BANKARSKO POSLOVANJE

1. BANKARSKO POSLOVANJE Prof.dr Ivo Županović, Fakultet za menadžment,Herceg Novi, SMJER: Menadžment u finansijama, računovodstvu i bankarstvu (FRB)

2. BODOVANJE I NAČIN OCJENJIVANJA • PRISUSTVO PREDAVANJIMA -5POENA • AKTIVNOST-SEMINARSKI RADOVI,ESEJI- 10 POENA • I KOLOKVIJUM- 20 POENA • II KOLOKVIJUM- 20 POENA • ZAVRŠNI ISPIT -45POENA

3. OSNOVNA LITERATURA • Hadžić,M.,Bankarstvo; Univerzitet Singidunum, Beograd; 2009. • Barać,S., Stakić,B., Hadžić,M., Ivaniš,M.; Praktikum za bankarsko poslovanje, Univerzitet Singidunum, Beograd, 2007.

4. SADRŽAJ: • DEFINISANJE BANAKA I BANKARSKOG POSLOVANJA • DEFINISANJE BANKARSKIH SISTEMA • VRSTE BANAKA I OSTALIH FINANSIJSKIH INSTITUCIJA NA BANKARSKOM TRŽIŠTU • FINANSIJSKI I INVESTICIONI POTENCIJAL BANKE • DEFINISANJE CENTRALNE BANKE SA PRIMJERIMA KRUCIJALNIH SISTEMA CENTRALNIH BANAKA • CIJENA KREDITA-UGOVORENA KAMATNA STOPA, POSTUPAK DEFINISANJA KREDITNE POZICIJE BANAKA

5. SADRŽAJ: • NAJZASTUPLJENIJE VRSTE KREDITA • NEKREDITNI POSLOVI BANAKA • SPECIFIČNI OBLICI BANKARSKOG POSLOVANJA • USLUŽNO BANKARSKO POSLOVANJE • PROJEKTNO FINANSIRANJE BANAKA • ELEKTRONSKO BANKARSKO POSLOVANJE • UPRAVLJANJE BANKARSKIM RIZICIMA • BANKARSKE PREVARE I PRANJE NOVCA • MEĐUNARODNO BANKARSTVO

6. GRADIVO U POGLEDU PRVOG KOLOKVIJUMA

7. DEFINISANJE BANAKA I BANKARSKOG POSLOVANJA

8. NAUKA O BANKARSTVU • NAUKA U BANKARSTVU • Nauka o bankarstvu je disciplina koja naučnom metodom objašnjava poseban aspekt monetarnihfaktora i monetarnih transakcija. • Bankarstvo se bavi istraživanjem uloge, značaja i poslovanja banaka kao značajnih institucijafinansijskih i ekonomskih sistema zemlje. • Ono ima zadatak da ispituje i prati opšta ekonomska kretanja koja se ispoljavaju funkcionisanjembanaka u bankarskom sistemu. • Proučava funkcije i uloge bankarskog sistema, bankarsko poslovanje, a naročito odnose, procese i poslovne transakcije koji se javljaju po osnovu stvaranja i korisćenja novca preko banaka. • Bankarstvo kao naučna disciplina razvilo se drugom polovinom XIX vijeka.

9. NAUKA O BANKARSTVU • Savremena shvatanja posmatraju banku kao specifično preduzeće koje posluje novcem, zbog čega imaveći društveni značaj u odnosu na druga, “obicna” preduzeća. • Osim ovog pristupa (mikroekonomskog), bankarsko poslovanje se tretira kao cjelina ekonomskih,finansijskih i monetarnih mjera kojima se bankarski sistem stavlja u funkciju očuvanja stabilnostinacionalne valute, snabdjevanja potrebnom količinom novca i kredita, efikasnog platnog prometa…(makroekonomski pristup).

10. POJAM I ULOGA BANAKA • Pojam banka potiče od latinske riječi BANCO, koja označava klupu (tezgu-šalter), postavljenu na ulici,trgu… na kojoj se vršila razmjena različitih oblika i vrsta novca, kao i novčane transakcije naplate i plaćanja u vezi sa obavljenim trgovinskim prometom. • Savremeno svjetsko bankarstvo, kroz izraz “bankarska revolucija”, ukazuje na mogucnostireorganizacije banaka njihovim medjusobnim spajanjima i preuzimanjima, razvoju i primjenitehnologije u bankarskom poslovanju, ulozi i značaju informacije. • Banka je: • samostalni privredni i tržišni subjekt • posrednička institucija u transferisanju sredstava izmedju finansiranja suficitarnih i deficitarnihtransaktora • institucija koja obavlja sve novčane, depozitne i kreditne transakcije svojih komitenata • institucija koja obavlja svoje funkcije profesionalno, organizovano i adaptirano

11. NAČELA BANKARSKOG POSLOVANJA • Načelo likvidnosti – likvidnost banke je njena sposobnost da u roku izmiri sve dospjele obaveze. Stepen likvidnosti je jedan od najznačajnijih parametara pri analizi i mjerenju finansijske snage i uspješnosti poslovanja banke. Indikatori likvidnosti pokazuju stepen pokrivenosti plasmana depozitima. Likvidnost banke pored poštovanja određenih načela bazira se na rezervama likvidnosti. To su: • primarne rezerve likvidnosti – gotovina, depozitne rezerve kod CB u formi obaveznih rezervi i rezervi likvidnosti, depozita po viđenju, sekundarne rezerve –kratkoročni lako unovčivi kamatonosni plasmani u državne hov, HOV koje emituje CB, komercijalni zapisi, tercijarne rezerve - kreditni plasmani.

12. NAČELA BANKARSKOG POSLOVANJA • Načelo efikasnosti (solventnosti) ulaganja i sigurnosti plasmana – odnosi se na mogućnost plaćanja obaveza ili naplatu potraživanja o roku i na način utvrđen između komitenata. Razlikuje se od načela likvidnosti, jer ovo načelo podrazumijeva dug rok. • Načelo rentabilnosti – da se ostvari što veća dobit kao razlika između prihoda i rashoda banke, na razlici između aktivne i pasivne kamate, odnosno po osnovu provizije za pružanje bankarskih usluga i troškova poslovanja banke.

13. DEFINISANJE BANKARSKIH SISTEMA

14. BANKARSKI SISTEMI • Bankarski sistemi pojedinih zemalja se znatno razlikuju, ali imaju i dosta sličnosti, s obzirom na to da im je svima zajedničko postojanje centralne banke i velikog broja poslovnih banaka različitog profila. Generalno gledano, zavisno od toga kome pripada vodeća uloga pri finansiranju preduzeća u razvijenim tržišnim privredama, razlikuju se dva osnovna modela finansijskih sistema: • njemačko-japanski - bankarski sistem u kome banke i njihovi krediti imaju dominantnu ulogu pri finansiranju preduzeća. Banke su veliki akcionari preduzeća. Za njemački model bankarstva karakterističan je model univerzalne banke koja predstavlja kombinaciju komercijalne i investicione banke i predstavlja glavni izvor finansiranja firmi svih veličina. • anglo-saksonski (prije svega u SAD i V.Britaniji)– model sa razvijenim finansijskim tržištem, primarna uloga u finansiranju preduzeća pripada finansijskom tržištu, uglavnom na osnovu emisije akcija i obveznica, ali i drugih finansijskih instrumenata. U Americi 1999. donijet je zakon kojim se ukida obaveza razdvajanja komercijalnih, investicionih banaka i osiguravajućih društava.

15. BANKARSKI SISTEMI • Američki model • U većini zemalja, četiri ili pet velikih banaka dominiraju u sektoru bankarstva, dok samo u SAD-u postoji oko 8000 komercijalnih banaka, 1500 štedno-kreditnih organizacija, 400 štedionica i 10000 kreditnih unija. • Da li je dobro imati toliki broj banaka? Čime se objašnjava toliki broj bankarskih institucija, i da li to znači da je američki bankarski sistem efikasniji i konkurentniji od drugih? Odgovor na postavljena pitanja se može naći u istorijskom razvoju američkog bankarskog sistema.

16. BANKARSKI SISTEMI • Američki model • Savremeno bankarstvo SAD-a započeto je osnivanjem Bank of North America u Filadelfiji 1782. Godine. U prvim godinama razvoja se postavilo pitanje da li bi ovlašćenja za rad banaka trebalo da daje federalna vlada ili savezne države ponaosob. • Rezultat zalaganja federalista je osnivanje Bank of United States 1791. godine, koja je imala obilježja kako privatne tako i centralne banke odgovorne za količinu novca i kredita u zemlji. • Protivnici centralizacije bankarstva su uspjeli da izdejstvuju zatvaranje pomenute banke 1811. godine. Ipak, zbog zloupotreba državnih banaka i potrebe za obezbjeđivanjem sredstava tokom rata, 1816. godine se osniva Second Bank of United States kao nacionalne banke.

17. BANKARSKI SISTEMI • Američki model • Do 1863. godine su sve komercijalne banke SAD-a dobijale dozvole za rad od bankarskih komisija onih saveznih država u kojima su postojale (tzv. državne banke), koje nisu bile nimalo stroge pa je dolazilo do prevara i propasti pojedinih banaka. • Da bi se tome stalo na kraj, usvajanjem Zakona o nacionalnom bankarstvu stvara se novi sistem banaka koje ovlašćenja dobijaju na federalnom nivou (tzv. nacionalne banke), tako da i danas postoji tzv. “dvojni bankarski sistem”.

18. BANKARSKI SISTEMI • Američki model • Centralno bankarstvo se uspostavlja 1913. godine formiranjem Sistema federalnih rezervi. Tokom Velike ekonomske krize oko 9000 banaka je propalo, pa se radi spriječavanja sličnih gubitaka formira FDIC – Federalna korporacija za osiguranje depozita. Obzirom da je investiciono bankarstvo bilo jedan od značajnijih uzroka propasti pomenutih banaka, Glass- Steagallovim zakonom iz 1933. godine je odvojeno komercijalno od investicionog bankarstva. • Pored toga, bio je donijet zakon koji je ograničavao filijalsku mrežu svake američke banke samo na onu saveznu državu u kojoj se nalazi glavno sjedište banke.

19. BANKARSKI SISTEMI • Američki model • Tako je stvorena struktura bankarskog sistema sastavljena iz jako decentralizovane mreže banaka i razgraničenja izmjenu komercijalnih i investicionih banaka. Pomenuti koncept je doprinio bržem rastu američkog finansijskog tržišta, odnosno doveo je do jačanja uloge tržišta kapitala. Tako je stvoren sistem kontrole kompanija od strane berzi, čime je težište stavljeno na tu spoljnu kontrolu, iako je postojala i kontrola od strane upravnih odbora kompanija. • Jedino su preduzeća koja nisu registrovana na finansijskim berzama više usmjerena na bankarsko kreditiranje I u tom segmentu ekonomije postoji jača uloga banaka u sprovođenju kontrola tih manjih I srednjih kompanija. • Uloga banaka u spoljnoj kontroli većih kompanija nije naročito značajna iz razloga što se investiciono finansiranje samo manjim dijelom vrši preko bankarskih institucija a većim delom putem emisije akcija i obveznica na tržištu kapitala.

20. BANKARSKI SISTEMI • Američki model • Reagle-Nealovimzakonomiz 1994. godine je dozvoljenobankama da otvarajufilijale u drugimsaveznimdržavama, kao i da se vršefuzijebanakačijasuglavnasjedištalocirana u raznimsaveznimdržavama. • Gramm-Leach-Blileyevimzakonomiz 1999. godine je ukinutozakonskorazdvajanjekomercijalnih, investicionihbanaka i osiguravajućihkompanija, čimesuotvorenemogućnostizafuzionisanje. • U funkcionalnompogledu i daljepostojerazlikeizmeđukomercijalnih, investicionihbanaka i osiguravajućihzavoda, dok je u vlasničkompogledumogućestvaranjeonihkombinacijazakojeakcionariprocijene da sunajkorisnijezastvaranjeprofita. • Dakle, američki model koji je važio do 2000.godine zasnivao se na striktnom razgraničenju komercijalnog i investicionog bankarstva. Osiguravajuće kompanije činile su treću institucionalnu komponentu američkog sistema finansijskih institucija. Investicione banke su pripremale emisije vrednosnih papira korporacija, a komercijalne banke su zakonom bile onemogućene da učestvuju u emisiji vrednosnih papira.

21. BANKARSKI SISTEMI • Japanski model • U japanskom finansijskom sistemu je prisutna značajna državna kontrola finansijskog sektora kao i specijalizacija banaka. Japanski model bankarskog sistema je karakterističan po ulozi glavnih banaka oko kojih su formirani industrijski konglomerati poznati kao keiretsu. • U okviru svake keiretsku grupe se nalazi po jedna komercijalna banka koja je ujedno i stožer cijele industrijske grupe. Kompanije u okviru keiretsu grupe imaju unakrsno učešće u akcijskom kapitalu, što omogućava homogenizaciju same grupe.

22. BANKARSKI SISTEMI • Japanski model • Korporacijska kontrola u odnosu na velike poslovne sisteme vrši se uglavnom preko glavnih banaka koje su u centru same grupe, čime se svode na najmanju mjeru tzv. informacione asimetrije. Drugim riječima, najveći broj regulativnih i kontrolnih mjera se smatra endogenim i neformalnim. • Odnosi između kompanija i banaka se oslanjaju na japansku filozofiju koja ističe poslovni moral i povjerenje u prvi plan. Banka obezbeđuje neophodno finansiranje kompanije pod uslovom da kompanija garantuje banci očekivani nivo prinosa.

23. BANKARSKI SISTEMI • Japanski model • U Japanu postoji nekoliko velikih (mega) finansijskih holdinga, u čijem je sastavu više banaka i drugih finansijskih institucija. Najveći finansijski holdinzi i banke su Kabushiki Kaisha, Mitsubishi UFJ Financial Holdings Inc., Mizuho Holdings, Inc., Sumitomo Mitsui Financial Group Inc. i Norinchukin Bank. • Ipak je u posljednje vrijeme prisutno slabljenje čvrstih odnosa između kompanije i banaka. • Ovo se objašnjava na dva načina: • Kada su japanske firme postale jače i manje zavisne od bankarskih kredita, ta veza je počela da slabi;

24. BANKARSKI SISTEMI • Japanski model • Drugi faktor je vezan za preusmjeravanje dijela štednje stanovništva u kupovinu HOV neposredno na tržištu ili pak u ulaganja kod institucionalnih investitora, čime je pojačana uloga tržišta kapitala. • Centralna banka je Banka Japana (Bank of Japan) osnovana 1882. i posluje kao jedinstvena institucija sa svim ovlašćenjima centralne banke i relativno velikim stepenom nezavisnosti. U kapitalu je većinsko učešće države, sa značajnim privatnim učešćem (oko 45%). • U Japanu postoje specijalizovane banke kao što su izvozno-uvozna banka Japan (Eximbank), Banka za finansiranje razvoja itd.

25. BANKARSKI SISTEMI • Francuski model • Osnovne karakteristike: • Centralna banka 1800., jedinstvena, mješovito vlasništvo do 1945., guverner i zamjenik na 5-7 godina, Odbor direktora, zavisna od vladine politike • Poslovno bankarstvo: • Depozitne banke – potencijal depoziti, kratkoročno kreditiranje, nacionalne i privatne. • Poslovne banke – finansiranje privrede direktnim učešćem, kreditiranjem i emisijom HOV. • Kreditne banke – srednjoročno i dugoročno kreditiranje, specijalan status, jer su od posebnog javnog interesa

26. BANKARSKI SISTEMI • Italijanski model • Osnovne karakteristike: • Centralna banka 1893., jedinstvena institucija, vlasnici kreditne institucije, socijalni fondovi i osiguranje, guverner i zamjenik bez ograničenja mandata, Odbor direktora, autonomija je velika polazeći od vlasništva i načina izbora. • Poslovno bankarstvo: • Banke javnog prava – univerzalne i specijalizovane za privredne grane. • Banke nacionanog interesa – velike depozitne banke orijentisane na pojedine privredne grane. • Banke običnog kredita – privatne banke. • Narodne banke - kao zadruge. • Štedionice – na cijeloj teritoriji Italije. • Banke za kreditiranje - srednjoročno i dugoročno.

27. BANKARSKI SISTEMI • Kineski model • Kineski bankarski sistem je veoma specifičan i obuhvata banke sa različitim funkcijama i vlasništvom. Ovaj sistem obuhvata Centralnu banku, različite državne banke, mješovite komercijalne banke i strane banke. • Narodna banka Kine (People’s Bank of China) je slična Federal Reserve banci u SAD. PBC posluje kao Centralna banka, ali je istovremeno u konkurenciji sa ostalim bankama u Kini. Ova Banka ima oko 10.000 filijala i 20.000 predstavništava u zemlji. Ona prima depozite od državnih preduzeća i ostalih organizacija, odobrava kredite za zajednička ulaganja i mobiliše sredstva za investicije. Odgovorna je za transakcije u stranim valutama i međunarodna plaćanja. • Bank of Cina (BoC) je osnovana je 1912. godine kao instrument PBC. Ova banka nadgleda budžet i monetarni sistem i posluje kao komercijalna banka i štedna institucija. Ona obavlja međunarodne finansijske transakcije, vrši nadzor plaćanja u stranim valutama, izdaje akreditive i garancije i aranžira kredite za finansiranje velikih uvoznih poslova.

28. BANKARSKI SISTEMI • Kineski model • Sistem komercijalnog bankarstva čine Industrial and Commercial Bank of China, Agricultural Bank of China, i China Construction Bank. To su državne banke koje imaju najveći udio u sadašnjem komercijalnom bankarstvu Kine. Nazivaju ih ‘’četiri velike banke’’ i one imaju filijale širom zemlje i ključnu ulogu u ekonomskom razvoju. • Državne, tzv ’’političke banke’’ za razliku od komercijalnih banaka, su osnovane da posluju u skladu sa makroekonomskom politikom vlade i podržavaju glavne nacionalne projekte. Vodeće banke iz ove grupe su National Development Bank; Export & Import Bank of China; Agriculture Development Bank of China. • Aktivu ove tri banke čine finansijske obveznice i sredstva vlade umesto štednje stanovništva. Njihov zadatak je determinisan u skladu sa njihovi zadacima upravljanja aktivom. Na primer, Nacionalna razvojna banka uglavnom samo podržava nacionalne infrastrukturne projekte.

29. BANKARSKI SISTEMI • Državne, tzv ’’političke banke’’ za razliku od komercijalnih banaka, su osnovane da posluju u skladu sa makroekonomskom politikom vlade i podržavaju glavne nacionalne projekte. • Vodeće banke iz ove grupe su National Development Bank; Export & Import Bank of China; Agriculture Development Bank of China. • Aktivu ove tri banke čine finansijske obveznice i sredstva vlade umjesto štednje stanovništva. Njihov zadatak je determinisan u skladu sa njihovim zadacima upravljanja aktivom. • Na primjer, Nacionalna razvojna banka uglavnom samo podržava nacionalne infrastrukturne projekte.

30. BANKARSKI SISTEMI • Komercijalne mješovite banke su institucije relativno skoro formirane koje su se brzo razvile. One uključuju China International Trust and Investment Corporation (CITIC), Investment Bank of China, Bank of Communications, Everbright Bank i China Merchant Bank. • Ove banke su međusobno konkrentne i imaju reputaciju banaka koje pružaju usluge visokog kvaliteta. One učestvuju u finansiranju investicionih aktivnosti različith stranih kompanija i u međunarodnim valutnim transakcijama. • Strane banke – većina ovih banaka je ušla na kinesko tržište da bi obezbijedile kredite za zajednička ulaganja ili finansiranje trgovine. U Kini posluje oko 170 filijala stranih banaka, uključujući 20 filijala američkih banaka, kao što su Citibank, Chase Manhattan i Bank of America. Više od polovine stranih banaka su azijske banke, uglavnom iz Japana, Hong Konga, Koreje i Singapura, reflektujući visok nivo trgovine i investicija između Kine i zemalja jugoistočne Azije.

31. BANKARSKI SISTEMI • Kineske vlasti su odredile oblasti i poslove kojima se mogu baviti strane banke. Njihova primarna aktivnost je pružanje usluga kod direktnih investicija kompanija za kredite i plaćanja. Ulazak Kine u WTO će omogućiti stranim bankama veću slobodu, odnosno pružanje šireg spektra usluga na ovom tržištu. • Finansijski sektor u Kini je počeo je sa procesom reformisanja u 1978. godini, ali još uvijek pokazuje znake planske ekonomije, u kome vlada nastavlja da ima instumentalnu ulogu u alokaciji kredita i utvrđivanju kamata. U okviru bankarskog sektora, državne banke imaju oko 60% ukupne aktive i kredita. • Ove banke su prošle transformaciju od njihove početne državno utvrđene politike odobravanja sredstava prema komercijalnom kreditiranju, ali ovo je dugoročan proces. Njihova interna organizacija i struktura su velikim dijelom ostale birokratske, iako one imaju veliku mrežu filijala, što je prednost za razvoj poslovnih aktivnosti, posebno za rad sa stanovništvom. Mješovite komercijalne banke, iako manje po veličini su profitabilnije i atraktivnije za strane banke i institucije.

32. BANKARSKI SISTEMI • RUSKI MODEL • Ruska državna banka osnovana je 1880. godine i bila je među prvim centralnim bankama tog doba u rukama države. Inostrani kapital, naročito francuski, engleski i njemački imao je veliki uticaj na rad privatnih banaka u Rusiji. • U odsustvu specijalizacije bankarskog poslovanja tog perioda karakteriše sistem univerzalnog bankarstva. Na čelu bankarskog sistema SSSR-a od 1921. nalazi se Gosudarstveni bank (Gosbank), kao centralna banka SSSR-a. • U periodu postojanja SSSR-a dolazi do osnivanja posebnih granskih banaka - Industrijske banke, Poljoprivredne banke, Trgovinske banke, Centralne komunalne banke, a kasnije Svesavezne banke za finansiranje investicija, te Banke za spoljnu trgovinu koja je imala svoje filijale u Londonu, Parizu, Bejrutu, Singapuru i Montrealu. Gosbanka je bila centralna banka i jedina komercijalna banka (do 1988. godine kada su komercijalni poslovi preuzeti od strane drugih banaka).

33. BANKARSKI SISTEMI • RUSKI MODEL • Ruska centralna banka (RCB), tj. Centralna banka Ruske Federacije je preuzela funkcije Gosbanke 1991. Krajem 1995. godini u Rusiji je bilo preko 2.000 komercijalnih banaka, ali su bile uglavnom male i podkapitalizovane. Specijalizovane granske banke ili su ukinute ili su reorganizovane sa kontrolnim učešćem RCB. U Rusiji je krajem 2005. bilo 1.409 banaka, a krajem 2006. bilo je registrovano 1.189 banaka i kreditnih institucija sa 3.281 filijalom. • Najveće banke u Rusiji sada su Sberbank i Vneshtorgsbank i one su u direktnom vlasništvu države ili u vlasništvu državnih preduzeća (Gazprombanka) i ne očekuje se da dođe do njihove skore privatizacije. • Učešće banaka u državnom vlasništvu je u 2005. bilo u bankarskom sektoru Rusije 34,3%, dok su banke u većinskom stranom vlasništvu imale učešće od 6,8%.

34. VRSTE BANAKA I OSTALIH FINANSIJSKIH INSTITUCIJA NA BANKARSKOM TRŽIŠTU

35. VRSTE BANAKA • BANKARSKEfinansijske institucije su emisione, depozitne, poslovne, investicione… • NEBANKARSKE su štedionice, osiguravajuce Co., penzioni fondovi, finansijske Co…. • OSTALE su kreditne agencije, dilersko-brokerske, akceptne i diskontne kuće, zalagaonice… • Najčešći kriterijumi su: • • ročnost poslova • • privredna oblast ili grana iz koje poticu osnivaci banke • • veličina teritorije koju pokriva neka banka. • Uobičajena je podjela na: • • emisione ili centralne • • poslovne • • depozitne • • investicione • • univerzalne • • ostale vrste banaka.

36. BANKARSKI POSLOVI I NJIHOVA PODJELA • Najvažniji kriterijumi za njihovu podjelu su: • • bilansni • • funkcionalni • • vremenski ili ročnost. • Bilansni kriterijumi: poslovi mogu biti: • - pasivni • - aktivni • - sopstveni • - neutralni. • Funkcionalni kriterijumi: • - poslovi mobilizacije i koncentracije sredstava • - kreditne • - komisione • - sopstvene. • Ročnost (po analizi izvora plasmana): • - kratkorocni • - dugorocni • - srednjerocni.

37. VRSTE BANAKA I OSTALIH UČESNIKA NA BANKARSKOM TRŽIŠTU OSNIVANJE BANKE • Banka se kao AD osnivaugovorom o osnivanju i obezbjedjenjemsredstavazaosnivačkikapitalbanke. • Banku se može osnovati kao akcionarsko društvo • Banku mogu osnovati domaća ilistranapravnailifizičkalica.

38. VRSTE BANAKA I OSTALIH UČESNIKA NA BANKARSKOM TRŽIŠTU POSTUPAK IZDAVANJA DOZVOLE ZA RAD • Krucijalna dokumenta I informacije: • - Ovlašćenje za lice sa kojim ce CB saradjivati u postupku po zahtjevu za izdavanje dozvole za rad • - Ugovor o osnivanju banke • - Izjava da ce novčana sredstva na ime osnovnog kapitala biti uplaćena na račun CBCG • - Podatke neophodne za utvrdjivanje boniteta akcionara • - Program rada i strategija banke predlog njene poslovne politike • - Predlog statuta • - Podatke o kadrovskoj i tehničkoj osposobljenosti banke za obavljanje poslova iz ugovora • - Imena i preporuke za predložene članove Borda direktora i Nadzornog odbora kao i za predložena lica saposebnim ovlaćenjima i odgovornostima • - Dokaz o uplati propisane naknade. • CB je dužna da na osnovu zahtjeva ocjeni ispunjenost zakonskih uslova i opravdanost osnivanja banke,a najkasnije 180 dana od podnošenja zahtjeva -Zakon o bankama(Sl.list Crne Gore 17/08 od 11.03.2008.god.,član 23). • Banka stiče svojstvo pravnog lica upisom u Sudski registar. • Prijava za upis u Sudski registar (CRPS) podnosi se u roku od 60 dana od dana prijema rješenja o izdavanju dozvole za radZakon o bankama(Sl.list Crne Gore 17/08 od 11.03.2008.god.,član 26). .

39. VRSTE BANAKA I OSTALIH UČESNIKA NA BANKARSKOM TRŽIŠTU • DEPOZITNE BANKE • Najrasprostranjeniji oblik bankarskog organizovanja. • Njihov primarni posao je pribavljanje sredstava iz uloga na štednju i depozita. • Depozitne banke usmjeravaju prikupljena sredstva za odredjene komercijalne aranžmane privrednihsubjekata, pa se zato nazivaju i komercijalne banke. • Organizovane su kao samostalne, ili objedinjene kao “kćerke banke” usastavu bankarskih asocijacija holding banaka. • Depozitna banka je osnovni subjekt preko kojeg CB ostvaruje preduzete mjere kreditno-monetarnihregulisanja iz domena emisione, kreditne, monetarne i devizne politike.

40. VRSTE BANAKA I OSTALIH UČESNIKA NA BANKARSKOM TRŽIŠTU • DEPOZITNE BANKE • Osim ovih, bave se i drugim poslovima: • poslovanjem HOV • komisionim poslovima… • Zato što je bliska potrebama njenih članova osnivača i komitenata, širokog broja štediša i depozitara,depozitna banka, posredno je uticala na nastajanje opštih ili univerzalnih banaka, koje se bave svimbankarskim poslovima, pri čemu im osnovnu podlogu za to pruža depozitni posao.

41. VRSTE BANAKA I OSTALIH UČESNIKA NA BANKARSKOM TRŽIŠTU • UNIVERZALNE BANKE • Univerzalne banke se bave svim poslovima iz nomenklature bankarske registracije. • Obim i širina poslova kod ovih banaka je utvrdjena veličinom banke (njenim potencijalom). • Potreba za formiranjem univerzalnih banaka proističe iz potrebe privrednih subjekata u materijalnojproizvodnji, koji cjelinu svojih finansijskih potreba u reprodukciji prezentuju univerzalnoj bankarskojinstituciji. • Depozitni poslovi su ustvari primarni bankarski poslovi univerzalnih banaka, a za njih se vezuju i svidrugi bankarski poslovi.

42. VRSTE BANAKA I OSTALIH UČESNIKA NA BANKARSKOM TRŽIŠTU • POSLOVNE BANKE • Su vrsta bankarske organizacije koja se bitno razlikuje od komercijalnih banaka. • U zemljama razvijenih tržišnih ekonomija ove banke se bave finansiranjem krupnih proizvodnih Itrgovinskih korporacija. • Najčešće se bave dugoročnim bankarskim poslovima (kreditiranjem razvoja).

43. VRSTE BANAKA I OSTALIH UČESNIKA NA BANKARSKOM TRŽIŠTU • SPECIJALIZOVANE I GRANSKE BANKE • Bave se samo pojedinim vrstama bankarskih poslova. • Mogu imati uži ili širi repertoar bankarskih poslova što ukazuje da je riječ o odredjenom nivou uskogposlovnog usmjeravanja u podjeli rada izmedju banaka. • Prema pojedinim obilježjima poslovne specijalizacije možemo posebno razlikovati banke koje se bave: • • investicionim • • izvoznim • • uvoznim • • deviznim • • eskontnim • • poslovima sa HOV.

44. VRSTE BANAKA I OSTALIH UČESNIKA NA BANKARSKOM TRŽIŠTU • SPECIJALIZOVANE I GRANSKE BANKE • Posebnim vidom specijalizovane banke mogu se takodje smatrati LOMBARDNE I HIPOTEKARNE banke,koje se bave poslovima odobravanja kredita na osnovu zaloga pokretnih ili nepokretnih dobara. • Specijalizovanim bankama se mogu smatrati i granske banke, koje nisu specijalizovane prema vrstamabankarskih poslova, već obavljaju samo neke bankarske poslove za potrebe pojedinih djelatnosti,grana… • Tako su pojedine banke, do skoro, u svom nazivu imale atribute: izvozna, kreditna, komercijalna,investiciona, poljoprivredna, industrijska, prometna, privredna…

45. NEBANKARSKE NEDEPOZITNE ORGANIZACIJE • DILERSKO-BROKERSKI nebankarski posrednik je danas najčešća pojava u razvijenim tržišnimprivredama i predstavlja jedinstvo svih pozitivnih karakteristika i principa i dilera i brokera. • Savremene dilersko-brokerske nebankarske organizacije imaju sledeće najvažnije karakteristike: • Dilersko-brokerska finansijska trgovina se odvija isključivo po standardizovanim načinima i uzpomoć standardizovanih informacija. • Radno mjesto diler-brokera je potpuno tehnološki opremljeno, a poslovne transakcije i njihovaevidencija, kontrola i izvršenje su sofisticirani.Poslovna komunikacija je javna i multilateralna.

46. FINANSIJSKI I INVESTICIONI POTENCIJAL BANKE

47. FINANSIJSKI I INVESTICIONI POTENCIJAL BANKE • U cilju obezbijedjenja podrške dnevnom poslovanju banke i njenom opstanku na duži rok, kapital bankeobavlja slijedećih 5 funkcija: • I vrši funkciju zaštite od rizika stečaja banke što može apsorbovati finansijske i operativnegubitke. • II kroz kapital osnivači banke obezbjedjuju ne samo dozvolu za rad, već i organizovanje i operativni rad banke. • III kapital doprinosi stvaranju većeg povjerenja klijentele u banci i predstavlja faktor sigurnosti Ifinansijsku snagu banke. • IV kapital predstavlja izvor za obezbjedjenje rasta banke, širenje spektra njenih usluga, uvodjenjenove informacione baze sa savremenom softverskom podrškom u funkciji efikasnog upravljanjaaktivom i pasivom banke. • V kapital je regulator rasta banke jer olakšava da se osigura da tempo rasta date banke budeodrživ na dugi rok. Od banke se očekuje da njen kapital raste tempom koji je približan tempu rastakredita i drugih oblika aktive.

48. FINANSIJSKI I INVESTICIONI POTENCIJAL BANKE • 2. FORME KAPITALA BANKE • Bazelski sporazum iz 1988. godine definiše “nivoe kapitala” banke. • Nivo I ili jezgro kapitala banke obuhvata: • obične akcije • višak iznad nominalne vrijednosti akcija uplaćen od strane akcionara • nekumulativne tajne prioritetne akcije • •nerasporedjene profite. • Nivo II ili dodatni kapital uključuje: • konvertibilne prioritetne akcije • kumulativne tajne prioritetne akcije • rezerve za pokriće gubitaka • konvertibilni zajam • druge instrumente duga. • Amandmanima na Bazelski sporazum iz 1996. godine koji se odnosi na tržišni rizik uvodi se i III nivo. • On uključuje stavke koje ispunjavaju sledeće uslove: • imaju neopozivi fiksni rok od najmanje 2 godine • imaju klauzulu o uslovnom zadrzavanju od isplate.

49. FINANSIJSKI I INVESTICIONI POTENCIJAL BANKE • DEPOZITNI POTENCIJAL BANKE • Depozitni potencijal banke predstavlja dio finansijskog potencijala koji je formiran iz tudjih izvora. • Obuhvata bilateralno ugovorene novčane iznose na depozitnim poslovnim računima. Ti depoziti mogubiti: • U domaćoj valuti i devizni • po vidjenju i oročeni • namjenski i nenamjenski • dati i uzeti • sudski, garantni i drugi • kamatni i beskamatni… • sredstva, pribavljena iz kreditnih izvora i stečena kao osnovni kapital banke.

50. FINANSIJSKI I INVESTICIONI POTENCIJAL BANKE • FORMIRANJE FINANSIJSKOG POTENCIJALA BANKE • Banke kao finansijske i monetarne institucije imaju osnovni zadatak da plasiraju sredstva za potrebe • svojih klijenata, da ta sredstva valorizuju na najbolji moguci način i sa najboljim ekonomskim efektom. • Da bi te poslove mogle da obavljaju uz puni ekonomski efekat, moraju raspolagati odredjenim volumenom i strukturom finansijskog i investicionog potencijala koji banka iskazuje u svom bilansu poslovanja (stanja). • Finansijski potencijal kojim banka raspolaže izražava volumen ukupnih sredstava koje je banka prikupila kao depozitna sredstva, pribavila iz kreditnih izvora i stekla kao osnovni kapital banke.