2. Als onrechtmatige daad worden aangemerkt een inbreuk op een recht en een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, een en ander behoudens de aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond.3. Een onrechtmatige daad kan aan de dader worden toegerekend, indien zij te wijten is aan zijn schuld of aan een oorzaak welke krachtens de wet of de in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt. art. 1382. Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene dooer wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden

8. wat 1. inhoud of betekenis toekennen aan een geconceptualiseerd voorschrift2. deze bepaling toepassen in de kern, maar ook in de periferie3. op een wijze die inpasbaar is in het systeem (vrij in gebondenheid)

9. B. BETEKENISTOEKENNING aan elke regel moet betekenis worden toegekend bijzondere aspecten voor rechtscommunicatie

10. betekenistoekenning de communicatie is dermate gestandardiseerd en geformaliseerd dat de betekenistoekenning onzichtbaar en spontaan gebeurt:- bij langdurige toepassing- bij evidente toepassing regel de betekenistoekenning geschiedt explicieteist steeds het zich ontworstelen van de hermeneutische cirkel- nieuwe bepalingen- nieuw toepassingsgebied uitzondering

11. C. TOEPASSEN elke abstracte norm heeft een duidelijk toepassingsgebied (kern) en een periferie ? • kern en periferie van een regel • typologie en modeleren • sluitende redenering voorrang van rechts

12. toepassen • kern en periferie van een regel • typologie en modeleren • sluitende redenering een techniek om de periferie adekwaat te kunnen verwerken

13. toepassen • kern en periferie van een regel • typologie en modeleren • sluitende redenering een sluitende regeling bouwen kan niet, d.i. het verminderen of uitsluiten van periferie perifere toepassing kan geoptimaliseerd worden door het normdoel van een regeling in een preambule expliciet op te nemen

14. D. VRIJHEID - GEBONDENHEID • beleid • le gouvernement des juges • vage begrippen er is gebondenheid

15. V. REGEL EN FEIT • het verhaal • de feiten • het bewijsrecht

16. A. het verhaal • in den beginne was er het verhaal • wat?

17. het verhaal als begin verhaal1 subjectieveintersubjectievewerkelijkheid verhaal bepaalt norm verhaal2 de opbouw van het verhaalde verankering van het verhaal topos

18. het verhaal als begin in een dubbele betekenis 1 2 verhaal initieert de norm mensen (dus ook juristen) starten niet met feiten, maar met verhalen

19. B. de feiten problemen met niet-relatieve feiten • relatieve / niet-relatieve feiten • subjectieve / intersubjectieve • buiten / in de context kwalificatie van de feiten misbruik van kwalificatie

20. feiten

21. C. bewijsrecht aanduiden wie bewijsrisico draagt • functie • inhoud • bewijssysteem • materiële en formele waarheid • onderzoek Crombag bewijslastbewijsmiddelenbewijsprocedure volledig vrij volledig gebonden

22. bewijsrecht • functie • inhoud • bewijssysteem • materiële en formele waarheid • onderzoek Crombag bewijsrecht beperkt het zoeken naar materiële waarheid niet verankerde feiten leiden tot een verhaalmaarhet opbouwen van een goed verhaal, doet feiten aanvaarden

23. het bewijsrecht historische werkelijkheid

24. V. ARGUMENTEREN IN FUNCTIONELE OMGEVING synthese • uitgangspunten van recht • constructie van een beslissing • beoordeling van een beslissing

25. A. uitgangspunten recht is beslissen hoe los ik een maatschappelijk conflict op, waarbij de oplossing maatschappelijk aanvaardbaar is argumenteren en redeneren

26. uitgangspunten = functionele rechtsleer Jozef Esser – Tübingen 1970C. Perelman – Brussel 1970J. ter Heyde – Rotterdam 1972 law in the books niet zozeer de ontologische vraag ‘wat is recht’maar de maatschappelijke functie law in action: verantwoorden

27. B. constructie van een beslissing evenwicht tussen juridisch veld proto-juridisch veld meta-juridisch veld

28. beslissing het verhaal of de verhalendie om een oplossing vragen proto-juridisch veld de historisch bestaande afwegingen van conflicterende verhalen juridisch veld wat meer is danproto-juridischjuridisch meta-juridisch veld

29. beslissing evenwicht tussen juridisch veld proto-juridisch veld meta-juridisch veld menselijk kunstwerk

30. § 1. proto-juridisch veld

31. proto-juridisch veld (2) 1. opbouw van het verhaal aan de hand van de intersubjectieve gegevens 2. feiten worden maximaal in hun reële context geplaatst 3. het bewijsrecht moet de gelijkheid van partijen garanderen

32. § 2. juridisch veld

33. juridisch veld • keuzemogelijkheden • attentiepunten bij de keuzemogelijkheden • anticipatief beslissen/recursief denken • backtracking • inzet juridische expertise • bronopsporing • normdoel • beperkingen door rechtsdogmatiek

34. anticipatief beslissen en recursief denken

35. backtracking

36. omgaan met rechtsdogmatiek • inzet expertise • bronopsporing & kennisverwerking • normdoel • beperkende werking

37. § 3. meta-juridisch veld

38. meta-juridisch veld (2) zichtbaar maken wat tot dan onzichtbaar was 1. invloed van de rechtstheorie bij de besluitvorming2. invloed van de rechtsethica bij de besluitvorming3. invloed van de antropologie bij de besluitvorming via de persoon die de beslissing neemt

39. § 4. de beslissing

40. de beslissing (2) proto-juridisch veld casuïstiek - systeemincensistent juridisch veld wereldvreemde rechtspraak meta-juridisch veld klasserechtspraak Corr. rb. Gent 12 februari 1988

41. de beslissing (2) expliciteren argumentatie is de kern van de juridische beslissing

42. C. beoordeling rechtszekerheid ?

43. VI. TOETSEN AAN MATERIAAL 7 – meta-juridische argumenten8 – draagwijdte argumenten9 – cascaderedenering10 – autonome heteronome opbouw11 – prospective ruling12 – doel motivering 1 - legitimatie heuristiek2 - anticipatief beslissen recursief denken3 - structuur betoog4 – logica?5 – feiten in context?6 - topiek