1 / 29

EKONOMSKA STRUKTURA I RAZVOJ NAJVAŽNIJIH PRIVREDNIH OBLASTI

EKONOMSKA STRUKTURA I RAZVOJ NAJVAŽNIJIH PRIVREDNIH OBLASTI. Prof. dr Stevan Devetaković Ekonomski fakultet, Beograd. Agregiranje privrede po oblastima. Agregiranje/rasčlanjavanje u osnovi ima već izvršenu društvenu podelu rada

fox
Download Presentation

EKONOMSKA STRUKTURA I RAZVOJ NAJVAŽNIJIH PRIVREDNIH OBLASTI

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. EKONOMSKA STRUKTURA I RAZVOJ NAJVAŽNIJIH PRIVREDNIH OBLASTI Prof. dr Stevan Devetaković Ekonomski fakultet, Beograd

  2. Agregiranje privrede po oblastima Agregiranje/rasčlanjavanje u osnovi ima već izvršenu društvenu podelu rada Marks -dva odeljkadruštvene reprodukcije: I proizvodnje sredstava za proizvodnju i II proizvodnja potrošnih dobara G. B. Fisher - primarni, sekundarni i tercijarni

  3. Klasifikacija u Jugoslaviji Standardna klasifikacija delatnosti usvojena 1977. u SFRJ imala 11 oblasti u privredi i 3 neprivredne: *poljoprivreda, *šumarstvo, *vodoprivreda *industrija, *građevinarstvo, *zanatstvo *saobraćaj i veze, *trgovina, *ugostiteljstvo i turizam, *komunalne delatnosti, *ostale privredne delatnosti (bankarstvo, osiguranje, usluge u prometu, projektovanje, istraživačko-razvojni rad, poslovne usluge) *obrazovanje i kultura, *zdravstvena i socijalna zaštita, te *društveno-političke zajednice i organizacije

  4. Klasifikacija u Srbiji i Crnoj Gori Usvojena 1996. (Sl. list SRJ, br. 31, Bgd.1996.) A Poljoprivreda, lov i šumarstvo B Ribarstvo V Vađenje ruda i kamena G Prerađivačka industrija D Proizvodnja i snabdevanje električnom energijom, gasom i vodom Đ Građevinarstvo

  5. Klasifikacija u Srbiji i Crnoj Gori E Trgovina na veliko i trgovina na malo, opravka motornih vozila, motocikala i predmeta za ličnu upotrebu i domaćinstvu Ž Hoteli i restorani Z Saobraćaj, skladištenje i veze I Finansijsko posredovanje J Aktivnosti u vezi s nekretninama, iznajmljivanje i poslovne aktivnosti K Državna uprava i odbrana; obavezno socijalno osiguranje L Obrazovanje Lj Zdravstveni i socijalni rad M Ostale komunalne, društvene i lične uslužne aktivnosti N Eksteritorijalne organizacije i tela

  6. Analiza privredne strukture a) na osnovu činilaca proizvodnje koje angažuje: • po broju zaposlenih • po osnovnim sredstvima b) na temelju različitih agregatnih izraza proizvodnje (u stalnim ili tekućim cenama): • društveni proizvod • nacionalni dohodak (u nas se ređe koristi)

  7. Globalna struktura privrede Srbije i Crne Goredruštveni proizvod

  8. KRETANJE DRUŠTVENOG PROIZVODAUKUPNO I PO SEKTORIMANA TERITORIJI SRBIJE I CRNE GORE(mil. din., cene 1994.)

  9. 1 996. 1952. Ostale delatnosti Ostale delatnosti 6% 3% Poljoprivreda 19% Trgovina i Sumarstvo Trgovina i ugostiteljstvo ugostiteljstvo 0,5% 18% 19% Poljoprivreda 38% 0,6% Saobracaj 6% Zanatstvo 9% 5% Industrija Zanatstvo Sumarstvo 37% Industrija Gradevinarstvo 2% 1,2% 17% 12% Gradevinarstvo 6% Vodoprivreda 0,4% 226,5 hilj din 745,4 hilj din STRUKTURA IZVORA DRUŠTVENOG PROIZVODA U SRBIJI I CRNOJ GORI Vodoprivreda Saobracaj

  10. STRUKTURA OSNOVNIH SREDSTAVA DRUŠTVENE PRIVREDE U SRBIJI I CRNOJ GORI do 1989. stalne cene 1972., za devedesete godine tekuće cene

  11. STRUKTURA OSNOVNIH SREDSTAVA DRUŠTVENOG SEKTORA U SRBIJI I CRNOJ GORI (nova klasifikacija) tekuće cene SGJ ’01., str. 178; SGJ ’02., str. 178.

  12. STRUKTURA INDUSTRIJE I RAZVOJ VAŽNIJIH GRANA U SRBIJI I CRNOJ GORI Određena je dinamikom pojedinačnih grana, pa razlikujemo • dinamične(prerada i proizvodnja hemijskih proizvoda, saobraćajna sredst-va, proizvodnja i prerada papira, prerada kaučuka, elektroprivreda, proizvodnj. gotovih tekstilnih proizvoda, proizvodnja pića, crna metalurgija) • umereno dinamične(proizv. el. mašina i aparata, prerada nemetal.mine-rala, mašinogradnja, proizv.kožne obuće i galanterije, proizv. kamena i peska) • spororastuće(grafička ind., pr.obojenih metala, .....brodogradnja, reciklaža sirovina, prerada uglja)

  13. STRUKTURA INDUSTRIJE U SRBIJI I CRNOJ GORI

  14. OCENA OSTVARENIH REZULTATA U INDUSTRIJISRBIJE I CRNE GORE • u celini uzev razvoj je bio veoma značajan i brz prema svim indikatorima • izvršena mehanizacija, elektrifikacija, a potom i automatizacija procesa • više nego utrostručena vrednost ukupnih osnovnih sredstava po radniku (odnosno učetvorostručena vrednost opreme) do početka devedesetih godina • potrošnja električne energije porasla u industrije za preko 35 puta, a proizvodnja za više od 42 puta (sredina pedesetih/početak devedesetih) • visoka zavisnost od uvoza (materijalnih faktora i elemenata tehnološkog progresa) • neusklađenost pojedinih zavisnih faza proizvodnje (od sirovine do gotovog proizvoda), stoga velike razlike u korišćenju kapaciteta • predimenzioniranost kapaciteta sa stanovišta tržišta zemlje i mogućeg izvoza • razvojnim problemima i neusklađenostima doprinose i osnovna rešenja u privrednom sistemu zemlje

  15. POLJOPRIVREDAUbrzana industrijalizacija i razvoj poljoprivrede Da li se isključuju ili podržavaju u razvoju? Uloga poljoprivrede u privredi • u početku ubrzane industrijalizacije vodeća u stvaranju društvenog proizvoda i akumulacije • zapošljava najveći deo radno sposobnog stanovništva • po brojnim ostalim obeležjima značajna, mada i sama nerazvijena Industrija podržava razvoj poljoprivrede • stvaranjem materijalnih elemenata - sredstava za rad same poljoprivrede • zapošljavanjem viškova nedovoljno zaposlenih i nezaposlenih iz poljoprivrede • korišćenjem poljoprivrednih proizvoda kao sirovina u nizu prerađivačkih grana (prehrambena, tekstilna, koža i obuća......)

  16. STANOVNIŠTVO SADAŠNJE TERITORIJE SAVEZNE REPUBLIKE JUGOSLAVIJE POLJOPRIVREDAUbrzana industrijalizacija i razvoj poljoprivrede STANOVNIŠTVO SRBIJE I CRNE GORE Prethodni podaci za 2002. godinu, bez Kosova i Metohije IZVOR: SGJ ‘92., str. 46 - 49.; SGJ ‘95., 52 -56.

  17. POLJOPRIVREDApromene u proizvodnji - indeksi ukupno i po granama bazni indeksi poljoprivredne proizvodnje  1954-1963 = 100

  18. POLJOPRIVREDApromene u proizvodnji indeksi poljoprivrede ( 1954-63.=100) i industrije

  19. POLJOPRIVREDA promene u proizvodnji

  20. POLJOPRIVREDA IZVOR: SGJ ‘92., str. 46 - 49.; SGJ ‘95., 52 -56.; SGJ '02., stsr. 71.* Bez podataka za Kosovo i Metohiju

  21. POLJOPRIVREDAocena proteklog razvoja na teritoriji Srbije i Crne Gore • udvostručena proizvodnja hrane per capita • unapređeni postupci proizvodnje • mehanizacija • primena mineralnih đubriva i hemijskih sredstava zaštite • uvedene nove selekcije biljaka i pasmine životinja • značajno oslanjanje na domaću naučnu, istraživačku i razvojnu osnovu, uz dostizanje potrebnog kvaliteta semenskog i priplodnog materijala za izvoz u Evropu • neusaglašen razvoj sa ostalim delatnostima, potrebama potrošnje i mogućnostima izvoza

  22. POLJOPRIVREDAocena proteklog razvoja na teritoriji Srbije i Crne Gore ograničenja u proteklom razdoblju • nepovoljni uslovi privređivanja (pariteti cena, zemljišna politika) posebno prema privatnom sektoru • nepovezanost i neusaglašenost unutar društvenog sektora • uglavnom tržišni odnosi sa ostalim delatnostima i individualnim sektorom • izostaje pozitivan uticaj društvenog sektora na individualni • nedovoljna i nesistematska podrška razvoju poljoprivrede kreditnom i fiskalnom politikom • spore promene nepovoljnog društvenog statusa zaposlenih i položaja individualne poljoprivrede(nužno je ujednačavanje uslova života stanovnika koji se trajno vežu za ovu oblasti privrede)

  23. TERCIJARNE DELATNOSTI Na višem opštem nivou razvijenosti, utoliko je značajnije mesto i uloga ove grupacije uslužnog sektora Za praćenje i planiranje zaposlenosti, neki autori ovu grupaci-ju u trosektorskoj podeli smatraju neadekvatnom jer “zamagljuje” odnose i predlažu da u tercijarnom sektoru ostanu proizvodne usluge materijalne prirode, a u kvartarni usluge ekonomskog karaktera i obrada informacija Sem povećanja udela u zaposlenosti i angažovanom kapitalu, tercijarne delanosti beleže stalan rast udela u stvaranju društvenog proizvoda Ostvaruju i značajan posredan uticaj na razvoj privrede kroz eksterne ekonomije što ih omogućuju ostalim delatnostima

  24. TERCIJARNE DELATNOSTIRazvoj trgovine Dve osnovne faze: • prva, zatvoreni oblik robnog prometa, distributivni karakter u sistemu administrativnog upravljanja privredom • druga, oslobađanje od administrativnih ograničenja Na teritoriji Srbije i Crne Gore/u SFRJ osavremenjavanje trgovine počinje tokom druge polovine pedesetih • savremenom organizacijom • finansiranjem razvoja iz sopstvene akumulacije (sem dela skladišta) • opremanjem prodajnih, skladišnih prostora i pomoćnih kapaciteta

  25. TERCIJARNE DELATNOSTIRazvoj trgovine

  26. TERCIJARNE DELATNOSTIRazvoj trgovine • određen dostignutim nivoom razvoja ostalih delatnosti • još uvek nedovoljan razvoj trgovine kao činioca ubrzanja toka reprodukcije, efikasne realizacije proizvodnje na domaćem i inostranom tržištu • duboka ekonomska i socijalna kriza (osamdesetih), te poseb-no kriza i prekomponovanje države (devedesetih) blokiraju ekonomske mehanizme za njihovo ublažavanje ili prevazi-laženje, a to znači i blokadu aktivne uloge trgovine • nepovoljna privredna kretanja i međunarodna blokada SRJ ponovo (u prošloj deceniji) trgovinu vraćaju zatvorenom, distributivnom obliku poslovanja (distribuciji ograničenih količina raspoloživih dobara)

  27. TERCIJARNE DELATNOSTIRazvoj saobraćaja

  28. TERCIJARNE DELATNOSTIRazvoj saobraćaja • veoma promenenjena struktura saobraćaja (u korist drumskog) • uvođenje savremenih prevoznih sredstava i pomeranje u strukturi utrošene energije (prema nafti) • struktura i kvalitet usluga ne odgovaraju potrebama privrede i stanovništva • nehomogenost i neravnomeran razmeštaj saobr.infrastrukture • neodgovarajući razvoj transportnih sredstava (sa aspekta komplementarnosti raznih vidova saobraćaja) • visoko učešće transportnih troškova u ceni roba (15-17%, dok je u razvijenim zemljama 6-10%) • PTT saobraćaj takođe doživeo značajno strukturno pomeranje i širenje kapaciteta

  29. STRATEŠKI OSVRT NA RAST I RAZVOJ PRIVREDE Srbije i Crne Gore • izvršene relativno velike promene u strukturi privrede • stvorene brojne neusklađenosti • promene u zemlji i okruženju SRJ nameću nužnost jačeg uključivanja u međunarodne tokove • neminovno preuređenje strukture privrede • novi pristup NIR osnovi i na njoj zasnovanim sopstvenim inovacijama/izboru elemenata tehnološkog progresa • celovito rešenje krize i uspostavljanje redovnih odnosa sa okruženjem, a posebno privredama nastalim iz SFRJ • formulisanje i usvajanje jedinstvene koncepcije i strategije razvoja zemlje

More Related