,, NAUKA JEST NAJBARDZIEJ EFEKTYWNA WÓWCZAS, KIEDY SPRAWIA RADOŚĆ.” Peter Kline

1. ,,NAUKA JEST NAJBARDZIEJ EFEKTYWNA WÓWCZAS, KIEDY SPRAWIA RADOŚĆ.” Peter Kline The Everyday Genius

2. W centrum zainteresowania szkoły: wiedza i realizacja programu nauczania. • Cele: wyposażenie uczniów w wiedzę. • Efekty: uczeń wyposażany w wiedzę, nauczyciel wyposażony w wiedze i przekazujący jak najwięcej wiedzy głównie metodami podającymi – nauczyciel wykładowca. • Podstawa modelu: koncepcja psychologii behawioralnej. Zgodnie z tą koncepcja człowiek jest przedmiotem oddziaływań innych, którzy podejmują działanie w celu wywołania u niego określonych reakcji.

3. W centrum zainteresowania szkoły: uczeń i jego zróżnicowane potrzeby, możliwości, preferencje, uzdolnienia i zainteresowania (podstawą działania szkoły staje się rzetelna diagnoza pedagogiczna). • Cele: wszechstronny rozwój uczniów, wyposażenie uczniów w umiejętności kluczowe, wiedza jako środek do celu – nie cel sam w sobie. • Efekty: uczeń rozwijający swoje wrodzone predyspozycje i opanowujący umiejętności kluczowe; nauczyciel – dydaktyk stwarzający zróżnicowane sytuacje dydaktyczne i stosujący metody aktywizujące ucznia do uczenia się, opiekun, doradca, przewodnik. • Podstawa modelu: koncepcja psychologii humanistycznej.Zgodnie z tą koncepcja uczeń sam dochodzi do wiedzy.

4. Wyraźnie określone cele nauczania, właściwa organizacja zajęć, ukazywanie korzyści płynących z uczenia się. • Stosowanie metod aktywizujących, sprzyjających rozwijaniu samodzielnego, krytycznego myślenia oraz budzeniu zainteresowań. • Tworzenie właściwej atmosfery w klasie. • Wspieranie ucznia, stosowanie właściwych wymagań, docenianie jego osiągnięć. Przyjazny, polegający na zaufaniu stosunek nauczyciela do ucznia.

5. Grupa metod nauczania, którą charakteryzuje to, że w procesie kształcenia aktywność uczniów przewyższa aktywność nauczyciela. To także pomoce i wskazówki, dzięki którym uczeń poszerza swoją wiedzę, pogłębia swoje zainteresowania, rozwija nowe pomysły i nowe idee, komunikuje się z innymi, uczy się dyskutować, spierać na różne tematy.

6. Twórczo myśleć. Komunikować się. Przyswoić bez trudu nową wiedzę. Dyskutować i spierać się na różne tematy. Rozwinąć własne pomysły i idee. Wnioskować. Pogłębić zainteresowania wspólną sprawą.

7. Wprowadzając metody aktywizujące należy pamiętać o podstawach psychologicznych dotyczących preferencji i percepcji uczniów, koncentracji i dekoncentracji, aktywizowania i wyciszania. • Nie wykluczamy nikogo z zabawy. • Nie dzielimy uczniów na lepszych i gorszych. • Nie zmuszamy do zabawy. • Nauczyciel także uczestniczy w zabawie. • Każdy ma prawo do popełniania błędów.

8. Ludzie generalnie pamiętają: 10% tego co słyszą 20% tego co widzą 40% tego o czym rozmawiają 90% tego co robią

9. W tradycyjnych metodach kształcenia jest on przede wszystkim ekspertem i znawcą przedmiotu. W metodach aktywizujących musi być równocześnie: doradcą– który jest gotów udzielić uczniom możliwej rady, ale nie narzuca gotowego rozwiązania. Uczniowie mają do niego zaufanie. przewodnikiem – planuje i przygotowuje takie sytuacje, w których uczniowie mogą wykazać się inicjatywą i aktywnością. obserwatorem i słuchaczem – który obserwuje pracę uczniów, wyciąga wnioski i na tej podstawie stara się planować nowe sytuacje edukacyjne. pomocnikiem– jest gotów w każdej chwili służyć uczniom pomocą, lecz nie ogranicza ich samodzielności. krytycznym przyjacielem – uważnie obserwuje proces uczenia się ucznia po to, aby przekazać mu rzetelną informację zwrotną, która - z jednej strony – podkreśli osiągnięcia i sukcesy, z drugiej stanowić będzie bodziec do poprawy.

10. WYBRANE METODY AKTYWIZUJĄCE

11. Jeśli chcemy, by uczniowie: • dobrze i bezpiecznie czuli się w grupie, • potrafili twórczo myśleć, • dzielili się swoimi doświadczeniami, • byli aktywni i chętni do pracy, • potrafili negocjować, współpracować TECHNIKI: • Krasnoludek • Pajęczynka • Graffiti

12. Jest jedną z technik integracyjnych.Można go stosować na różnych przedmiotach. Jest to pomoc w ręku dziecka, np. piłeczka, grzechotka, maskotka. Krasnoludkiem może być ,,coś", czym można do siebie rzucać, co przyciąga wzrok dziecka. OPIS: • Dzieci siedzą w kręgu. • Rzucamy ,,Krasnoludka" i mówimy: • Krasnoludek jest... (dziecko, które otrzymuje rzucony przedmiot kończy zdanie). • Obowiązuje tu zasada nie powtarzania wcześniej usłyszanych zakończeń i mówi tylko ta osoba, która trzyma w ręku ,,Krasnoludka ". KRASNOLUDEK

13. Dzieci przy pomocy kłębka mogą poznawać swoje imiona, mówić o sobie coś dobrego, uczyć się dodawać i odejmować, tworzyć opowiadania. PRZYKŁAD „Poznajemy imiona koleżanek i kolegów". • Wszystkie dzieci siedzą w kręgu. • W prawej ręce nauczyciel trzyma kłębek wełny, nawija nitkę na palec wskazujący lewej ręki i rzuca prawą ręką do wybranego dziecka mówiąc jakąś pozytywną cechę: „Rzucam do Oli, bo ona ładnie gra". • Po rzuceniu kłębka do wszystkich dzieci powstaje sieć. • Po zakończeniu zabawy dzieci odrzucają kłębek do koleżanek i kolegów,od którychgo otrzymały powtarzając ich relację słowną. PAJĘCZYNKA

14. Jest techniką dzięki której można wytworzyć i wzmocnić w grupie dobry klimat oraz kształcić u dzieci myślenie twórcze. PRZYKŁAD „Zabawy w niedokończone zdanie” • Na tablicy napisany jest problem do rozwiązania, na przykład:,,Jak spędzić dzisiejszy dzień, żeby się nie nudzić?” • Dzielimy dzieci na grupy i każdej z nich dajemy plakat z niedokończonym zdaniem. • Każda grupa ma za zadanie dokończyć zdania i wpisać je u dołu plakatu oraz zagiąć pod spód tak, aby były niewidoczne dla innych grup. • Plakaty krążą od grupy do grupy zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. Przy każdej zmianie plakaty są zaginane pod spód. Po kilku rundach należy odczytać rozwiązania. GRAFFITI „Na pewno będziemy „Zapewniamy, że „Proponujemy, aby

15. Jeśli chcemy, by uczniowie: • rozumieli podstawowe pojęcia, • wyodrębniali cechy istotne i nieistotne • potrafili analizować i klasyfikować, • potrafili negocjować i przyjmować różne punkty widzenia, • potrafili definiować pojęcia i zasady TECHNIKI: • Kula śniegowa • Burza mózgów • Mapa pojęciowa

16. Kula śniegowa nosi też nazwę dyskusji piramidowej. OPIS: • Na początku dzieci pracują indywidualnie nad podanym problemem. • Następnie łączą się w pary i ustalają wspólne stanowisko. • Później łączą się w czwórki, czwórki – w ósemki, ósemki w szesnastki (wszędzie ustalają wspólne stanowisko). • Na końcu następuje prezentacja wspólnie wypracowanego stanowiska. Podawane przez nas kartki symbolizują „kule śniegowe ", które za każdym razem się zwiększają. KULA ŚNIEGOWA

17. BURZA MÓZGÓW Metoda Osborna, to tzw. fabryka pomysłów, giełda pomysłów ,rozgrzewka umysłowa. Stosuje się ją po to, aby dziecko nie uległo sugestii innych, wszyscy pracują twórczo, w szybki sposób gromadzi się wiele informacji , pomysłów. Metoda ta pozwala nauczycielowi ocenić jaką wiedzą uczniowie dysponują, co należy poszerzyć, co utrwalić, a co jest jeszcze zupełnie nieznane. Polega na podawaniu różnych skojarzeń i rozwiązań, które niesie wyobraźnia i chwilowy błysk natchnienia. Przeprowadza się ją w trzech etapach: I - wytwarzanie pomysłów, II - ocena i analiza zgłoszonych pomysłów, III - zastosowanie pomysłów i rozwiązańw praktyce.

18. PRZYKŁAD (na zajęciach podsumowujących). Podajemy hasło „zima”, zadaniem dzieci jest wypisanie jak największej ilości skojarzeń z tym słowem. Następnie wybrane dzieci odczytują swoje zapiski. Pozostałe dzieci kontrolują, czy mają takie same, czy inne wyrazy. Dalej można poprosić dzieci, aby na osobnych kartkach zapisały tylko trzy, ich zdaniem najważniejszych oznak zimy. Potem przyklejamy je na duży arkusz szarego papieru, można je pogrupować np. jako promyczki słońca, można utworzyć śnieżynkę lub ułożyć je na konturach bałwana. Inne tematy to np. las, zwierzęta leśne, środki transportu, tradycje, cechy dobrego kolegi itp. BURZA MÓZGÓW

19. Mapa pojęciowa zwana także mapą mentalną,mapą mózgu, mapą myśli i mapą pamięci. • Nauczyciel formułuje temat, nad którym mają pracować uczniowie; podaje pisemną lub ustną instrukcję o sposobie i czasie wykonania. • Uczniowie w formie „burzy mózgów” gromadzą potrzebne wiadomości. Ważny jest podział pracy w grupie, jedni poszukują, inni zapisują lub rysują. • Grupy analizują zapisy na kartkach, zbierają kartki o podobnej treści. Powstają zbiory i podzbiory w zakresie haseł, treści i są nazywane. • Grupy tworzą projekt plakatu, przyklejają kartki na arkuszu papieru, łączą je strzałkami. Wyszukują zależności i powiązania między elementami na plakacie oraz dopisują brakujące hasła. Powstaje MAPA POJĘCIOWA. MAPA POJĘCIOWA

20. Jak mogę pomóc mamie? Zrobię zakupy Wyniosę śmieci MAPA POJĘCIOWA Przypilnuję braciszka Podleję kwiatki Posprzątam pokój

22. Jest to technika, która służy do definiowania pojęć, określania cech, zasad oraz hierarchizacji. Często nazwana jest słonecznym promyczkiem. • Uczniowie siedzą w kręgu, wewnątrz którego leży narysowane i wycięte koło z napisem np. ,,WZOROWY UCZEŃ ". • Rozdajemy uczniom po trzy kartki. Zadaniem każdego z nich jest wpisanie, jakimi cechami powinien charakteryzować się ten uczeń. • Jedno dziecko odczytuje swoje cechy i układa je obok koła. Następnie, inne dzieci, które mają te same lub bliskie cechy układają je w promyczek. • Później odczytują inne i układają w następne promyczki, aż do wyczerpania kartek. • Cechy podobne układane są w jednym promyczku. Decyzjeco doukładu cech bliskich podejmują sami uczniowie. PROMYCZKOWE USZEREGOWANIE

23. Promyczkowe uszeregowanie rozumny pokorny wytrwały inteligentny zaradny mądry Wzorowy uczeń dostojny troskliwy opiekuńczy zadbany przyjacielski elegancki

24. Metodę tą stosujemy w dwóch przypadkach: • jako sposób zaprezentowania dokonanych wyborów • jako efekt pracy Piramida priorytetów jest przydatna do realizacji zagadnień wymagających ustalenia hierarchii ważności. • Uczniowie w grupach opracowują kartki ze swoimi pomysłami (może to być np. odpowiedź na pytanie zadane przez nauczyciela) • Kartki te naklejają na plakacie, na którym narysowana jest piramida. • Najważniejsze hasła umieszczane są na samej górze, najmniej ważne u dołu. • Poszczególne grupy prezentują swoje piramidy i tworzą jedną wspólną. Metoda ta stwarza okazję do dyskutowania i argumentowania. DIAMENTOWE USZEREGOWANIE

25. Jest techniką znaną pod nazwą ,,karo " DIAMENTOWE USZEREGOWANIE 1 zasada najważniejsza 2 2 zasady ważne 3 3 3 4 4 zasady mniej ważne 5 zasada najmniej ważna

26. Klasę dzielimy na 5 - osobowe grupy. Każdej grupie rozdajemy w kopercie 9 kart z twierdzeniami, cechami czy zasadami. • Zadaniem poszczególnych grup jest przedyskutowanie poszczególnych zasad i uzgodnienie ich ważności. • Po uzgodnieniu szeregują według podanego przez nauczyciela wzoru, czyli zasada najważniejsza, zasady ważne, mniej ważne i najmniej ważne. • Po upływie wyznaczonego czasu na przygotowanie przedstawiciele poszczególnych grup przedstawiają zasady według ważności i uzasadniają ich wybór. • Można pozwolić dzieciom na porównanie poszczególnych decyzji grupowych. DIAMENTOWE USZEREGOWANIE

27. Praca z piramidą priorytetów: • stwarza okazję do dyskutowania i argumentowania, • uatrakcyjnia przyswajanie wiedzy, • jest pretekstem do korzystania ze źródeł wiedzy, • dla uczniów klas młodszych jest ćwiczeniem w czytaniu, pisaniu i mówieniu. PIRAMIDA PRIORYTETÓW • Przykłady tematów: • Jakie cechy bohatera zadecydowały o jego sukcesie? • Znaczenie wody w życiu człowieka. • Co jest najważniejsze w świecie? • Kolejność wykonywania działań. • Co jest ważne w przyjaźni?

28. bezwarunkowa akceptacja to, że można na siebie liczyć przebaczanie uważne słuchanie szczerość prawdomówność podobne zainteresowania podobieństwo charakterów ta sama płeć wspólnie spędzany czas

29. Jeśli chcemy, by dzieci potrafiły: - dyskutować, myśleć krytycznie, - łączyć wiedzę z doświadczeniem, - wyrażać własne poglądy, - myśleć twórczo, - rozwiązywać problemy. TECHNIKI: • Burza mózgów • 635 • Rybi szkielet

30. To technika, dzięki której można rozwiązywać różne problemy. Jest modyfikacją ,,burzy mózgów". Różni się tylko sposobem organizacji i przeprowadzenia. Liczba pierwsza - 6 - oznacza liczbę osób lub grup, liczbaśrodkowa – 3 - oznacza liczbę rozwiązań, liczba końcowa - 5 - oznacza liczbę tzw. rundek. OPIS: • Na widocznym miejscu zapisujemy problem. • Dzielimy klasę na sześć grup, grupy siedzą po obwodzie koła. • Każdej grupie rozdajemy ponumerowane od 1 do 6 formularze. • Zadaniem poszczególnych grup jest wpisanie trzech rozwiązań problemu na formularzu. • Na hasło „START" grupy przekazują formularze następnej grupie zgodnie ze wskazówkami zegara. • Dzieci zapoznają się z pomysłami kolegów i wpisują nowe rozwiązania. Na kolejne hasło ,,START" grupy postępują jak wcześniej. „635”

31. Formularz do pracy techniką „635”

32. Nazwa tej techniki pochodzi od kształtu przypominającego „rybi szkielet„ znana jest także jako ,,schemat przyczyn i skutków„ OPIS: Na plakacie lub tablicy przygotowujemy model przypominający ,,rybi szkielet" w głowie którego wpisujemy dowolny problem. Dzieci za pomocą „burzy mózgów " ustalają główne czynniki, które mogą stanowić powód takiego skutku i wpisują je w tzw. „ości duże". Dzielimy klasę na tyle grup ile jest „dużych ości". Każda grupa otrzymuje jedną ,,ość” i próbuje odnaleźć przyczyny, które mają wpływ na czynnik główny. Następnie przedstawiciele poszczególnych grup wpisują czynniki szczegółowe w „ości małe". Z zebranej listy danych dzieci wybierają najistotniejsze, wyciągają wnioski i problem jest rozwiązany. Należy ustalić limit czasu na wykonanie zadania.

33. Hałas komunikacyjny Hałas w domu Głośna muzyka Samoloty Samochody Głośne rozmowy Pociągi Praca urządzeń Jak hałas może spowodować utratę słuchu? Urządzenia wentylacyjne Głośne dyskoteki Wrzask na korytarzu Maszyny Hałas w zakładach pracy Hałas w szkole W jaki sposób, hałas może spowodować utratę słuchu? RYBI SZKIELET

34. Metoda przydatna szczególnie tam, gdzie uczniowie muszą współpracować ze sobą i zgodnie ze swoimi predyspozycjami brać udział w rozwiązywaniu problemów. Autor metody De Bono przypisał sześciu kapeluszom - sześć różnych sposobów myślenia. OPIS: • Dzieci siedzą w kręgu i losują sześć przygotowanych kapeluszy. • Na tablicy wywieszamy wskazówki dotyczące sposobu myślenia każdego z kapeluszy. • Podajemy problem, np. „Czy w tym roku szkolnym będziemy promować naszą szkołę w środowisku lokalnym, organizując festyn? „ • Uczniowie dobierają się w grupy kolorami kapeluszy i przygotowują wspólnie argumenty, kierując się kolorami kapeluszy. • Ponownie dzieci zbierają się w kręgu. Wyłonieni mówcy z każdej grupy referują argumenty. • Możemy zapisać je na tablicy. • Na końcu pytamy sięuczniów: Jak czują się w narzuconej im roli?

35. Kapelusz biały - to tzw. mały komputerek, który zajmuje się wyłącznie faktami, liczbami i ma do nich obojętne podejście. Nie wydaje żadnych opinii. Kapelusz czarny -to tzw. pesymista. Jeśli padają różne opinie,to natychmiast je krytykuje. Widzi braki, zagrożenia i niebezpieczeństwa w proponowanym rozwiązaniu. Kapelusz czerwony - to człowiek kierujący się emocjami, ktoś, kto przekazuje swoje odczucia ,,na gorąco", kierując się intuicją. SZEŚĆ MYŚLĄCYCH KAPELUSZY

36. Kapelusz zielony- to tzw. innowator, osoba myśląca twórczo. Zadaniem twórcy jest wskazywanie zupełnie nowych oryginalnych pomysłów. Kapelusz żółty - to tzw. optymista, który widzi sprawy w „różowych okularach". Jest bardzo pozytywnie nastawiony, wskazuje na zalety i korzyści danego rozwiązania Kapelusz niebieski - to tzw. dyrygent orkiestry, ktoś, kto przewodniczy całej dyskusji. Do niego należy kontrolowanie przebiegu spotkania, przyznawanie głosu poszczególnym mówcom, jak też podsumowanie dyskusji. SZEŚĆ MYŚLĄCYCH KAPELUSZY

37. Jeśli chcemy, by dzieci potrafiły: • samodzielnie zdobywać wiedzę, • współpracować ze sobą, • akceptowały różnice indywidualne, • sprawnie komunikować się i negocjować, • pracować w grupie i z grupą. TECHNIKI • Układanka, puzzle • Zabawa na hasło

38. Jej celem jest zachęcenie doszczegółowego, aktywnegoopanowania materiału przezscedowanie (przerzucanie) odpowiedzialności na uczniów. Każdy uczestnik grupypowinien zostać ekspertem, który przyczyniasię do osiągnięćcałego zespołu. Aby uzyskać pozytywny rezultat, każdedziecko musi skorzystać z pomocy innego ucznia, każde też musi pomóc innym pozostałym.

39. OPIS: • Klasę dzielimy np. na 4 grupy po 5 uczniów, tzw. Grupy eksperckie. • Każda z grup otrzymuje inną część materiału, odczytuje go, dyskutuje, aby każdy uczeń zrozumiał tekst i mógł przekazać wiedzę dalej. • Na hasło„START" uczniowie dobierają się w grupy tak, aby w każdej nowej znalazł się ekspert od innej partii materiału. • Eksperci kolejno relacjonują, czego nauczyli się w swoich grupach. • Następnie wracają do swoich grup i konfrontują zdobytą wiedzę całościową, sprawdzają, czy wszyscy nauczyli się wszystkiego. Określamy czas na wykonanie zadań.

40. To jedna z propozycji pedagogiki zabawy. Stosowana jest podczas zajęć lekcyjnychorazuroczystościach szkolnych. Szczególnie ważny jest efekt końcowy, który uzależniony jest od podziału zadań i współpracy. Elementem mobilizującym i dyscyplinującym jest ograniczenie czasowe. Wykonanie zadania + metoda pracy we współpracy. • Dzielimy klasę na cztery grupy. • Każda grupa ma zadanie do wykonania w oddzielnych pomieszczeniach. • Po upływie wyznaczonego czasu grupy spotykają się w jednej sali i prezentują to, co przygotowały.

41. Jeśli chcemy, by uczniowie: • potrafili ocenić siebie i innych, • umieli wyszukiwać słabe i mocne strony postaci, sytuacji, • potrafili przyjmować i wyrażać krytykę i pochwałę. • TECHNIKI: • Kosz i walizeczka • Tarcza strzelecka • Rybi szkielet

42. OPIS: • Rozdajemy uczniom kartki formatu A4 z narysowanym koszem i walizeczką. • Zadaniem uczniów jest wpisanie w kontury walizeczki cech pozytywnych, a w kontury kosza tego, co jest godne potępienia i wyrzucenia. • Należy określić czas wykonania zadania.

43. Służy sprawdzeniu wiedzy i umiejętności strzelca. Strzelcem może być uczeń jak też nauczyciel. Za pomocą tarczy możemy ocenić lekcje, fakty, wydarzenia. Strzał w dziesiątkę oznacza pełną perfekcję, a strzał poza tarczę - to pudło. OPIS: • Na tablicy lub szarym papierze rysujemy tarczę strzelecką, uwzględniając - wybrane aspekty lekcji. • Rozdajemy uczniom po cztery strzały (cenki) i opuszczamy na moment salę zajęć, pozwalając uczniom na strzelanie. • Wynik powyższej ewaluacji informuje, jak uczniowie ocenili atmosferę zajęć i zastosowane pomoce.

44. prowadzący koledzy TARCZA STRZELECKA pomoce atmosfera

45. Na plakacie przygotowujemy rybi szkielet. Obok ości dużych rysujemy po dwie buźki, jedną uśmiechniętą, drugą smutną. W główne ryby umieszczamy to, co chcemy by dzieci oceniły. OPIS: • Rozdajemy dzieciom po osiem kartek samoprzylepnych w dwóch różnych kolorach. • Dzieci na kartkach żółtych wpisują to, co im się podobało na lekcji, a na niebieskich, to co im się nie podobało. • W ten sposób dzieci dokonują oceny lekcji.

46. Przy omawianiu metod aktywizujących należy przedstawić warunki skuteczności tych metod. Są one następujące: Zaangażowanie i twórczość prowadzącego – metoda jest tylko narzędziem, skutki zależą od osoby, która te metody wykorzystuje. Utrzymanie porządku w grupie - prowadzący musi być przekonany, że zapanuje nad grupą. Organizacja przestrzeni - powinno być możliwe swobodne utworzenie w sali jednego kręgu krzeseł dla wszystkich uczestników. Przygotowanie materiałów pomocniczych - papier, flamastry, farby. Gospodarowanie czasem - należy zarezerwować czas na przeprowadzenie metody i podsumowanie - mato być zaproszenie do dalszej rozmowy

47. Nie przepracowałem ani jednego dnia w swoim życiu. Wszystko, co robiłem, to była przyjemność. Thomas Edison

48. Dziękujemy za uwagę