Aktualna problematyka ekologiczna w 6 Programie Ramowym Unii Europejskiej

1. Aktualna problematyka ekologiczna w 6 Programie Ramowym Unii Europejskiej Dr Maria Antosiewicz Koordynator Priorytetu 6.3 „Zmiany Globalne i Ekosystemy” Krajowy Punkt Kontaktowy 5PR UE Warszawa, ul.Swiętokrzyska 21 tel: (022) 826-25-02 Krajowy Punkt Kontaktowy 6PR UE Kraków 24 maja 2004r. http://www.6pr.pl

2. EKOLOGIA Nauka o wzajemnych powiązaniach (zależnościach i wpływach) między światem organizmów żywych a ich środowiskiem

3. EKOLOGIA • ekologia lasów (tundra, las liściasty, ...) • ekologia krajobrazów • ekologia wód słodkich • ekologia oceanów charakterystyka różnych elementów: • różne grupy organizmów współistniejących • poznanie związków pomiędzy elementami • poznanie zasad funkcjonowania • zaburzenia spowodowane działalnością człowieka

4. EKOSYSTEM • podstawowe pojęcie w ekologii • termin utworzony przez Artura Tansley’a w 1935 roku - skrót odecological system • Dwa składniki: • Biocenoza: ogół gatunków występujących na danym obszarze • Biotop: elementy nieożywione tego obszaru, czyli: woda, gleba, gazy atmosferyczne (tlen, azot, dwutlenek węgla), rzeźba terenu, klimat, temperatura - także zanieczyszczenia

5. EKOSYSTEM • funkcjonalna całość, w której zachodzi wymiana materii między biocenozą, a biotopem • układ otwarty - przepływ energii (np. energia słoneczna) i krążenie materii • producenci np. rośliny • konsumenci - np. zwierzęta • reducenci - odżywiają się martwą materią organiczną, np., gdzyby i bakterie

6. EKOSYSTEM • Przykłady ekosystemów (różna skala): • las (ekosystem o złożonej, wielowarstwowej strukturze) • duża łąka • jezioro leśne • park • ocean (system bardzo złożony, podzielony)

7. Finansowanie badań na rzecz ochrony środowiska • Motto: Działania w kierunku realizacji zasady Zrównoważonego Rozwoju zatem: • utrzymanie rozwoju ekonomicznego przy jednoczesnej ochronie środowiska • zachowaniu konkurencyjności • utrzymaniu / wzroście zatrudnienia

8. Finansowanie badań na rzecz ochrony środowiska • CEL - rozwiązanie najbardziej palących problemów środowiskowych: • monitoring zmian / ocena zagrożeń • zrozumienie mechanizmów / przyczyn degradacji • poprawa stanu środowiska, odwrócenie zmian • przystosowanie się • opracowanie metod zapobiegania degradacji Wybrane problemy: • wspólne dla wszystkich krajów UE (konsensus) • globalne

9. PRIORYTETY UE W BADANIACH NAD ŚRODOWISKIEM • Oparte na trzech konwencjach: • Climate Change Convention • Convention on Biological Diversity • Water Framework Directive

10. PRIORYTETY UE W BADANIACH NAD ŚRODOWISKIEM • Climate Change Convention (1992r) • CEL: • stabilizacja gazów cieplarnianych na poziomie zapobiegającym zmianom klimatu, które zagrażają człowiekowi • Protokół z Kyoto - wprowadzanie Konwencji w życie redukcja emisji gazów cieplarnianych w krajach UE o 8% (w stosunku do poziomu z 1990r) w okresie 2008-2012.

11. PRIORYTETY UE W BADANIACH NAD ŚRODOWISKIEM • Convention on Biological Diversity (1992r) • CEL: • ochrona różnorodności biologicznej • promocja zrównoważonego korzystania z zasobów • równoprawne wykorzystywanie zasobów genetycznych • rozwój w krajach UE własnej strategii ochrony • integracja wysiłków • kształtowanie własnej/wspólnej (powiązanej) polityki

12. PRIORYTETY UE W BADANIACH NAD ŚRODOWISKIEM • Water Framework Directive (1992r) • CEL: • zakwalifikowanie basenów rzecznych jako jednostek podstawowych dla zarządzania zasobami wodnymi • integracja kontroli jakości wód powierzchniowych, głębinowych oraz sposobu korzystania z zasobów wodnych • 5 EFEKT: skoordynowane planowanie korzystania z wody, klasyfikacji rodzajów wód (działalność grupy z krajów UE i ekspertów z Komisji - przyg. strategii wprowadzenia w życie Dyrektywy)

13. 6 Program Ramowy UE- STRUKTURA - Blok II. Utworzenie Struktury ERA (Europejskiej Przestrzeni Badawczej) (2 605 mln e) Blok I. Zintegrowane Badania (13 345 mln e) Blok III. Wzmocnienie podstaw ERA (320 mln e) • Wyzwania Utworzenie struktur: poprzez silne powiązanie krajowych, regionalnych i innych europejskich inicjatyw Skoncentrowanie badań: na wybranych priorytetach tematycznych Koordynacja działań – uproszczenie zasad współpracy

14. BLOK I: Zintegrowane badania1. Priorytety tematyczne 1. Genomika i biotechnologia w służbie zdrowia człowieka i) Zaawansowane badania genetyczne i ich zastosowania w medycynie ii) Walka z najgroźniejszymi chorobami 2. Technologie społeczeństwa informacyjnego 3. Nanotechnologie, inteligentne materiały, nowe procesy produkcyjne 4. Aeronautyka i badania kosmiczne 5. Bezpieczeństwo i jakość żywności 6. Zrównoważony rozwój, zmiany globalne i ekosystemy i) Zrównoważone systemy energetyczne ii) Zrównoważony transport lądowy iii) Zmiany globalne i ekosystemy (700 mln e) 7. Obywatele i rządy w społeczeństwie opartym na wiedzy 8. Specyficzne aktywności obejmujące szersze pole badań

15. Priorytet # 6.3: Obszary badawcze I. Wpływ i mechanizmy działania emisji gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczeń atmosfery na klimat, ubywanie ozonu i magazynowanie węgla II. Cykle wodne i badania gleby III.Różnorodność biologiczna i ekosystemy IV. Mechanizmy pustynnienia i katastrofy naturalne V. Strategie zrównoważonego zarządzania lądem z włączeniem strefy brzegowej, terenów rolnych i lasów VI. Operacyjne prognozy i modelowanie zjawisk z włączeniem zmian globalnych klimatu i systemów obserwacyjnych VII. Badania uzupełniające VIII. Zagadnienia horyzontalne: koncepcje i narzędzia dla zrównoważonego rozwoju IX. Specjalne działania wspierające (SSA)

16. Obszar badawczy: I. Wpływ i mechanizmy działania emisji gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczeń atmosfery na klimat, ubywanie ozonu i magazynowanie węgla I.1 – Obieg węgla i azotu: źródła i magazynowanie • Obserwacje, badanie, modelowanie obiegu węgla i azotu • ocena ilościowa źródeł i miejsc magazynowania węgla i azotu w ekosystemach lądowych, słodkowodnych i morskich, • Wpływ działalności człowieka na ekosystemy łącznie ze zmianami naturalnymi – wpływ tych procesów na • obieg węgla, przewidywania zmian w przyszłości • sezonową zmienność obiegu węgla • Badania ekosystemów, procesów biogeochemicznych i hydrologicznych – potencjalny wpływ na klimat / wzajemne oddziaływanie

17. Obszar badawczy: I. Wpływ i mechanizmy działania emisji gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczeń atmosfery na klimat, ubywanie ozonu i magazynowanie węgla I.3 – Dynamika zmian klimatu i jego zmienność • Badanie procesów fizycznych, chemicznych i biologicznych związanych z określaniem dynamiki zmian klimatu, interakcje z oceanami, lądem i biosferą, • Modelowanie zmian • Gwałtowne zmiany klimatu, • Zmienność klimatu w przeszłości, czynniki, badania prowadzące do zrozumienia przyczyn zmian/zmienności klimatu • Rekonstrukcja klimatu oraz warunków środowiskowych panujących w przeszłości

18. Obszar badawczy: II. Obieg wody i badania gleby II.1 – Hydrologia i procesy klimatyczne • Zrozumienie mechanizmu i ocena wpływu zmian globalnych / klimatu na obieg wody, procesy hydrologiczne na jakość i dostępność wody – ze szczególnym uwzględnieniem: • Częstości susz i powodzi • Jakości wody • Wpływu na ekosystemy i jakość gleby • Stworzenia nowych technologii i systemów prognoz • Modelowania zjawisk

19. Obszar badawczy: II. Obieg wody i badania gleby II.2 – Wpływ zmian globalnych na ekosystemy, glebę i jakość wody • zrozumienie konsekwencji zmian hydrologicznych dla środowiska • Badanie wpływu zmian globalnych na ekosystemy. Ekologia wód powierzchniowych, poprawa funkcjonowania terenów zalewowych (ochrona przed powodziami) • Określenie wskaźników stanu ekosystemów wodnych/ stref podmokłych • Określenie sposobów ich re-naturalizacji ekosystemów • Badanie/poznanie własności i funkcji gleby. Przemieszczanie zanieczyszczeń - w kontekście funkcji gleby • Opracowanie zintegrowanego zarządzania systemem gleba/woda, ochrona układu gleba/wody gruntowe,

20. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.1 – Badanie i przewidywanie zmian różnorodności biologicznej, struktury, zasad funkcjonowania ekosystemów Zrozumienie: • mechanizmów funkcjonowania i dynamiki ekosystemów • oraz regulujących zmiany w różnorodności biologicznej NP.: Ocena roli ekosystemów w zmianach globalnych Strategie wykorzystania zasobów naturalnych, włączenie procesów odbywających się na dużych głębokościach dotyczących: węgla, systemów osadów, stabilności i dynamiki dna morskiego . . .

21. Obszar badawczy: III Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.1) „Rozwój zintegrowanej sieci na długoterminowych badań nad bioróżnorodnością i ekosystemami lądowymi i słodkowodnymi w Europie” Badania nad: • Oceną i przewidywaniem zmian w różnorodności biologicznej • Strukturą, funkcjonowaniem i dynamiką ekosystemów • Opracowania metod zachowania stanu aktualnego • Badania różnorodności biologicznej na poziomie gatunku oraz genomu • Badania oddziaływań pomiędzy gatunkami i ekosystemami • Uwzględnienie wpływu czynników antropogenicznych i naturalnych • włączenie aspektów socjo-ekonomicznych

22. Obszar badawczy: III Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.1) „Rozwój europejskiej sieci dla prowadzenia zintegrowanych badań nad bioróżnorodnością morską i ekosystemami” • Zrozumienie, ocena i przewidywanie zmian różnorodności biologicznej morskiej: • Na skalę globalną • W kontekście ekosystemów • Konsekwencje zmian bioróżnorodności na stabilność ekosystemów morskich • Wpływ czynników antropogenicznych

23. Obszar badawczy: III Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.1) „Badania genetyczne” • wykorzystanie biologii molekularnej do badań nad różnorodnością biologiczną oraz ekosystemami • Badania na poziomie genomu i białek • Powiązanie wyników z funkcjonowaniem ekosystemów, zachowaniem gatunków • Identyfikacja gatunków, powiązania ewolucyjne

24. Obszar badawczy: III Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.1) „Rozwój tanich i skutecznych technologii dla umożliwienia postępu w badaniach nad bioróżnorodnością i ekosystemami” • Nowe technologie dla badań ekosystemów wodnych • morskich - w głębinach, też wodach płytkich • umożliwienie eksploracji ekstremalnych głębin • także ekosystemów lądowych i słodkowodnych • Umożliwienia obserwacji, monitoringu, okre ślania parametrów fizycznych środowiska

25. Obszar badawczy: III Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.1) „Zintegrowane badania nad ekosystemami w głębinach oceanicznych” CEL:* Ocena roli ekosystemów głębinowych i odbywających się procesów w zmianach globalnych * Ocena zrównoważopnego korzystania z głębinowych zasobów naturalnych • Zrozumienie interakcji pomiędzy podwodnymi cyrkulacjami, biosferą i geosferą • Strategie wykorzystania zasobów naturalnych • Badania procesów dotyczących: obiegu węgla, systemów osadowych, stabilności i dynamiki dna morskiego . . .

26. Obszar badawczy: III Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.1)„Taksonomia na użytek badań nad bioróżnorodnością i ekosystemami” CEL: Redukcja fragmentacji w istniejącej wiedzy, koordynacja badań. • Badania słabo poznanych gatunków lub gatunków (wszystkich) występujących w stosunkowo niezmienionych ekosystemach • Poprawa zasobów baz danych • Rozwój lub poprawa technologii bio-informacyjnych jako część sieci zajmującej się systematyką organizmów • Projekt powinien zawierać część edukacyjną

27. Obszar badawczy: III Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.1)„Badania genetyczne różnorodności biologicznej i ekosystemów lądowych” , Wykorzystanie badań na poziomie molekularnym do badań nad bioróżnorodnością i do badań nad ekosystemami • Badania wielodyscyplinarne nad strukturą genetyczną populacji oraz dynamiką procesów odbywających się na poziomie ekosystemów • Identyfikacja gatunków i ewolucyjnych zależności pomiędzy nimi • Udostępnienie wiedzy w celach: • edukacyjnych, • monitoringu ekosystemów, • rozwoju strategii zachowania bioróżnorodności

28. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.2 – Relacje pomiędzy społeczeństwem, ekonomią, różnorodnością biologiczną i siedliskiem • zbieranie danych dla oceny wpływu mechanizmów socjo-ekonomicznych na różnorodność biologiczną i funkcjonowanie ekosystemów • modelowanie zjawisk • wykorzystanie danych do rozwoju strategii odnowy różnorodności biologicznej,

29. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.2) „Stworzenie modeli wpływu czynników socjo-ekonomicznych na bioróżnorodność i ekosystemy” • Opracowanie strategii dla zachowania/odtworzenia integralności współdziałania tych czynników • Uwzględnienie roli: • aspektów ekonomicznych, • systemów prawnych, • rozwoju przemysłu . . .

30. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.2) „Opracowanie strategii zachowania biroróżnorodności ekosystemów lądowych i słodkowodnych” • Określenie zależności pomiędzy wrażliwością ekosystemów na czynniki zewnętrzne, a biologiczną różnorodnością • Rozwój wskaźników i metod monitoringu ekosystemów i ich jakości • Metody oceny stopnia zmian ekosystemów w stosunku do środowiska nie zmienionego • Sporządzenie listy zagrożonych ekosystemów i siedlisk • Metody zarządzania środowiskiem w celu zachowania populacji i zagrożonych gatunków / lub umożliwienia ich adaptacji

31. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.3 – Zintegrowana ocena czynników wpływających na ekosystemy i różnorodność biologiczną, łagodzenie niekorzystnych skutków • wykorzystanie wyników badań dla opracowania modeli dla oceny i przewidywania wpływu różnych czynników środowiskowych na różnorodność biologiczną i ekosystemy Cel ostateczny: • opracowanie strategii łagodzenia niekorzystnych skutków zmian (zasada zrównoważonego rozwoju)

32. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.3) „Nowe modele i możliwości symulacji komputerowych dla oceny oraz przewidywania zmian w ekosystemach lądowych i słodkowodnych”, CEL: Stworzenie i wykorzystanie modelu dla: • realizacji prawidłowej strategii zachowania bioróżnorodności w obliczu skażeń środowiska, • zarządzania oraz testowania przydatności wskaźników bioróżnorodności Model powinien: • być przydatny w różnych rejonach biogeograficznych Europy • uwzględniać najważniejsze czynniki m.in. antropogeniczne • obejmować znaczną część Europejskich lądowych i słodkowodnych ekosystemów

33. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.3) „Opracowanie modelu dla oceny i przewidywania zmian klimatu i wpływu działalności człowieka na ekosystemy pelagiczne”, Włączenie w badania: • biogeochemii • ochrony bioróżnorodności i ekosystemów • zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych • uwzględnienie dynamiki w obrębie łańcucha pokarmowego

34. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.3) „Nowe technologie dla oceny ryzyka na obszarach dotkniętych klęską skażenia”, Stworzenie nowych technologii dla szybkiego, taniego i wiarygodnego badania skutków i przewidywania konsekwencji katastrof (skażeń środowiska) dla ekosystemów morskich i słodkowodnych: • Monitoring parametrów fizycznych, biologicznych i chemicznych • Zarządzanie • Rozwój modeli przewidywania przemieszczania się skażeń

35. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.4 – Ocena ryzyka, zarządzanie i odnowa ekosystemów lądowych i morskich • Zintegrowane badania nad oceną na dużą skalę ryzyka ze strony czynników środowiskowych na różnorodność biologiczną i ekosystemy • rozwój koncepcji i nowych narzędzi dla zarządzania w obliczu zagrożeń środowiskowych • strategie prewencyjne, strategie ostrzegania o zagrożeniu • monitoring śodowiska • włączenie aspektów zarządzania strefą brzegową

36. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.4) „Ocena zagrożeń środowiskowych ” • Badania zagrożeń różnorodności biologicznej oraz ekosystemów lądowych i słodkowodnych z uwzględnieniem: • zmian klimatu, zanieczyszczeń chemicznych • Uwzględnienie zmienności naturalnej w obrębie ekosystemów, • Metody oceny zachodzących zmian, ocena zagrożeń środowiskowych

37. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.4) „Opracowanie modelu dla oceny i przewidywania wpływu zanieczyszczeń środowiska na ekosystemy słodkowodne i morskie oraz na bioróżnorodność”, • Włączenia badań nad głównymi skażeniami jak: metale ciężkie, dioksyny, węglowodory, polichlorowane dwufenyle, nowe skażenia i ich wzajemne kombinacje • Strategie wczesnego ostrzegania o zagrożeniach • Techniki oceby ryzyka • Strategie remediacji • Polityka prewencyjna dla hamowania skutków • Procesy eutrofizacji

38. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.4) „Badania nad gatunkami inwazyjnymi ” • dotyczy gatunków zagrażających w środowisku lądowym, wód słodkich i słonych • określenie czynników sprzyjających rozwojowi tych gatunków np. biologicznych, socjalnych, ekonomicznych, innych • włączenie WSZYSTKICH ZNANYCH GATUNKÓW INWAZYJNYCH W EUROPIE, WSZYSTKICH KRAJÓW do współpracy • Ocena skutków inwazji - ekologicznych, ekonomicznych, problemy zdrowotne . . . • Opracowanie wskaźników wczesnego ostrzegania o zagrożeniu

39. Obszar badawczy: III. Różnorodność biologiczna i ekosystemy III.4) „Toksyczne zakwity glonów w europejskich wodach morskich i słonawych” • Utworzenie modelu opisującego i określającego ilościowo zależności przyczyna-skutek (pomiędzy tworzeniem zakwitów, a czynnikami środowiskowymi) • Wpływ czynników antropogenicznych i naturalnych • Zrozumienie mechanizmów powstawania toksycznych zakwitów i ich działania • Rozwój strategii zmniejszania negatywnych skutków

40. Obszar badawczy: IV. Mechnizmy pustynnienia i katastrofy naturalne IV.1 – Mechanizmy pustynnienia • Zintegrowana ocena mechanizmów pustynnienia, włączenie: • sposobów gospodarowania lądem • zmian klimatu • Monitoring pustynnienia • Systemy zbierania danych, gromadzenia informacji • Opracowanie wskaźników • Modelowanie zmian : czynniki socjologiczne / wpływ na ekosystemy • Wpływ ekstremalnych zjawisk klimatycznych na • procesy erozji i degradację gruntów • zdolność dostosowania się wrażliwych ekosystemów do zmian • Rozwój technologii / technik bezpiecznych dla ekosystemów odwracania / hamowania procesów degradacji feuntów

41. Obszar badawczy: IV. Mechnizmy pustynnienia i katastrofy naturalne IV.1) „Badanie jakości gleby i mechnizmów pustynnienia” • Mechanizmy pustynnienia i badania jakości gleby • wpływ degradacji lądów na funkcje gleby, rekultywacja gleb, poprawę stanu ekosystemów • czynniki degradacji / wartości progowe, systemy ostrzegania o zagrożeniu • Eko-technologiczne innowacje dla zarządzania terenami zagrożonymi pustynnieniem

42. Obszar badawczy: IV. Mechnizmy pustynnienia i katastrofy naturalne IV.1) „Walka z pustynnieniem” Koncepcja postępowania dla ochrony i odtwarzania wrażliwych ekosystemów • poprawa istniejących strategii zarządzania /syst. postępowania • systemy danych/informacyjne dla ochrony terenów zagrożonych degradacją w kluczowych rejonach, kontrola stanu istniejącego • metody łagodzenia zmian/skutków, sposoby adaptacji • postępowania dla długoterminowej ochrony lądów

43. Obszar badawczy: V. Strategie dla zrównoważonego zarządzania lądem łącznie ze strefą brzegową, terenami rolnymi i lasami V.1) „Education and training” • Metody nauczania i narzędzia dla : • oceny efektów stosowania zasady zrównoważoności • analizy polityki w zakresie gospodarki lądem – a szczególnie w rolnictwie, leśnictwie, w strefie brzegowej i na terenach uprzemysłowionych • Przekazywanie metod i narzędzi do ich stosowania na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym

44. Obszar badawczy: V. Strategie dla zrównoważonego zarządzania lądem łącznie ze strefą brzegową, terenami rolnymi i lasami V.1) „Integrated Coastal Zone Management (ICZM)” 2 • Rozwój metod zarządzania strefą brzegową z uwzględnieniem zasady zrównoważoności, obejmuje: • Prognozy zmian / zagrożeń • Analiza kosztów • Zgodność z polityką i regulacjami prawnymi • Analiza stanu środowiska, przyczyn degradacji (zanieczyszczenie, erozja wybrzeża, rozwój infrastruktur, turystyka) – wpływ tych czynników na ten rejon;

45. Obszar badawczy: V. Strategie dla zrównoważonego zarządzania lądem łącznie ze strefą brzegową, terenami rolnymi i lasami V.2 – Aspekt jakościowy i ilościowy wielofunkcyjnej zależności pomiędzy rolnictwem, leśnictwem, gospodarką drewnem: • Integracja aspektów wpływu środowiska, rozwoju ekonomicznego oraz czynników socjalnych

46. Obszar badawczy: V. Strategie dla zrównoważonego zarządzania lądem łącznie ze strefą brzegową, terenami rolnymi i lasami V.2) „Sustainability of forest status and productivity” 2 • Zintegrowane podejście/narzędzia dla zapewnienia długoterminowej produktywności lasów, biorąc pod uwagę ich wielofunkcyjność • Analiza czynników wpływających na zdrową kondycję lasów (ekosystemy leśne) • opłacalność finansowa, analiza konkurencyjności procesów i technologii używanych w produkcji drzewnej

47. Obszar badawczy: V. Strategie dla zrównoważonego zarządzania lądem łącznie ze strefą brzegową, terenami rolnymi i lasami V.2) „Farming system management and multifunctional use of agriculture and forests to implement the Suistainable Development Strategy” 2 • Stworzenie systemu analizy w celu określenia przyczyn kierunków przemian głównych gałęzi w rolnictwie • Nowe praktyki agro-ekologiczne • Badanie i ochrona systemów agro-leśnych, ich waloryzacja, zachowanie tych rejonów • Włączenie aspektów ochrony środowiska, zachowania zasobów naturalnych, roli krajobrazu, socjo-kulturalnych ...

48. Obszar badawczy: VII. Badania uzupełniające VII.1 – Rozwój zaawansowanych metodologii dla oceny zagrożeń środowiskowych • Rozwój zaawansowanych metodologii oceny ryzyka wynikającego z procesów, technologii i prowadzonej polityki • Ocena ryzyka ze strony środowiskowych zagrożeń (np.chemiczne, patogeny ...) • Stworzenie systemów zabezpieczeń • Powiązanie zdrowia człowieka ze stanem środowiska • Uwzględnienie zróżnicowania geograficznego, specyfiki pod względem ekologii, różnic geograficznych, społecznych i kulturowych

49. Obszar badawczy: VII. Badania uzupełniające VII.1) „Methods for risk assessment of pharmaceuticals in the environment”, m.in.: 2 CEL: poprawa stanu wiedzy i oceny ryzyka ze strony farmaceutyków w środowisku • ocena stopnia narażenia organizmów na związki (różne drogi ekspozycji - np. woda, gleba inne...); • ocena efektów na środowisko i człowieka • konieczna kooperacja w zakresie wymiany informacji pomiędzy firmami, władzami, przemysłem i ekspertami

50. Obszar badawczy: VII. Badania uzupełniające VII.1) „Assessment of global change-driven factors linked to the risk of introducing or spreading emerging human diseases in Europe”, m.in.: 2 CEL: identyfikacja, ocena i skatalogowanie europejskich ekosystemów i warunków środowiska powiązanych ze zmianami globalnymi - które wpływają na rozkład i dynamikę występowania patogenów[istotna współpraca z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi] • stworzenie modelu łączącego środki zapobiegawcze, wczesne ostrzeganie o zagrożeniu, monitoring, scenariusze na przyszłość