Duurzame ontwikkeling en solidariteit

1. Duurzameontwikkeling en solidariteit Francine Mestrum Brussel, 31 mei 2013

2. De definities • Duurzameontwikkeling: • Brundland:ontwikkeling met solidariteitbinnenéntussengeneraties • Socialebewegingen: verwerpen ‘ontwikkeling’ (economischegroei en moderniteit): • Milieu of klimaatrechtvaardigheid • Onderlingeafhankelijkheid en wederkerigheidtussenmensenéntussenmens en natuur • Directe band met ‘socialerechtvaardigheid’

3. De definities • Solidariteit • ‘solidus’ – gedeeldeverantwoordelijkheidtavschuldeisers • Onderlinge en wederzijdseafhankelijkheid • ‘Saamstaan’: onderhandelen over belangen – gééngemeenschappelijkebelangenmaareenevenwichttussentegengesteldebelangen • Solidariteit is NIET altruïsme of liefdadigheid • Solidariteitveronderstelt +/- gelijkemacht • Solidariteit: ongekendbegripbijinternationaleinstellingen

4. DO en solidariteit • VN: Conferentie van Rio in 1992 • Pleidooivoor het uitroeien van armoede • Maar: tweezijdigheid (en verschillendegevolgenvoor het beleid) • Uitroeiingarmoedealsresultaatvan DO • Uitroeiingarmoedealsvoorwaardevoor DO • Ditbetekent: • DO alseenprocesomallebehoeftentebevredigen – behoud van natuur en milieu alsonderdeeldaarvan – klemtoon op mensenrechten en ongelijkheid • De armenalsschuldigenvoormilieuvervuiling: schadebeperken, stoppenbevolkingsgroei

5. DO en solidariteit • Wereldbank: • DO heeft 2 pijlers (naast de economie die doorslaggevend is): natuur en het sociale • Beidepijlers (activa) zitten in de ‘portefeuille’ van de regeringen die zemoeten ‘managen’ • De bedoeling is datzebijdragen tot economischeontwikkeling (en groei) en daarommogenzeniet over-geëxploiteerdworden • Omkering van de stelling Club van Rome: de ‘groeibeperkenom de natuurtevrijwaren’ wordt: ‘natuur (en mensen) beschermenom de groeitevrijwaren’

6. DO en solidariteit • Twee perspectievenomklimaat- en socialerechtvaardigheid met elkaarteverbinden: • Vertrekken van de klimaatrechtvaardigheid en tonen hoe armemensen de eersteslachtofferszijn van klimaatverandering • Vertrekken van socialerechtvaardigheid en nagaan hoe onzesocialebeschermingmoetveranderenomklimaatbeschermingmee op tenemen

7. Klimaat- en socialerechtvaardigheid • Laatste punt: • Toegespitst op oplossingen • Voor het klimaat • Voormensen • Niet ‘armoedebestrijden’ om het milieu te redden, maaractiesomnatuur, samenlevingen en mensentebeschermen – economiemaakterdeel van uit • Eennieuw concept van socialebescherming – voorbij ‘armoedebestrijding’

8. Kortoverzicht van nieuwevoorstellen • ILO: ‘Social Protection Floor’ • EU,WB, Unicef : ‘socialebescherming’ • Cepal: sociaalburgerschap • EU: Socialeinvesteringen en socialeinnovatie • Basisinkomen • ‘Buenvivir’

9. ILO: Social Protection Floor • Voorstelvooreenuniverselesocialebescherming, steunend op oudeinternationaleconventie over socialezekerheid • Een ‘horizontale’ en een ‘verticale’ dimensie • Gesteund op mensenrechten • Risico van eenbeperktetoepassing

10. Wereldbank: risicobeheer • Risico’skunneneigenlijknietvermedenworden – wel: ‘verzachten’ en ‘het hoofdbiedenaan’ • Via de markt, de overheid, de huishoudens • Inkomenvaltbuitensocialebescherming • Socialebeschermingblijft ‘targeted’ – eencoherenterearmoedebestrijding

11. EU: socialeinvesteringen • Socialeinvesteringen in ‘menselijkkapitaal’ • Idealiternaastklassiekesocialebescherming • Maar: het concept wordtgebruiktomtewijzen op • Noodzakelijkehervormingen • Noodzakelijkebezuinigingen

12. EU: Socialeinnovatie • Burgers zorgenvoorelkaar en voor het milieu – vrijwilligerswerk • Ook in ditgevalgebruikt de EU het concept omtewijzen op noodzakelijkebezuinigingen • Deur open voor ‘social business’ : non profit + profit – de multinationals van de ‘care’

13. Nieuwevoorstellenvoorsocialebescherming: • Hebbenéén ding gemeenschappelijk: • Hun doel is economischegroei • Mensenrechtenworden in sommigegevallenvermeld, maarlijkennietprimordiaal • Zegaannietechtverderdanarmoedevermindering – eennieuw label

14. Basisinkomen • Gelijkbasisinkomenvoor arm énrijk • Maar: recht op luiheid? • Probleem van ongelijkheid? Verantwoordelijkheid van de overheid? • Probleemvoorvakbonden en loonvorming • Mini-jobs?

15. Buenvivir • Eenfilosofievoor het ‘goedeleven’: • Productie en reproductie van leven • Mensenénnatuur • Gebaseerd op mensenrechten + rechten van de natuur • Eennieuwelogica

16. En nu? • Geenenkelvoorstel is meteengeschiktom over tenemen, zekerniet met milieubehoudvoorogen • Erzijnmeer en meernieuwesocialeproblemen (precariaat) • De armoede en de ongelijkheidnemen toe • SB is vandaagaan het veranderenonderdruk van het bezuinigingsbeleid • Het belangomzelfalternatievenvoortestellen

17. Nieuwedenkpistes • De collectievedimensie • Mensenrechten: individueel + collectief • Samenlevingenbeschermen • Natuurbeschermen - met derdegeneratie van MR • Op die maniereen ‘socialebescherming’ die DO integreert en een DO die socialebeschermingintegreert • Maar: daarvoor is het nodig de relatiemens/natuurte her-denken

18. Vertrekken van wat we hebben: • Universalisme • Anderevisie op armoede: armoede is geenprobleem van armemensenmaar is eensocialerelatie – naarhelesamenlevingkijken – probleem van ongelijkheid; • De verarmingsprocessenmoetenwordenstopgezet • systemenvoorarmenwordenarmesystemen

19. Vertrekken van wat we hebben • Burgerschap – gelijkheid van mensen – rechten • Burgerschapvooriedereen, nietberustend op nationaliteit

20. Vertrekken van wat we hebben • Ont-markten (de-commodification) • Toegang tot sociale/openbarediensten • Nietalles in handen van staat, maar de Staatmoetwelgarantiesbieden + reguleren • Geendichotomiemarkt-staat

21. Vertrekken van wat we hebben • Organischesolidariteit • Met wie we nietkennen • Nationaal en internationaal

22. Watbetekentditconcreet? • Eennieuwekijk op armoedebestrijding • Déél van SB/verzorgingsstaten • Nietafzettentegen ‘verworvenrechten’ • Verduidelijkenideologie • Armoede is inkomenstekort • Armoedebestrijdingmoetmultidimensioneelzijn • In die multidimensionaliteitmoetook milieu aanbodkomen: • Recht op water • Recht op land • Herverdeling van inkomens en van natuurlijkehulpbronnen • Recht op wonen en passiefhuizenipvtochtstrip • Openbaarvervoer • …

23. Watbetekentditconcreet? • Eennieuwekijk op socialebescherming: socialezekerheid, bijstand, arbeidsrecht, socialediensten, milieurechten … • Armoedeillegaalverklaren • Doelstelling: bescherming van mensen, groepen en planeet • Een ‘transformatieve’ SB : door andersnatedenken over de bescherming die allemensennodighebben, kan men tot veranderingenkomen in de economie (sociale en solidaireeconomie), democratie (meerparticipatie), …

24. Watbetekentditconcreet? • Milieuzorgmoetdeelgaanuitmaken van eenverruimde/verbeterde SB: ‘het socialegemeenschappelijkegoed’ (‘the social commons’) • = voorwaardeomsocialerechtvaardigheidtebereiken • = voorwaardeom milieu tebeschermen met aandachtvooriedereen

25. Eennieuweutopie • Eenopdrachtvooriedereenomuit de impasse tegeraken • Constructiefnadenken over mogelijkealternatieven • www.globalsocialjustice.eu • www.openfsm/projects/gsc/project-home • www.universiteitalgemeenbelang.be