Kształcenie zawodowe w Hiszpanii – przykłady dobrych praktyk

1. Kształcenie zawodowe w Hiszpanii – przykłady dobrych praktyk mgr Michał Nowakowski INSTYTUT TECHNOLOGII EKSPLOATACJI - PIB w Radomiu Ośrodek Pedagogiki Pracy Innowacyjnej Gospodarki Zakład Badań Edukacji Zawodowej „Współpraca ponadnarodowa – dobre praktyki” Toruń 13.01.2011

2. Plan prezentacji • Wprowadzenie • Informacje ogólne • Podstawy analizy • Systemów kształcenia zawodowego • Kwalifikacje zawodowe w Hiszpanii • Przykłady dobrych praktyk • Wnioski • Literatura

3. Instytut Technologii Eksploatacji - PIB w Radomiu • 1984 - ustanowienie MCNEMT (Międzyresortowego Centrum Naukowego Eksploatacji Majątku Trwałego) • 1994 - przekształcenie w Instytut Technologii Eksploatacji • 2004 – uzyskanie statusu Państwowego Instytutu Badawczego (PIB) • Zatrudnienie: 235 osób • Działalność naukowo-badawcza ITeE-PIB • Badania naukowe oraz prace rozwojowe i wdrożeniowe w zakresie: • Nowych technologii w obszarze budowy i eksploatacji maszyn • Ustawicznej edukacji zawodowej • Współpraca międzynarodowa (międzynarodowe sieci) • Działalność wydawnicza

4. Ośrodek Pedagogiki Pracy Innowacyjnej Gospodarki Zakład Badań Edukacji Zawodowej Zakład Kształcenia Ustawicznego

5. Obszar działalności Zakładu Badań Edukacji Zawodowej • Badania treści kształcenia zawodowego oraz treści pracy w kontekście rozwoju kwalifikacji i kompetencji • Rozwój modułowych technologii kształcenia zawodowego (programy, pakiety, infrastruktura techno-dydaktyczna) • Standaryzacja kwalifikacji zawodowych oraz rozwój Krajowych Ram Kwalifikacji • Europejskie systemy i sieci kształcenia zawodowego

6. EMCET2 Cele projektu: Promocja dobrych praktyk w modułowym kształceniu i szkoleniu zawodowym oraz wdrożenie innowacyjnego systemu wsparcia dla zmodularyzowanych usług edukacyjnych w Europie, z wykorzystaniem portalu internetowego, bazy danych oraz powołanej do życia europejskiej sieci instytucji (ModENet) na rzecz rozwoju i upowszechniania podejścia modułowego.

7. Podstawy i źródła analizy • Projekty Ośrodka: EQUAL, EMCET, EMCET 2, MEVA, EQF Network Testing • Publikacje krajowe i zagraniczne • CONFINTEA – Globalny Raport Edukacji i Uczenia się Dorosłych • Sieci naukowej współpracy ITeE-PIB: CEDEFOP, Eurostat, Eurydice, OECD, EVBB, EAEA, IGIP, ETF, ModENet, ReferNET, PSKM, EMCET • Doświadczenia własne

8. Kontekst kształcenia i rynku pracy • Dane ogólne • Powierzchnia 506,0 tys. km2 • Ludność (2008): 45,6 mln 2. • 3. Przyrost naturalny(2007): 2,3 • 4. Bezrobocie (2009): 18,7 % • 5. PKB na osobę (2007): 26 200 $ • Szkolnictwo • Szkoły średnie (2007):69,1 (na 1000) • Szkoły wyższe (2007): 399 (na 10.000) • Kształcenie ustawiczne (2007): • mężczyźni: 9,3 (na 1000) • kobiety: 11,5 (na 1000) • Dane ogólne • Powierzchnia 312,7 tys. km2 • Ludność (2008): 38,1 mln • Przyrost naturalny (2007): 0,9 • 4. Bezrobocie (2009): 11,9 % • 5. PKB na osobę (2007): 13 800 $ • Szkolnictwo • Szkoły średnie (2007):99,5 (na 1000) • Szkoły wyższe (2007):563 (na 10.000) • Kształcenie ustawiczne (2007): • mężczyźni: 4,7 (na 1000) • kobiety: 5,5 (na 1000) Źródło: Roczniki Statystyczne. GUS, Warszawa z lat 2007, 2008, 2009

9. Struktura systemów edukacji Hiszpania Polska Studia doktoranckie Studia podyplomowe Studia uniwersyteckie Wyższe studia zawodowe Bakalariat II Średnia szkoła zawodowa Bakalariat I PCPI Egz. Gimnazjum Szkoła podstawowa Edukacja przedszkolna

10. Systemu kształcenia zawodowego w Hiszpanii w latach 2002-2007 SZKOLNE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE FP INICIAL/ REGLADA KSZTAŁCENIE PROZAWODOWE BEZROBOTNYCH FP OCUPACIONAL KSZTAŁCENIE USTAWICZNE ZATRUDNIONYCH FP CONTINUA Ministerstwo Edukacji Ministerio de Educación Fundacja Kształcenia na Rzecz zatrudnienia Fundación Tripartita para la Formación en el Empleo Krajowy Służby Zatrudnienia Servicio Publico de Empleo Estatal Bezrobotni Desempleados Młodzież szkolna Escolares Pracownicy Empleados Wspieranie dostępu do rynku pracy Wspieranie rozwoju Zawodowego

11. Szkoły-Warsztaty ESCUELAS TALLER 2-letnie Szkoły rzemiosła CASAS DE OFICIO 1-roczne Warsztaty zawodowe TALLERES DE EMPLEO Dla osób 25+ Kształcenie osób bezrobotnych 2002-2007 • Szkolenie w zakresie podstawowych prac w określonym profiluzawodowym • „uczenie się przez pracę” • praca na rzecz dobrapublicznego czy interesuspołecznego • Kształcenie modułowezintegrowane z katalogiem kwalifikacji • Uzyskane kompetencje sąpotwierdzane certyfikatem • Wsparcie finansowe Krajowy Plan Szkoleń i Integracji Zawodowej

12. Organizacje związkowe (UGT, CCOO, CIG) Przedsiębiorcy Organy administracji RYNEK PRACY Kształcenie Ustawiczne 2002-2007 FUNDACJA KSZTAŁCENIA I ZATRUDNIENIA • Duża oferta kursówi szkoleń o różnejtematyce (szkoleniaon-line, e-learning) • 0,7% składki ubezpieczenia każdego pracownika jest przeznaczane na utrzymanie centrów i tworzenie oferty kursowej • System punktowy lub ryczałtowy dla każdego przedsiębiorstwa na każdy rok Porozumienie o kształceniu na rzecz zatrudnienia Akredytowane Centra Kształcenia Kształcenie na odległość

13. KSZTAŁCENIE NA RZECZ ZATRUDNIENIA FORMACION PARA EL EMPLEO KSZTAŁCENIE PROZAWODOWE BEZROBOTNYCH FP OCUPACIONAL Wspieranie dostępu do rynku pracy Wspieranie rozwoju zawodowego Bezrobotni Desempleados KSZTAŁCENIE USTAWICZNE ZATRUDNIONYCH FP CONTINUA Ogół ludzi w wieku produkcyjnym Pracownicy Empleados Reforma systemu kształcenia i szkolenia zawodowego SZKOLNE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE FP INICIAL/ REGLADA Dekret królewski 395/2007 Młodzież szkolna Escolares Systemu kształcenia zawodowego w Hiszpanii w latach 2002-2007 System kształcenia zawodowego w Hiszpanii Wspieranie Kształcenia na Rzecz Zatrudnienia

14. „Kompletność” Krajowego Systemu Kwalifikacji i Kształcenia Zawodowego NARZĘDZIA SYSTEMU KWALIFIKACJI Krajowy Katalog Kwalifikacji Zawodowych i Katalog Modułowego Kształcenia Zawodowego Procedury uznawania, oceny, rejestracji i aktualizacji kwalifikacji zawodowych Informacje i wytyczne dotyczące kształcenia zawodowego oraz zatrudnienia Ocena i poprawa jakości systemu

15. Struktura organizacyjnaKrajowego Instytutu Kwalifikacji Zależność strukturalna Ministerstwo Edukacji i Nauki Zależność funkcjonalna Krajowa Rada Kształcenia Zawodowego Dyrektor Instytutu Projektowanie kwalifikacji • Opracowanie • i aktualizacja Katalogu Kwalifikacji Zawodowych • Identyfikacja • Modułów Kształcenia Zawodowego • Obserwatorium • Zawodowe • Obserwacja i dostarczanieinformacji o powstawaniunowychkwalifikacji, • Obserwowanietrendów rynkupracy Informacja i zarządzanie zasobami • Zarządzaniezasobamii informacją Badania metodologiczne i budowa Krajowego Systemu Kwalifikacji • Proponowanie metod i prowadzenie procesu ewaluacji, rozpoznania i akredytacji każdej kwalifikacji i zintegrowanego z nią kształcenia

16. Poziom 5 4 3 2 1 Kwalifikacja zawodowa 407 99 66 6 zbieraniedanych ocenazewnętrzna opublikowanych w projekcie Klasyfikacja kwalifikacji zawodowych • Klasyfikacja 581 kwalifikacji usystematyzowana: – Horyzontalnie – 26 rodzin zawodowych – Wertykalnie – 5 poziomów • kwalifikacji Dane INUCUAL 2008.

17. Struktura kwalifikacji w Hiszpanii Kwalifikacja Zawodowa Identyfikator Kompetencja generalna Środowisko pracy i umiejscowienie w klasyfikacji Jednostki kompetencji Powiązane moduły kształcenia Jednostka kompetencji 1 Moduł kształcenia 1 Jednostka kompetencji 2 Moduł kształcenia 2 Jednostka kompetencji N Moduł kształcenia N

18. Struktura jednostki kompetencjiw Hiszpanii Identyfikator • Nazwa • Poziom • Kod alfanumeryczny Jednostki kompetencji Zadania zawodowe • Zadanie 1 • Zadanie 2 • Zadanie N Jednostka kompetencji 1 Jednostkakompetencji 2 Kryteria realizacji Jednostkakompetencji N • Środki produkcji • Produkty i rezultaty • Wykorzystane lub wygenerowane informacje • Użyte technologie Kontekst zawodowy

19. Modularyzacja Kształcenia w Hiszpanii • Nazwa • Poziom • Zintegrowana jednostka kompetencji • Kod • Liczba godzin Kształcenie Dane Identyfikacji Moduł 1 Umiejętności Moduł 2 Treści Kryteria oceny Moduł N Parametry kontekstu kształcenia Umiejętności których uzyskanie wymaga uzupełnienia w trakcie realnej pracy Środowisko pracy Profil zawodowy nauczyciela

20. Idee nowego systemu kształcenia i szkolenia zawodowego • IDEA INTEGRACJI SYSTEMU KSZTAŁCENIA I SZKOLENIA ZAWODOWEGO • skierowane do wszystkich w wieku produkcyjnym (nieważny status zawodowy) • oferta szkoleniowa adekwatna do potrzeb (rynku pracy oraz indywidualnych) • IDEA INNOWACJI I KREATYWNOŚCI W KSZTAŁCENIU ZAWODOWYM • nowoczesne narzędzia kształcenia, sieci innowacyjności szkół zawodowych • Powszechne formy kształcenia na odległość • Kształcenie w technikach kreatywności i innych kompetencjach „miękkich” • WSPÓŁDZIAŁANIE WSZYSTKICH ZAINTERESOWANYCH W REALIZACJI WSPÓLNEGO CELU • utworzenie Fundacji Trójstronnej na Rzecz Zatrudnienia • partnerzy społeczni, związki, przedsiębiorstwa i pracownicy

21. Filary systemu szkolenia na rzecz zatrudnienia „Szkolenia potrzeby” • w całości lub części finansowane przez państwo • organizowane i nadzorowane przez pracodawców • cel: zaspokajanie konkretnych szkoleniowych (szkolenie ogólne i specjalistyczne) w celu prawidłowego funkcjonowania na rynku pracy • Realizowane na poziomie branżowym • Cel: podniesienie posiadanych lub nabycie nowych kwalifikacji • Oferta ogólnokrajowa lub regionalna • Dostępne dal bezrobotnych i pracujących Szkolenia ofertowe • Szkolenia połączone z pracą (Szkoły-warsztaty, Domy rzemiosła, Warsztaty zawodowe). Certyfikacja zgodnie z Systemem Kwalifikacji Zawodowych • Umowa szkoleniowa. Szkolenie teoretyczno praktyczne, w miejscu pracy i w centrach kształcenia. • Powszechność różnych form kształcenia!!! • Kształcenie dorosłych powyżej 25 roku życia!!! „Kształcenie zamienne” • Działania towarzyszące kształceniu, których celem jest nieustająca poprawa efektywności szkolenia zawodowego • Finansowanie publiczne lub regionalne projektów analiz, badań, wdrażania innowacji Badania i innowacje

22. Wnioski • System kształcenia oparty na podejściu modułowymzintegrowanym z systemem klasyfikacji kwalifikacji oraz certyfikacji. W Polsce brak wprowadzenia kształcenia modułowego do szkół. • Inny niż w Polsce model kwalifikacji oparty na jednostkach kompetencji; występowanie kontekstu w modelu kwalifikacji. • Posługiwanie się pojęciem kwalifikacji lub profilu zawodowego w przeciwieństwie do polskiego pojęcia zawodu. • Struktura systemu klasyfikacji kwalifikacji inna niż w Polsce podzielona na rodziny zawodowe (model bliższy zastosowanemu we Francji). • Istnienie Krajowego Instytutu Kwalifikacji Zawodowych. W Polsce brak takiego organu. • Stała współpraca organów publicznych z przedstawicielami pracodawców i pracowników.

23. Polecane publikacje i strony internetowe Literatura • FUNDACJA TRÓJSTRONNA ds. KSZTAŁCENIA NA RZECZ ZATRUDNIENIA Formación en las • empresas./Szkolenia w firmach. 2008. Madryt, 2010. • System Kształcenia Zawodowego na Rzecz Zatrudnienia w Hiszpanii- raport Pracodawcy RP, Warszawa, 2010. • P. Gallardo Vazquez, M. Nowakowski, Kształcenie zawodowe w Andaluzji, Edukacja Ustawiczna Dorosłych, 4/2010, Radom. • M. Nowakowski, Bibliography in Spanish [w:] H. Bednarczyk, (2010), e-Bibliography – Continuing Vocational Education, Radom. • H. Bednarczyk, M. Nowakowski,Pedagogika Paolo Freire wobec skrajności cywilizacji, Edukacja Ustawiczna Dorosłych 1/2009. Akty prawne • Ustawa 5/2002 z 19 czerwca, o Kwalifikacjach i Kształceniu Zawodowym. (Dz.U. Nr 147, czwartek 20 • czerwca 2002). • Dekrecie Królewskim 395/2007 z 23 marca,o Kształceniu Zawodowym na Rzecz Zatrudnienia. Strony internetowe: • www.mec.es/ecuda/inucual • http://www.fundaciontripartita.org/ • http://www.sepe.es • www.cedefop.com • www.itee.radom.pl • www.euridice.org

24. Kształcenie zawodowe w Hiszpanii - przykłady dobrych praktyk mgr Michał Nowakowski Instytut Technologii Eksploatacji - PIB w Radomiu Zakład Badań Edukacji Zawodowej kontakt: michal.nowakowski@itee.radom.pl