790 likes | 2.05k Views
PENGOLAHAN BENIH ( SEED PROCESSING ). TUJUAN Mempertahankan mutu benih yang dicapai pada saat panen . Menekan laju deteriorasi ( kemunduran / penurunan mutu ) benih selama proses pengolahan benih berlangsung . . KEGIATAN Pemanenan Pengeringan Pembersihan dan pemilahan
E N D
TUJUAN • Mempertahankanmutubenih yang dicapaipadasaatpanen. • Menekanlajudeteriorasi (kemunduran/ penurunanmutu) benihselama proses pengolahanbenihberlangsung.
KEGIATAN • Pemanenan • Pengeringan • Pembersihandanpemilahan • Perlakuan/perawatanbenih • Pengemasan • Penyimpanan • Pengujian
1. PEMANENAN Panenbiji = Panenbuah Waktupanen: berdasarkankemasakanbuah • MasakMorfologis : keadaansaatbenihmencapaikesempurnaanstruktur. Strukturembrio, kulitbenih, dankotiledonatau endosperm • MasakFisiologis : keadaansaatbenihmencapaimasakfisiologis yang ditandaidenganvigor danviabilitasbenihmaksimal, sertabobotkeringmaksimal l
1. PEMANENAN Biladipanensaatfisiologis
1. PEMANENAN • Buahklimakterik: buahyang mengalamilonjakanrespirasidanproduksietilensetelahdipanen. Perlupemeramanuntukmasak. Contoh: ……… • Buah non klimakterik: buahyang tidakmengalamilonjakanrespirasimaupunetilensehinggaharusdipanenpadasaatmatangutuh Contoh: ………
1. PEMANENAN TEKNIK • Tanamandipotongdanataudibiarkankering di lahan • Memungkinkantanamanmengalamipemasakanlebihlanjutsebelumperontokan • Keuntungan: untuktanaman yang berbungadanmembentukbenihdenganperiode yang lama • Kerugian: resikobenihrontokdanberkecambah di lapangantinggi
1. PEMANENAN TEKNIK • Benihdipanendansegeradipisahkandandikeluarkandarilahan • Waktulebihcepatdantenagakerjapemanenanlebihsedikit
EKSTRAKSI BIJI/BENIH • Harusdilakukankarena : • Buahberisibenih yang banyak • Bagian-bagianbuahmengandung inhibitor yang dapatmenghambatperkecambahan (coumarin pd tomat) • Metodeekstraksiditentukanolehtipebuah : • Tipebuahkering (dry fruit) • Tipebuahbasah (fleshy fruit)
EKSTRAKSI BIJI/BENIH BUAH BASAH Buahyang mengandung juice dan pulp dapatmengalami proses fermentasisegerasetelahpanen (Cotoh: biji cacao). Dilakukandenganpenghilangandagingbuah (depulping) untukmencegahpenurunanviabilitasbenihdaninfestasimikroorganisme
EKSTRAKSI BENIH BUAH KERING Buahakanmembukadengansendirinyaapabiladikeringkanterutamajikabuahtersebutdipetiksaatmasak yang tepat. Dilakukandenganperontokkan (treshing) secara manual ataudenganmesinkhusus.
2. PENGERINGAN Tujuan: Mengurangikadar air benihsehingga: • amanuntukdiproseslebihlanjut • terhindardarikerusakan • tidakberkecambahdalampenyimpanan.
2. PENGERINGAN Kadar air benihmemengaruhiviabilitasbenih • Kadar air benihtinggi : • lajurespirasitinggisehinggacadanganmakanandanenergicepathabis • pekaterhadapkerusakanolehsuhutinggi • pekaterhadapseranganhama & penyakit • Kadar air benihrendah: • beberapabenihtidakdapatberkecambah(mati)
2. PENGERINGAN Pengaruh Kadar Air TerhadapAktivitasBenih
2. PENGERINGAN Jenisbenihberkaitandenganpengeringanbenih • Benihortodoks • benihyang tahanterhadappengeringan (tahandisimpandalamkadar air benihrendahdansuhurendah) • Benihrekalsitran • benihyang tidaktahanterhadappengeringan (tidaktahansimpandengankadar air benihrendahdansuhurendah)
2. PENGERINGAN Teknik: • Penjemurandengansinarmatahari • Menggunakanmesinpengering (hembusanudarapanas)
2. PENGERINGAN Hal yang harusdiperhatikandalampenjemuran: • Lantaijemur/alas dalamkondisibersih. Pastikantidakadasatupunbenih yang tertinggal, untukmenghindarikontaminasi. • Tebal (tumpukan) maksimalbenih • Pembalikansecarahati-hatidanmerata (menghindariterjadikerusakankulitbenih) • Lama penjemurantergantungkadar air awaldansuhuudarasaatpenjemuran (kadar air diceksecaraberkalamenggunakanmoisture meter ataudenganmetode oven)
2. PENGERINGAN • Beberapatipemesinpengering: • Tipebin (bin drier) • Alatpengeringberbentukcerobongdandilengkapidenganbak-bakpengering • Tipejalur (column drier) • Benihdenganketebalanantara 20-40 cm mengalirmelewatiruangudara yang kering. • Tipeikatpinggang (belt drier) • Umumnyadigunakanuntukpengeringanbiji-bijianpadasuhu yang tinggi, bukanuntukbenih
2. PENGERINGAN • Beberapatipemesinpengering : • Tipetong berputar(rotating drumdrier): • Benihdiputardidalam tong yang dilaluiudarapanasataukering, sehinggasemuasisibenihakanterkenaudarapengeringtersebut. • Tiperuangtertutup (absorber seed drier) • dilengkapidengandehumidifier yang akanmenyerapuap air daribenih, kemudiansilica geltersebutdikeringkanpadasuhutinggi. • Alatpengering infra red
2. PENGERINGAN • Suhupengeringandipengaruhioleh : • Jenisbenih • Benihsayuranpadaumumnyamembutuhkankadar air yang lebihrendahdibandingkandenganbenihserealia. • Kadar air awalpengeringan • Benihdengankadar air awal yang tinggi, penurunankadar air dengancaradiangin-anginkantanpapemanasan • Semakintinggikadar air awalbenih, suhu yang digunakanlebihrendah • Kadar air akhir yang ingindicapai
2. PENGERINGAN Contohsuhupengeringan
3. PEMBERSIHAN DAN PEMILAHAN • Pembersihan : memisahkancalonbenihdarikotoran (tanah, daundanbatang) sertabenihhampa • Pemilahan: mendapatkankeseragamanbenihdarisisiukuran, bentukmaupunberatjenisnya.
3. PEMBERSIHAN DAN PEMILAHAN • Performansiperkecambahandipengaruhiolehukuranbenih • Pemilahanbenihberdasarkanukuranbenihperludilakukanuntukmenghasilkanbibit yang munculdantumbuhseragam • Ukuranbenih yang samamemudahkandalampemanenanmenggunakanalatmekanis
3. PEMBERSIHAN DAN PEMILAHAN • Pembersihandapatdilakukansecara manual dengancaraditampiataudenganmenggunakanperalatanseperti air screen cleaner. • Beberapaalatpemilahanbenih yang banyakdigunakanadalah: • Indented cylinder (memisahberdasarkanpanjangbenih) • Gravity table separator (memilahbenihberdasarkanberatjenisnya) • Precision grader (memilahbenihberdasarkanlebarbenih)
3. PEMBERSIHAN DAN PEMILAHAN Dayaberkecambah & vigor benihdengan BJ berbeda
4. PERLAKUAN BENIH • Alasanprodusenbenihmelakukan seed treatment: • Perlakuantersebutdianjurkan • Penggunaanbenih yang diberiperlakuanmenguntungkan • Benih yang diberi seed treatment lebihmudahdijual
4. PERLAKUAN BENIH • Jenisseed treatment berdasarkansifatdasardanmaksudperlakuan: • DesinfeksiBenih • Bertujuanmenghancurkanpatogenyang telahmenginfeksibenihdanmenetap di dalamkulitbenihataujaringan-jaringan yang lebihdalam • DesinfestasiBenih • Bertujuanuntukmenghancurkanspora/patogen yang menempel di kulit/permukaanbenihtanpamenempel/menginfeksinya.
4. PERLAKUAN BENIH • Jenisseed treatment berdasarkansifatdasardanmaksudperlakuan: • ProteksiBenih • Bertujuanmenyelimuti/melindungibenih/kecambahmudadariinfeksiataukerusakanolehpatogen, terutamapadaawalpertumbuhannya.
4. PERLAKUAN BENIH SEED COATING AND PELLETING Metodeuntukmeningkatkanperforma seed dan seedling denganbahankimiatertentu. Tujuan : untukperlindunganbijidari pathogen, danmeningkatkanperkecambahan Teknikpelapisanbenih : seed coating danseed pelleting
4. PERLAKUAN BENIH • SEED-COATING: penyemprotanpolimerpadabenihsehinggabenihterlapisisecara solid dan tipis. • Manfaatpenggunaanpolimersebagaibahanpelapisakhir: melekatkuatpadabenihdansertamencegahkebocoranbahanaktiflainnya (fungisida, nutrien, pewarnaatauhormontumbuh)
4. PERLAKUAN BENIH • SEED PELLETING melapisibenihlebihtebaldengan pellet matrix, mengandung filling materials danperekat • Tujuan: • Melapisibenih yang berbentuktakberaturan (irregular seed shape) • Meningkatkanukuranbenih yang sangatkecil • Mempermudahpenanamanterutamapenanamandenganmesin (planting machine)
4. PERLAKUAN BENIH • Bahanyang seringdigunakanuntuk pellet : Loam, starch, tyllose (cellulose derivative) ataupolyacrylate / polyacrylamide polymers. • Lapisan tipis (film coat) terkadangditambahkansebagaipelapisakhirsetelahpelleting
5. PENGEMASAN BENIH • Tujuan: • Mempermudahdalampenyalurandantransportasibenih • Melindungibenihselamapenyimpananterutamadalammempertahankanmutubenih (KA, DB dan vigor) sertamenghindaridariseranganserangga.
5. PENGEMASAN BENIH • JenisKemasan: • Kemasan yang kedapuapair: aluminium foil, kaleng • Kemasan yang resistenterhadapkelembaban: kantongplastik • Kemasan yang porous (sarangpenuh): kain, karunggoni, karungplastik.
5. PENGEMASAN BENIH • Penentuanjeniskemasandancarapengemasanbenih: • Tipebenih • Kondisiruangpenyimpanan (suhudan RH) • Kadar air awal • Lama penyimpanan • Penyimpanansementara, dalamjangkapendek, dapatdigunakankarungplastik. • Penyimpanandalamjangkawaktu yang cukup lama, sebaiknyamenggunakankantongplastikdenganketebalan minimal 0,8 mm yang di-seal/kelimrapat
HAL-HAL YANG PERLU DIPERHATIKAN DALAM PENGOLAHAN BENIH • Lakukanpemeriksaanperalatanuntukpengolahan, sepertilantaijemur, mesinpengering, mesinpembersihdanpemilahsebelumpengolahanbenihdimulai • Hindaribenihtercampurdenganvarietas lain selamaprosesingbenihberlangsung
HAL-HAL YANG PERLU DIPERHATIKAN DALAM PENGOLAHAN BENIH • Masukkanbenih yang telahselesaidiproseskedalamkarungyang barudandiberi label di luardan di dalamkarung • Bilaalatpengolahanakandigunakanuntukvarietas lain, makabersihkanterlebihdahulualat-alattersebutdanpastikantidakadasatubenihpun yang tertinggal.