Eerstelijns geestelijke zorg

1. Eerstelijns geestelijke zorg Kans of illusie? Presentatie strategisch management Rianne Veenstra

2. Idee

3. Eerstelijns geestelijke zorg • In Almere, in een tijd en in een setting waarbij • Het aanbieden van geestelijke zorg in instellingen niet meer vanzelfsprekend is • De zorg zich gaat concentreren rondom de patiënt in de eerste lijn • Er geen algemeen inzetbare eerstelijns voorziening is op het gebied van geestelijke zorg

4. Situatieschets (1) • Instellingen: kwaliteitswet zorginstellingen – patiënt moet beroep kunnen doen op geestelijke zorg • Keuze bij instellingen hoe daar aan invulling wordt gegeven • Trend: minder of geen geestelijke verzorging in dienst, doorverwijzen naar kerken = de oplossing?

5. Situatieschets (2) • Trend: De zorg verplaatst zich vanuit de instellingen naar de eerste lijn: als de meeste zorg in die eerste lijn gaat plaatsvinden, hoe zinvol is het dan nog geestelijke zorg alleen en geminimaliseerd in instellingen aan te bieden? • Voorbeeld: palliatieve zorg thuis

6. Situatieschets (3) • Eerstelijns geestelijke zorg: • Kerken bieden zorg aan hun leden • Enkele zelfstandig gevestigde geestelijk verzorgers en psychologen en maatschappelijk werkers met zingeving als specialisatie • Niet algemeen inzetbaar en herkenbaar

7. Eerstelijns geestelijke zorg • Voorlopige doelstelling: Ik wil in Almere geestelijke zorg gaan aanbieden, die inspeelt op • De beweging die de zorginstellingen maken • De beweging die de zorg maakt • Algemeen inzetbaar is Is dit mogelijk? Wat speelt er extern, intern?

8. EXTERN: Trends in de samenleving

9. EXTERN:Omgevingsanalyse (1) • Almere demografisch: • 195.921 inwoners • 2015: 200.559 • 2020: 222.155 • Lage sterftecijfers • Ouderen in opkomst • Tabel: ouderen boven de 60

10. EXTERN:Omgevingsanalyse (2) • Etniciteit Almere

11. Economisch Gemiddeld besteedbaar inkomen vergelijkbaar met gemiddeld inkomen in grote steden Op sociaal economische index onder het gemiddelde Sociaal cultureel In verhouding meer laag opgeleiden Gebrek aan sociale samenhang Aanwezigheid ouderenorganisaties Kleine groep ouderen die niet meer actief is in samenleving EXTERN:Omgevingsanalyse (3)

12. EXTERN:Actoren in de zorgmarkt

13. EXTERN: Zorgconsumentenanalyse • Cliëntengroep ouderen neemt toe – 2015: 38.656 ouderen • Aantal chronisch zieken neemt toe • Veel lager opgeleide ouderen, veel gebruik zorg • Vraag om veelkleurige geestelijke zorg thuis vanuit PNA • Vraag om geestelijke zorg thuis vanuit kerk en randkerkelijken • 1250 PKN-leden nu boven de 60 jaar (30% ledenbestand) • Bij ouderen nu nog bekendheid met geestelijke zorg • Vraag om training medewerkers op gebied van zingeving

14. Individueel Geestelijke zorg thuis Persoonlijk Van coping en coaching tot ritueel Nieuwe vormen in de doe-het-zelf-sfeer Groepswerk Voor de oudere: van coping en coaching tot kerkdienst Voor de medewerker: van finetuning zingeving tot moreel beraad EXTERN: Zorgbehoefteanalyse

15. Protestantse Kerk van Almere Collega’s doen dringende oproep tot het inzetten van een ouderenwerker, omdat er steeds meer werk in de ouderenzorg gaat zitten Hierbij gaat het voornamelijk om geestelijke zorg thuis en rondom overlijden Boven de 80 jaar gaat het om 335 mensen Palliatief Netwerk van Almere Wil al jaren graag het aanbod hebben van geestelijke zorg thuis, juist omdat de zorg voor lichaam en geest expliciet genoemd wordt in de palliatieve zorg Hierbij gaat het om mensen in de palliatieve fase van hun leven In Almere overlijden jaarlijks (2011) 876 mensen EXTERN:Zichtbare zorgbehoefte

16. EXTERN: Concurrentieanalyse • Tot nu toe zijn de spelers in de markt: • De aan een instelling verbonden gv’ers • Alleen instellingswerk • De zelfstandig gevestigde gv’ers • Slecht traceerbaar, geen of nauwelijks afspraken verzekeraar • De geestelijken die aan een kerk of moskee verbonden zijn • Alleen voor eigen club en zelfs dat niet toereikend • De MW of GGZ met zingeving • Niet herkenbaar, wel vergoedbaar

17. Kansen De behoefte aan een nieuw product Vraag van cliënten naar zorg op terrein van zingeving en levensvragen Speelt in op trends: ouderen, persoonlijk aanbod, preventie, levensstijl lichaam en geest Mogelijke partners in PNA, kerken, Zorggroep, Stichtingen Versnipperde en onzichtbare concurrentie Groeiende groep ouderen Bedreigingen Geen behoefte aan een nieuw product Geen vraag van cliënten (meer) naar zorg op het terrein van zingeving en levensvragen Geen of nauwelijks mogelijkheid tot financiering door oudere zelf Kansen en bedreigingen

18. INTERN (1) • Ambitie • Geestelijke zorg thuis en op maat bieden in Almere • Inzet middelen • Opzetten nieuwe organisatie voor thuiszorg • Medewerking Hindoe, Moslim, Rooms Katholiek, Protestant voor een breed palet geestelijke zorg • Financiële middelen moeten van buiten komen

19. INTERN (2) • Huidig zorgvolume • Geestelijke zorg heeft een klein aandeel in de ziekenhuiszorg. • Resultaatanalyse • Veel kennis en ervaring, hulp persoonlijk en op maat. Onbekendheid met overige zorgverleners thuis. • Waardering omgeving • Omgeving is zeer tevreden met de resultaten die met de cliënten worden behaald.

20. Sterke kanten Ambitie Kennis en knowhow Menskracht Multicultureel Algemeen inzetbaar Waardering Zwakke kanten Onbekend product Geen goed beeld van de markt Onzeker marktaandeel Slecht netwerk Financiën moeten van buiten komen Geen vergoeding door zorgverzekeraar Geen ervaring als onderneming Onbekendheid met de thuiszorg Geen naam in de thuiszorg Sterke en zwakke kanten

21. Conclusie • Eerstelijns geestelijke zorg is een kans, als • Er meer zicht op de werkelijke behoefte is • Er een financiële basis gevonden wordt • Er een goede organisatievorm ingezet wordt • Er een netwerk ontstaat dat cliënten levert • Er gewerkt wordt aan marketing Eerstelijns geestelijke zorg is een illusie waar niet aan deze voorwaarden kan worden voldaan.

22. Strategische basis Persoonlijke geestelijke zorg Thuis en op locatie Wijze van uitvoering Twee dragende krachten, priester en dominee Eén organisatie In samenwerking met kerken, PNA, FZ, Zorggroep, ouderenorganisaties, stichtingen, gemeente Almere (WMO) Ontwikkelstrategie Gericht op groei Groei inzicht behoefte Groei financiën Groei organisatie Groei netwerk Groei naamsbekendheid Strategie

23. Doelstelling (1) • Ik wil dit jaar een organisatie opzetten die in staat is vanaf 1 januari 2015 persoonlijke geestelijke zorg thuis of op locatie kan bieden aan ouderen, chronisch zieken en mensen in een palliatieve fase in Almere. • Omdat alles staat of valt met inzicht in de behoefte aan deze eerstelijns geestelijke zorg kies ik ervoor eerst een verkennend onderzoek te doen naar deze behoefte onder de genoemde groepen cliënten.

24. Doelstelling (2) • Daartoe neem ik contact op met en doe onderzoek bij de doelgroep en bij kerken, stichtingen, PNA, het FZ, de Zorggroep en ouderenorganisaties, gemeente Almere (WMO). • De keuze voor deze instellingen hangt samen met de financiële basis die ik vermoed daar te kunnen vinden voor het project. • Tegelijk kan dit een aanzet vormen voor het ontwikkelen van een netwerk • En de naamsbekendheid bevorderen.

25. Business Model Canvas

26. Eerstelijns geestelijke zorg Kans of illusie? Huidige stand van zaken

27. Strategische analyse 1 Wat is jouw idee? Breng de externe situatie in kaart Maak een omgevingsanalyse: demografisch, etnisch, sociaal cultureel, economisch. Wie zijn de actoren in jouw zorgmarkt? Wie is jouw consument en waar heeft hij/zij behoefte aan? Is er een zichtbare zorgbehoefte? Wie zijn jouw concurrenten op deze markt? Formuleer kansen en bedreiging

28. Strategische analyse 2 Breng de interne situatie in kaart Wat is jouw/jullie ambitie? Welke middelen kun je (niet) inzetten? Denk aan organisatie, medewerkers, financiële middelen Kijk naar je huidige zorgvolume Welke kennis en ervaring neem je mee/heb je nodig? Wat zijn je sterke en je zwakke kanten?

29. Strategische analyse 3 Trek uit de gegevens een conclusie: is het nog steeds een kans: Ga ermee aan de slag! is het een illusie: Start met een nieuw idee.