Dr hab. Ewa Freyberg Profesor w Katedrze Ekonomii II Kolegium Gospodarki Swiatowej

1. 1

2. 2 POLITYKA PIENIEZNA I FISKALNA Czyli w jaki spos�b rzad kontroluje poziom i strukture popytu globalnego

3. 3 Ponownie funkcja konsumpcji Czynniki okreslajace poziom autonomicznych wydatk�w konsumpcyjnych: zasoby majatkowe gospodarstw domowych zmiany w rozmiarach kredytu na cele konsumpcyjne Mechanizm transmisyjny: za posrednictwem efektu majatkowego lub zmian w podazy kredytu konsumpcyjnego, zmiany podazy pieniadza i stopy procentowej wywoluja zmiany w poziomie konsumpcji, wplywajac tym samym na wielkosc dochodu i produkcji

4. efekt majatkowy (bogactwa) Wzrost (spadek) wartosci majatku (np. zmiana cen akcji) zwieksza (zmniejsza) wydatki konsumpcyjne na kazdym poziomie dochodu rozporzadzalnego Mechanizm transmisyjny - przenoszenie zmian w sferze finansowej na zmiany produkcji i zatrudnienia, czyli zmian w sferze realnej przy pomocy zmian podazy pieniadza i stopy procentowej Wzrost realnej podazy pieniadza (pieniadz jedna z form aktyw�w , w kt�rych lokowany majatek) � wzrost majatku Zmiany stopy procentowej zmieniaja ceny obligacji, czyli zaktualizowana wartosc przyszlych dochod�w 4

5.  Dwa kanaly wplywu kredytu na wielkosc konsumpcji: 1. suma oferowanego kredytu � kredyt w rachunku biezacym, sprzedaz na raty oferowana przez sieci handlowe) zwieksza wydatki przy danym dochodzie rozporzadzalnym 2. koszt kredytu � wyzsza stopa procentowa to mniej pozyczek Ponownie mechanizm transmisyjny zmian w sferze finansowej na zmiany w sferze realnej 5

6. nowoczesne teorie konsumpcji 1. teoria dochodu permanentnego M. Friedmana: poziom biezacej konsumpcji funkcja dochodu osiaganego w dlugim okresie czasu; Teoria cyklu zycia F. Modiglianiego: tworzone plany konsumpcji obejmujace cale zycie, konsumpcja finansowana przewidywanymi dochodami osiaganymi w ciagu calego zycia 6

7. 7 Popyt inwestycyjny Czynniki okreslajace popyt inwestycyjny: poziom stopy procentowej koszt nowych maszyn i urzadzen wielkosc zysk�w okres eksploatacji maszyn i urzadzen krzywa popytu inwestycyjnego mechanizm transmisyjny: zmiany podazy i popytu na pieniadz przez zmiany kosztu alternatywnego inwestowania i ceny kredyt�w, wywoluja zmiany w poziomie inwestycji, wplywajac tym samym na wielkosc dochodu i produkcji.

8. funkcja popytu inwestycyjnego Przy danej cenie d�br kapitalowych i danych oczekiwaniach co do przyszlych zysk�w, wyzsza stopa procentowa obniza ilosc projekt�w zapewniajacych stope zwrotu r�wna co najmniej kosztowi alternatywnemu zainwestowanych srodk�w (przesuwanie sie wzdluz krzywej popytu) Dwa czynniki powoduja zmiane polozenia krzywej popytu inwestycyjnego: 1) koszt nowych maszyn, 2. strumien zysk�w Kat nachylenia krzywej popytu zalezy od okresu eksploatacji: im dluzszy okres uzytkowania tym wiekszy wplyw stopy procentowej na oplacalnosc projektu inwestycyjnego, krzywa bardziej plaska 8

9. 9 Stopa procentowa i popyt globalny Efekt tlumienia (damping effects): wzrost podazy pieniadza obniza stope procentowa i zwieksza produkcje. Wzrost produkcji i towarzyszacy mu wzrost popytu na pieniadz powoduja podwyzszenie stopy procentowej i spadek produkcji Efekt wypierania (crowding out): wzrost wydatk�w panstwa zwieksza produkcje i poziom stopy procentowej w wyniku wzrostu popytu na pieniadz. Spada popyt inwestycyjny i konsumpcyjny; wydatki prywatne sa wypierane przez wydatki rzadowe

10. 10 Model IS - LM Wyjasnia, w jaki spos�b ustalony zostaje stan r�wnowagi na rynku d�br i rynku pieniadza Krzywa IS to zb�r r�znych kombinacji dochodu i stopy procentowej, przy kt�rym rynek d�br w r�wnowadze (I = S) Krzywa LM to zbi�r r�znych kombinacji stopy procentowej i dochodu, przy kt�rym rynek pieniezny jest w r�wnowadze, L (popyt na pieniadz) = M (podaz pieniadza). Keynesowska krzywa preferencji plynnosci (liquidity).

11. 11 Wykres krzywej IS (1) Kat nachylenia krzywej IS

12. 12 Wykres krzywej IS (2) Przesuniecie IS wywolane zmianami globalnego popytu AD i produkcji Y, odpowiadajacymi danemu poziomowi stopy procentowej R

13. 13 Wykres krzywej LM (1) Kat nachylenia krzywej LM

14. 14 Wykres krzywej LM (2) Przesuniecie krzywej LM

15. 15 R�wnowaga na rynku d�br i pieniadza Punkty A i C - nier�wnowaga na rynku pieniadza, punkty B i D brak r�wnowagi na rynku d�br Rynek, przez zmiany stopy procentowej, przywraca stan r�wnowagi. Niewykorzystane zasoby w gospodarce umozliwiaja szybkie dostosowanie produkcji do wielkosci popytu.

16. 16 Zarzadzanie popytem � polityka fiskalna i monetarna (1) Polityka fiskalna: przesuniecie krzywej IS Wzrost wydatk�w panstwa finansowany przez sprzedaz obligacji, podaz pieniadza stala, nowy punkt r�wnowagi przy wyzszym poziomie stopy procentowej i dochodu (efekt wypychania)

17. 17 Zarzadzanie popytem � polityka fiskalna i monetarna (2) Wzrost wydatk�w panstwa finansowany przez dodatkowa emisje pieniadza o wielkosc niezbedna dla utrzymania stopy procentowej na niezmienionym poziomie

18. 18 Zarzadzanie popytem � polityka fiskalna i monetarna (3) Polityka monetarna � przesuniecie krzywej LM

19. 19 Charakter polityki gospodarczej Cel: stabilizacja dochodu na poziomie zapewniajacym wysokie przecietne tempo wzrostu gospodarczego �policy mix�- umiejetnosc stosowania wlasciwej mieszanki polityki fiskalnej i monetarnej Mozliwe kombinacje: lagodna polityka fiskalna i restrykcyjna polityka monetarna (wysoki udzial wydatk�w panstwa w dochodzie i niski wydatk�w sektora prywatnego), lub restrykcyjna polityka fiskalna i wzglednie lagodna polityka monetarna (nizszy udzial wydatk�w panstwa, wyzszy udzial wydatk�w sektora prywatnego). Mozliwe tez kombinacje, w kt�rych oba rodzaje polityk maja jednakowy charakter, lagodny lub restrykcyjny, odpowiednio wywolujac ekspansje popytu lub jego ograniczenie

20. 20 Czynniki wplywajace na wyb�r narzedzi polityki gospodarczej Ograniczone mozliwosci przewidywania skutk�w danej polityki Niebezpieczenstwo wzrostu inflacji Mikroekonomiczne skutki polityki fiskalnej Wplyw ekonomii keynesowskiej na polityke gospodarcza