Onderwijs voor Duurzame Ontwikkeling

1. Onderwijs voor Duurzame Ontwikkeling Niko Roorda

3. B

4. B

5. Interdisciplinairesamenwerkingm.b.t. DO Disciplinaire specialisatiem.b.t. DO Introductie DO Organisatievisieomtrentonderwijs en DO

6. Boom-model: • Wortels: Visie, missie, onderwijsdoelen • Biochemie & fysiologie: Onderwijsmethoden • Stam: Basismodule / introductie van DO • Takken: Disciplinaire integratie • Bos, ecosysteem:Interdisciplinaire integratie • Groeiproces: Ontwikkeling en onderhoud van studieprogramma • Vruchten: Output: effect op beroepenveld en samenleving +

7. Nodig voor DO: transitie van beroepenveld en samenleving. Alléén het onderwijs kan daarvoor zorgen!

8. Nodig voor DO: transitie van beroepenveld en samenleving. Alléén het onderwijs kan daarvoor zorgen!

9. Nodig voor DO: transitie van beroepenveld en samenleving. Alléén het onderwijs kan daarvoor zorgen!

10. Veranderingen in het onderwijs zelf SISD System Integration of Sustainable Development * Sterling, Stephen (2004): “Higher Education, Sustainability and the Role of Systemic Learning.” In: Corcoran, P.B., A.E.J. Wals (eds.) (2004): “Higher Education and the challenge of sustainability”. Kluwer, Dordrecht.

12. Fase 1: Losse activiteiten Organisatieontwikkeling(volgens INK, AISHE): 5 fasen Fase 5: Samenleving en Ecosysteem Fase 2: Proces Fase 3: Systeem Fase 4: Keten

13. HBO Transformatie Landkaart 1990 - 2010 Innoverende EFQM / INK / Faciliterende Duurzaamheids - processen AISHE fase processen processen Fase 1 - Activiteiten georiënteerd ‘Zeilen op de wind van verandering’ Golf van fusies Verbeterde toegankelijkheid Lawine X1 . (1991) Milieukunde - onderwijs van nieuwe opleidingen M2 opleiding 1990 Fase 2 - Proces georiënteerd Kanteling van de organisatie X2. (1994) Nieuwe onderwijsmethoden M2 herontwerp Herstructurering HBO X3. (1998) Cirrus Project Fase 3 - Systeem georiënteerd HBO lectoraten Externe kwaliteitsborging X4 . (2000) AISHE & Keurmerk Intern kwaliteitsmanagement Flexibele leerroutes ICT X5 . (2004) Basisboek Duurz.Ontw . Internationalisering Nieuwe structuren na Bologna Fase 4 - Keten georiënteerd Duale leerroutes X6 . (2005) DO competenties Voortgezet Beroeps- Competentiegericht onderwijs onderwijs leven X7 . (2007) DO curriculum scan Afstemming Voortgezet Onderwijs 2010

14. HBO Transformatie Landkaart 1990 - 2010 Innoverende EFQM / INK / Duurzaamheids - Faciliterende processen AISHE fase processen processen Fase 1 - Activiteiten georiënteerd Golf van fusies Verbeterde toegankelijkheid Lawine X1 . (1991) Milieukunde - onderwijs van nieuwe opleidingen M2 opleiding 1990 Fase 2 - Proces georiënteerd Kanteling van de organisatie X2. (1994) Nieuwe onderwijsmethoden M2 herontwerp Herstructurering HBO X3. (1998) Cirrus Project Fase 3 - Systeem georiënteerd HBO 1990 – 2010: Transitie, maar: nogincompleet, om 2 redenen HBO lectoraten Externe kwaliteitsborging X4 . (2000) AISHE & Keurmerk Intern kwaliteitsmanagement Flexibele leerroutes ICT X5 . (2004) Basisboek Duurz.Ontw . Internationalisering Nieuwe structuren na Bologna Fase 4 - Keten georiënteerd Duale leerroutes X6 . (2005) DO competenties Voortgezet Beroeps- Competentiegericht onderwijs onderwijs leven X7 . (2007) DO curriculum scan Afstemming Voortgezet Onderwijs 2010 Fase 5 - Samenleving & Ecologie georiënteerd HBO Handvest Duurz. . Ontw. . Ecosysteem RCE's Samenleving X8 . (2007) Convenant Duurzaam Inkopen AISHE 2.0 Beroeps- Voortgezet leven onderwijs Logische volgende stap Convenant SISD SISD HBO ODO Expertise Centrum SISD : Systeem Integratie van Duurzame Ontwikkeling ODO : Onderwijs voor Duurzame Ontwikkeling

15. Iteratief proces (niet lineair) = Keurmerk 

16. Transitie door elkaar versterkende veranderprocessen

17. Voornaamsteconclusies(proefschrift) • Het HBO in Nederland voerdetussen ca. 1990 en 2010 een ware (maarnog incomplete) transitieuit. • Dezetransitiekanwordenvoltooid: • door hem consequent overal in het HBO door tevoeren; en … • … door systeemintegratie van duurzameontwikkelingop groteschaalterealiseren. • ‘Zeilen op de wind van verandering’ is daarbijeeneffectievestrategie.

18. Strategieën voor ESD (‘Education for Sustainable Development’): Vier lagen in de onderwijsstructuur:

19. Strategiebepalingm.b.v. AISHE toegepast: • Nederland • België • Duitsland • Oostenrijk • Spanje • Oekraïne • Zweden(Zweedsevertaling: ISBN 978-86135-17-1, 2008) • Bangladesh • Brazilië • Interesse: • Argentinië, Colombia, Venezuela, Ecuador (cursus Buenos Aires, 2009) • Wit-Rusland • Canada • Portugal • Australië

20. ESD Toolkit (t.b.v. consultancy): Handbook of ESD januari 2012(Earthscan, London) Tweede editie: mei 2011 Engelse vertaling: januari 2012(Uitgeverij Earthscan, London) Proefschrift downloaden als pdf: Via Linkedin – Niko Roorda

21. ESD Toolkit (2) Serious Games en andere workshops en docententrainingen Boommodel (beleidsoriëntatie) DO Curriculumscan DO Competentiematrix DO Checklist

22. Consultancynamens DHO (Stichting Duurzaam Hoger Onderwijs) o.a. bij Fontys Hogescholen Hogeschool Inholland Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool Rotterdam Hanzehogeschool Groningen Hogeschool Utrecht Saxion Hogescholen Hogeschool van Amsterdam Avans Hogeschool Haagse Hogeschool / TH Rijswijk Hogeschool Zuyd Hogeschool Windesheim Hoge Agrarische School Den Bosch Marnix Academie Christelijke Agrarische Hogeschool Dronten Stenden Hogeschool Hogeschool Van Hall Larenstein Hogeschool Zeeland Christelijke Hogeschool Ede Stoas Hogeschool Hogeschool Ipabo Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Hogeschool Domstad Hogeschool voor de Kunsten Utrecht NHTV Gereformeerde Hogeschool • Resultaten tonen aan: • SISD is in verschillende hogescholen gerealiseerd of dicht genaderd • AISHE, consultancy en Keurmerk speelden daarbij een significante rol • Cases: volgende presentatie (door Roos Wemmenhove)