Pięciolatek w szkole i w przedszkolu.

1. Pięciolatek w szkole i w przedszkolu. Zespół Wczesnej Edukacji Nr 1 w Gdyni Spotkanie z rodzicami. Mgr Lucyna Lewandowska

2. Układ nerwowy • Najnowsze techniki (m.in. tomografia • emisyjna) pozwalają zobrazować stan • i pracę mózgu. Okazało się, że układ • nerwowy rozwija się najszybciej, • jest najbardziej plastyczny i najbardziej • podatny na wpływy do • ok. 6. roku życia, potem jego podatność • powoli się zmniejsza . • Jest to bezsporny argument na rzecz obniżenia • wieku szkolnego – działanie na rzecz dobra dzieci. Dlaczego obniża się wiekrozpoczęcia nauki?

3. Od urodzenia do 6 lat: • powstaje znacznie więcej połączeń • nerwowych niż później • połączenia nerwowe, które są • wykorzystywane i pobudzane do • działania rozwijają się i tworzą sieć • szlaków nerwowych łączących cały • obszar mózgu (dzięki odpowiedniej • stymulacji) • połączenia nerwowe, które nie są • wykorzystywane, giną, często • bezpowrotnie! Od urodzenia do 6 lat:

4. Rozwój nauki i techniki • Szybki rozwój nauki i techniki sprawia, • że dzieci stosunkowo wcześnie zaznajamiają się z różnymi osiągnięciami • wiedzy. • Warto więc, by wszystko to, co • poznają i przyjmują – uporządkować, poprzez odpowiednie oddziaływania edukacyjne (dom, przedszkole, szkoła). Żyjemy w świecie zmian….

5. Aby wykorzystać predyspozycje dzieci • i wspomóc rozwój tych, które wymagają • wsparcia, wprowadzono w podstawie • programowej dla przedszkoli • obowiązek dokonywania przez • nauczycieli diagnozy przedszkolnej • dzieci pięcioletnich Diagnoza przedszkolna

6. Celem diagnozy jest • „zgromadzenie • informacji, które mogą pomóc • [....] przy opracowywaniu i realizowaniu • indywidualnego programu • wspomagania rozwoju dziecka, • przewidzianym do realizacji w roku • poprzedzającym możliwe rozpoczęcie • nauki w szkole, w okresie od stycznia • do maja” Celem diagnozy jest

7. Normy rozwojowe Przyjrzyjmy się normom rozwojowym dziecka nieco powyżej 5 lat. • Rozwój fizyczny • Wzrost – około 110–115 cm, waga • – około 18–19 kg, proporcje takie, by • dziecko radziło sobie z czynnościami • samoobsługowymi i higienicznymi, by • meble nie były zbyt duże, by codzienny • wysiłek fizyczny i psychiczny nie były • zbyt obciążające. Wady powinny być • zdiagnozowane i korygowane. Dzieci • z wadami wymowy powinny mieć intensywną • opiekę logopedyczną. Dzieci • z przewlekłymi chorobami trzeba otoczyć • opieką lekarzy specjalistów (do • nich należy głos decydujący w sprawie • czasu rozpoczęcia edukacji szkolnej). Normy rozwojowe

8. Duża motoryka • Rozwój ruchowy jest podstawą • wszechstronnego rozwoju • usprawnia • działanie narządów wewnętrznych • • wzmacnia układ kostny i mięśniowy • – przeciwdziała wadom postawy • doskonali • równowagę i ułatwia orientację • w otoczeniu, ucząc zależności i stosunków • przestrzennych (dzieci dyslektyczne • i dzieci z trudnościami w orientacji • „na kartce papieru” mają z reguły kłopoty • ze sprawnością ruchową). • W zabawach ruchowych dzieci poznają • swoje możliwości, uczą się współżyć • z innymi, zaczynają stosować się • do reguł, zasad itp. Duża motoryka

9. Warto wiedzieć, że ruch stymuluje • mózg na tyle, że ten tworzy pewne • substancje przeciwbólowe, przeciwdepresyjne, • które dodatkowo ułatwiają • przesyłanie impulsów nerwowych. • Dzieci w wieku powyżej 5. czy 6. roku • życia zaczynają odczuwać głód ruchu • (szczególnie chłopcy), związany • ze zmianami hormonalnymi, prowadzącymi • do przyspieszenia rozwoju • (tzw. skok rozwojowy). Ograniczanie • ruchu (zabaw i zajęć ruchowych) może • prowadzić do niepokoju ruchowego, • zachowań agresywnych, pogorszenia • nastroju, pogorszenia uwagi, zmniejszenia • odporności Duża motoryka cd.

10. Przykładowe normy rozwoju sprawności • ruchowych 5-latka: • Jeździ na dwukołowym rowerze • potrafi • rozhuśtać się samodzielnie na huśtawce • • przeskakuje przez drobne • przeszkody • skacze zwinnie na obu • nogach • stoi przez chwilę i skacze • na jednej nodze lekko i zwinnie, • • przechodzi, lekko chwiejąc się po • narysowanej linii (ok. 2 m) • potrafi • zrobić 3 przysiady i wstać • kopie • sprawnie piłkę z rozbiegu • lubi biegać, • skakać, ścigać się z kolegami. Motoryka duża cd.

11. Sprawność rąk (mała motoryka; manipulacja) • ma ogromne znaczenie • w opanowaniu podstawowych czynności • szkolnych, przede wszystkim • pisania! Obserwujemy i oceniamy • wykonywanie czynności samoobsługowych. Motoryka mała

12. Czynności samoobsługowe: • Dziecko powyżej 5 lat: • prawidłowo • trzyma sztućce • potrafi szybko rozebrać • się • ubiera się jeszcze wolno • • coraz rzadziej myli przód i tył ubrań • • poprawnie wkłada buty • sznuruje • je bez wiązania kokardki • myje ręce, • buzię, zęby. Wykonuje także inne • czynności: • zaczyna ciąć nożyczkami • • lubi lepić z plasteliny • budować • z klocków i piasku itp.

13. Obserwacji należy poddać także czynność • rysowania: • dziecko prawidłowo • trzyma ołówek • prawidłowo • opiera przedramiona na stoliku • • przyjmuje właściwą postawę (należy • pomóc dzieciom leworęcznym w prawidłowym • ustawieniu dłoni tak, by dziecko nie zasłaniało sobie w przyszłości pisanych wyrazów. Motoryka mała cd.

14. Dziecko powinno rysować szlaczki • typu: IIIIII (od góry w dół – to ważne!); • ////////; \\\\\\\\ ; ; . • Szlaczki literopodobne mogą być jeszcze • za trudne, wymagają płynności • ruchów w nadgarstku, a to jest typowe • dopiero u dzieci powyżej 6 lat. • Dzieci potrafią rysować figury typu: • Ο; +; ; ; X. • kreślić koło ( w stronę odwrotną do ruchu wskazówek zegara- to bardzo ważne!) Motoryka mała cd.

15. spostrzeganie wzrokowe jest podstawą • nauki pisania i czytania. Dzięki • analizie i syntezie wzrokowej dziecko • różnicuje i zapamiętuje kształty liter • i cyfr. Spostrzeganie wzrokowe 5-latków • jest jeszcze chaotyczne – stąd • rola nauczyciela polegająca na uczeniu • ukierunkowywania w zakresie spostrzegania wzrokowego • 5-latek powinien: • lubić • oglądanie książek z obrazkami • • układać puzzle • układać lub budować • wg wzoru • rysować figury • złożone typu: ; ; . Powinien • także • rozpoznawać niektóre litery • drukowane • znajdować drogę • w labiryncie • dostrzec kilka różnic • między podobnymi obrazkami itp. Spostrzeganie wzrokowe

16. Spostrzeganie słuchowe dźwięków • mowy ludzkiej – to najważniejsza, oprócz myślenia, właściwość, od której • zależy możliwość nauczenia się pisania i czytania; umiejętność ta warunkuje • korzystanie z podręczników w trakcie • całej nauki szkolnej i nie tylko • Dziecko 5-letnie chętnie słucha • czytania książek i rozumie ich treść • (dokonuje takiej analizy i syntezy • słuchowej, dzięki której z potoku • dźwięków potrafi wyróżnić słuchowo • słowa; dopiero wtedy może je • zrozumieć). Ponadto potrafi po • ćwiczeniach: • podzielić zdanie na • 3–4 wyrazy • podzielić wyraz na 2–3 • sylaby • złożyć 2–3 sylaby w wyraz • • wysłuchać samogłoskę w nagłosie • w krótkich wyrazach • rozpoznać • jedną z dwóch występujących obok • siebie spółgłosek rozpoczynających • wyraz • odszukać na rysunku lub • w pomieszczeniu przedmioty, których • nazwy zaczynają się daną głoską • • uczy się wierszy, utrzymując • i odtwarzając prawidłowo rymy i rytmy • wiersza • próbuje sam dobierać • rymy i odtwarzać proste rytmy podane • przez nauczyciela. Spostrzeganie słuchowe cd.

17. Myślenie • Myślenie pięciolatka jest jeszcze przedoperacyjne • (operowanie informacjami • jest subiektywne, powierzchowne i nie • zawsze prawdziwe). Myślenie to • czynność tworzenia nowych informacji • dzięki przetwarzaniu informacji • już posiadanych. Poprawność • myślenia zależy więc zarówno od • ilości i jakości posiadanych informacji, • jak i od zdolności ich przetwarzania. • W przedszkolu następuje bardzo duży • przyrost informacji oraz doskonalenie • operowania nimi. • Dziecko myśli w sposób konkretno-wyobrażeniowy, • więc zachęcanie go do • manipulowania przedmiotami, przetwarzania • ich układów, konfiguracji, • zachęcanie do rozwiązywania problemów • jest najlepszym wspieraniem rozwoju • myślenia. Myślenie

18. Dziecko 5-letnie potrafi: • określić • główne różnice między przedmiotami, • zwierzętami, pojazdami • wskazać • kilka ważnych podobieństw • między nimi • pogrupować przedmioty • wg 2–3 kryteriów • rozumieć • i posługiwać się znanymi pojęciami • typu: zwierzęta, owoce, pojazdy, • naczynia • ułożyć logiczną historyjkę • z kilku obrazków • uzasadnić • pewne zjawiska (początek myślenia • logicznego). • Informacje, które powinien posiadać • pięciolatek dotyczą ogólnej orientacji • w najbliższym otoczeniu – to • • wiedza o sobie samym • rodzinie • • przedszkolu • najbliższej okolicy • • rozumienie pojęć dotyczących upływu • czasu i zmian w przyrodzie • rozumienie • konieczności pewnych zachowań • (np. higienicznych, dotyczących • bezpieczeństwa itp.) • znajomość • najważniejszych norm społecznych • i moralnych. Myślenie cd.

19. Obserwuje się też początki myślenia • matematycznego: dziecko potrafi • przeliczyć kilka przedmiotów (wymaga się 5, niektóre dzieci przeliczają więcej), • potrafi dodać i odjąć kilka konkretów. • Rozumie pojęcia: mniej, więcej, szereguje • wg wielkości, interesuje się liczeniem. • Nie ma jeszcze ukształtowanej • odwracalności myślenia (jej początki • pojawiają się dopiero powyżej 6. roku • życia) i tym samym nie rozumie pojęcia • liczby (wg dzieci liczebność zbioru • zmienia się przy innym ułożeniu elementów), • ale manipulowanie i przekształcanie • zbiorów różnych elementów • stopniowo prowadzi do zmiany • jakości myślenia u dzieci. Myślenie cd

20. Dzieci pięcioletnie nie odróżniają • jeszcze w pełni rzeczywistości • od fikcji. Dziecko twierdzi na • przykład, że pod łóżkiem ukrył się • potwór, a nie widać go, bo przecież • zrobił się niewidzialny, ale on tam • jest! Do dzieci w tym wieku z trudem przemawiają • argumenty logiczne, • ponieważ kierują się one przede • wszystkim emocjami! Myślenie cd.

21. Uwaga i pamięć • Uwaga i pamięć są jeszcze mimowolne • – dziecko zwraca uwagę i zapamiętuje • to, co dla niego jest ważne • emocjonalnie. Pięciolatki skupiają • uwagę na krótko, ale w momentach, • gdy zajmą się czynnością dla nich interesującą, • „głuchną” – silnie skupiona • uwaga nie dopuszcza do świadomości • innych bodźców; uwaga nie jest podzielna • Pamięć jest mechaniczna i niezbyt • trwała – często trzeba powtarzać • istotne wiadomości (pory roku, dni tygodnia • itp.). Uwaga i pamięć

22. Emocje • Emocje 5-latków są silne, gwałtowne, • zmienne; dziecko nie potrafi zapanować • nad ich ekspresją – złości • się, płacze, śmieje się głośno – jest • niezwykle spontaniczne. Dzieci lepiej • reagują na pochwały, zachęty, • zmiany głosu, na „bajkowe” mówienie • niż na ostre polecenia i kary. Są uparte, • obrażają się – ale powoli uczą się • dopasowywać swoje emocje do sytuacji. • Przy takich emocjach świetnym • „nauczycielem” są bajki opowiadane • czy czytane przez nauczyciela i różne sytuacje zabawowe (Sprawdźmy, czy • ja wcześniej policzę do 10, czy ty zaczniesz • rysować; Zobaczmy, kto pierwszy • poukłada zabawki…). Emocje

23. Każde dziecko chce być: zauważone, • pochwalone, chce być naj- (-lepsze, • -pierwsze, -bliżej Pani) i wcale mu nie • przeszkadza, że inne dzieci są też naj-. • Pomaga to budować w dzieciach dobrą • samoocenę i tak ważne dla każdego • człowieka poczucie własnej • wartości Emocje cd.

24. Kontakty społeczne • Kontakty społeczne są w tym wieku • niezwykle ważne. Dzieci muszą bawić • się z kolegami, budować, rysować, • ścigać się, grać w różne gry. Skoro • tak chcą, to... zaczynają stosować się • do norm społecznych, uczą się zasad • współżycia, mniej kłócą się i obrażają. • Przy współudziale nauczycieli , • a także pod wpływem bajek • i opowiadań, rozwija się empatia, • współczucie, potrzeba pomocy • innym Kontakty społeczne

25. Diagnoza • Dzieci pokazują się nam, nauczycielom • i wychowawcom, rodzicom z tak różnych stron, • że na pewno uda się uchwycić ich • niepowtarzalność i cechy charakterystyczne. • Kierując się głównie emocjami, • robią to, co lubią i unikają • wykonywania tych czynności, które • sprawiają im trudność. Dlatego • diagnozę należy zacząć od tych • dzieci, które nie chcą czegoś robić, • unikają niektórych czynności. Jest • to sygnał, że właśnie im w pierwszej • kolejności trzeba pomóc, by radziły sobie • w szkole i polubiły naukę. Opracowano na podstawie: Janiszewska Bożena.”Pięciolatek w przedszkolu, o dojrzewaniu do szkoły”. Biuletyn Klubu nauczyciela. Wychowanie Przedszkolne. Dziękuję za uwagę.