Oś 4 Leader w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

1. Oś 4 Leader w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Stan prac – grudzień 2007 r.

2. Rozporządzenia wdrożeniowe dla osi 4 Leader • w sprawie szczegółowych kryteriów i sposobu wyboru lokalnej strategii rozwoju w ramach PROW 2007-2013 • w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” objętego PROW na lata 2007-2013 • w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania wypłaty pomocy w ramach działania „Wdrażanie projektów współpracy” objętego PROW 2007-2013 • w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania i wypłaty pomocy w ramach działania „Funkcjonowanie lokalnej grupy działania” objętego programem PROW na lata 2007-2013

3. Działania osi 4 - Leader • Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju (LSR) – działanie 4.1 • Wdrażanie projektów współpracy – działanie 4.2 • Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja – działanie 4.3

4. Beneficjenci działań osi 4 - Leader Działanie 4.1 – Wdrażanie LSR: • beneficjenci działań osi 3 objętych osią 4, • beneficjenci tzw. małych projektów: • osoby fizyczne zameldowane na obszarze działania LGD , • osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą i posiadające siedzibę na obszarze działania LGD lub działające na tym obszarze, • osoby prawne: organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe oraz pozostałe osoby prawne posiadające siedzibę lub działające na obszarze LGD. Działanie 4.2 –Wdrażanie projektów współpracy: • LGD Działaniae 4.3 – Funkcjonowanie LGD: • LGD

5. Budowa lokalnej grupy działania BIURO LGD RADA LGD ZARZĄD LGD (koszt funkcjonowania kwalifikowalny) Min. 50% stanowią partnerzy społecznii gospodarczy Nadzór i organizacja LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA sektor publiczny sektor gospodarczy sektor społeczny LOKALNA SPOŁECZNOŚĆ WIEJSKA

6. Zgodnie z art. 15 ustawy LGD mogą działać w formie: Stare LGD: • fundacji • stowarzyszeń • związku stowarzyszeń Nowe LGD: • stowarzyszenia – zgodnego z ustawą o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków EFFROW LGD musi spełniać kryteria oceny umieszczone w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych kryteriów i sposobu wyboru lokalnej grupy działania do realizacji lokalnej strategii rozwoju w ramach PROW 2007-2013.

7. Kryteria dostępu i wyboru LGD (1): • LGD musi spełniać wymóg trójsektorowości zapisany w PROW 2007-2013, tj. składać się z przedstawicieli sektora społecznego, publicznego i gospodarczego; • LGD musi posiadać organ, do którego kompetencji należy wybór operacji (Radę ), w której składzie co najmniej 50% stanowią partnerzy społeczni i gospodarczy;

8. Kryteria dostępu i wyboru LGD (2): • LGD przygotowuje lokalną strategię rozwoju(LSR), obszar objęty strategią jest spójny i obejmuje tereny gmin wiejskich; miejsko-wiejskich z wyłączeniem miast powyżej 20 tys. mieszkańców; gmin miejskich z wyłączeniem miejscowości powyżej 5 tys. mieszkańców; • struktura LGD zapewnia rozdzielenie funkcji decyzyjnej i zarządczej;

9. Kryteria dostępu i wyboru LGD (3): • obszar, na którym realizowana jest strategia , liczy co najmniej 10 tys. mieszkańców i nie więcej niż 150 tys. mieszkańców; • na danym obszarze może działać tylko jedna LGD wybrana do realizacji LSR w ramach PROW 2007-2013; • LGD musi posiadać potencjał administracyjny do zarządzania środkami publicznymi i wdrożenia LSR.

10. Nowa forma prawna LGD • Nowa forma stowarzyszenia została wprowadzona, by LGD mogły w pełni realizować idee trójsektorowości oraz współuczestnictwa podmiotów o różnorodnych formach prawnych.

11. Tworzenie nowej lokalnej grupy działania: • pierwszy krok to stworzenie komitetu założycielskiego i przygotowanie statutu lokalnej grupy działania; • komitet założycielski powinien zwołać i napisać protokół zebrania założycielskiego oraz załączyć do niego listę obecności; • wniosek o rejestrację wraz ze statutem oraz protokołem powinien zostać złożony w KRS; • wniosek do KRS powinien zostać złożony w ciągu 7 dni od zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu; • KRS powinien rozpatrzyć wniosek niezwłocznie, to znaczy w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące.

12. „Nowe” lokalne grupy działania(1): • Działają w formie stowarzyszenia, nie jest to typowa forma stowarzyszenia, zgodna z ustawą Prawo o stowarzyszeniach, lecz forma zmodyfikowana, zgodnie z wymogami efektywnego działania LGD, przez ustawę o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków EFRROW; • Członkami zwyczajnymi mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne – w tym jednostki samorządu terytorialnego – rozszerzenie kręgu członków zwyczajnych umożliwia pełne współdziałanie przedstawicieli trzech sektorów, zgodnie z ideą Leadera;

13. „Nowe” lokalne grupy działania(2): • Nadzór nad nowymi LGD sprawuje marszałek województwa; • Obowiązkiem LGD jest posiadanie Rady utworzonej zgodnie z art. 15 ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem EFRROW; • Mogą prowadzić działalność gospodarczą służącą realizacji lokalnej strategii rozwoju i określoną w statucie.

14. „Stare” LGD – fundacje, stowarzyszenia, związki stowarzyszeń Mogą ubiegać się o pomoc w ramach PROW 2007-2013 w starej formie, ale : • muszą posiadać organ decyzyjny, do którego wyłącznej kompetencji należy wybór operacji (oś 3 oraz małe projekty ); • funkcja zarządcza musi by ć oddzielona od funkcji decyzyjnej; • w zależności od obecnego kształtu muszą dokonać odpowiednich zmian statutu , zgłaszając je do KRS; • muszą spełniać kryterium trójsektorowości .

15. Struktura LGD

16. Warunki wyboru LGD 1/3 • Wszystkie gminy, których obszar jest objęty opracowaną LSR, są jej członkami i nie są członkami innych LGD ubiegających się o wybór do realizacji LSR w ramach PROW 2007-2013; • W przypadku LGD będących fundacjami – gminy są podmiotami, które zobowiązały się do współpracy z LGD w zakresie realizacji LSR (partnerami), i nie są partnerami innych LGD, które ubiegają się o wybór realizacji LSR w ramach PROW 2007-2013.

17. Warunki wyboru LGD 2/4 Obszar objęty LSR: • jest spójny, • obejmuje gminy wiejskie lub miejsko-wiejskie z wyłączeniem miast powyżej 20 tys. mieszkańców lub gminy miejskie nie większe niż 5 tys. mieszkańców, • obejmuje co najmniej 10 tys. i nie więcej niż 150 tys. mieszkańców. Treść przedstawionej do oceny LSR odpowiada zakresowi strategii i jest przedstawiona w określonej formie.

18. Warunki wyboru LGD 3/4 Wysokości środków przewidzianych na projekt y wynikające z LSR nie przekracza 42,63 euro x liczba mieszkańców z obszaru objętego LSR, w tym: • wdrażanie LSR – 33,59 euro • wdrażanie projektów współpracy – 0.81 euro • funkcjonowanie LGD – 8.23 euro Na każde działanie w ramach „Wdrażania LSR”, tj. „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”, „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” „Odnowa i rozwój wsi”,, „Małe projekty” należy przeznaczy co najmniej po 10% środków z kwoty 33,59 euro x liczba mieszkańców z obszaru objętego LSR.

19. Warunki wyboru LGD 4/4 Uzyskała co najmniej: • 60% maksymalnej liczby punktów w ramach oceny LGD • 50% maksymalnej liczby punktów w ramach oceny LSR LGD, która nie uzyskała punktów w ramach: • Oceny dotyczącej procedur oceny zgodności operacji z LSR i wyboru operacji lub • Oceny kryteriów, na podstawie których ocenia się zgodność operacji z LSR, i kryteriów wyboru operacji przez LGD nie może być dofinansowana.

20. Procedura wyboru LGD MRiRW ARiMR Informacja o wyborze LGD lista LGD rozpatrywanie wniosku uzupełnienia wybór LGD lista rankingowa LGD wybranych do realizacji LSR formularz umowy SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA potwierdzenie złożenia wniosku, wezwanie do uzupełnienia braków we wniosku, informacja o wyniku oceny i wyboru, wskazanie terminu zawarcia umowy, podpisanie umowy z LGD wniosek o wybór LGD + dokumenty informacja o zmianach, zastrzeżenia itp.. LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA konferencja ogłoszenie konkursu formularz SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA

21. Kryteria wyboru LGD będą dotyczyły oceny: • Potencjału organizacyjno-administracyjnego LGD, w tym: • struktury LGD; • struktury organu decyzyjnego; • zasad i procedur rozszerzania składu LGD; • szczegółowych zasad i procedur funkcjonowania LGD; • procedur i wyboru projektów; • kryteriów oceny projektu przez LGD; • dotychczasowej działalności LGD lub partnerów tworzących LGD; • kwalifikacji i doświadczenia osób wchodzących w skład organu decyzyjnego dot. realizacji Leadera pilotażawego i innych projektów UE;

22. Kryteria wyboru LGD cd.: • Jakości lokalnej strategii rozwoju (LSR), w szczególności w zakresie: • związku i spójności przyjętych w LSR kierunków rozwoju z uwarunkowaniami lokalnymi; • analizy SWOT; • celów LSR; • adekwatności przedstawionych przedsięwzięć w stosunku do celów LSR; • zintegrowanego charakteru LSR; • innowacyjnego charakteru proponowanych w LSR przez LGD rozwiązań i działań;

23. Kryteria wyboru LGD cd.: • działania zaplanowane w LSR zapewniły udział partnerów lokalnych i mieszkańców w procesie przygotowania LSR; • działania zaplanowane w LSR zapewniają udział partnerów lokalnych; • metodologii ewaluacji własnej LGD i oceny realizacji LSR oraz na tej podstawie aktualizacji LSR; • budżetu wraz z harmonogramem przedsięwzięć w ramach LSR; • powiązania z innymi dokumentami planistycznymi i wpływu na rozwój obszaru objętego LSR.

24. W ramach działania 4.1 – Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju mogą być realizowane: • projekty kwalifikujące się do udzielenia pomocy w ramach działania osi 3 – „Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej”, • projekty przyczyniające się do poprawy jakości życia lub zróżnicowania działalności gospodarczej na obszarze działania LGD, które nie kwalifikują się do wsparcia w ramach działań osi 3 - tzw. „małe projekty”.

25. Działania osi 3. objęte osią 4. LEADER wdrażane są na zasadach określonych dla osi 3. z pewnymi różnicami (1): • miejsce składania wniosków – LGD, której obszar działania obejmuje miejsce zamieszkania/zameldowania lub działalność wnioskodawcy, • nabór wniosków - zamknięty, • ocenia się zgodności operacji z LSR, • konkurs - wybór najlepszych operacji do finansowania z puli wniosków zgodnych z LSR, • beneficjentami działania „Różnicowanie w kierunku działalności nie rolniczej” (ARiMR) mogą być również osoby zamieszkałe w miasteczkach gmin miejsko -wiejskich liczących od 5 do 20 tys. mieszkańców,

26. Działania osi 3. objęte osią 4. LEADER wdrażane są na zasadach określonych dla osi 3. z pewnymi różnicami (2): • pomoc na działanie „Odnowa i rozwój wsi”przyznawana jest wg kolejności na liście rankingowej przesłanej do SW przez LGD (SW nie tworzy listy rankingowej na bazie oceny wysokości dochodu podatkowego gminy oraz wysokości bezrobocia), • uprawnione do otrzymania pomocy są tylko podmioty z obszarów objętych LSR, • pomoc dla beneficjentów wypłacana jest z odrębnej puli finansowej osi 4, • koszty operacji realizowanych na obszarze działania LGD „granicznych” refundowane są z obszarowo odpowiednich budżetów „LEADER” samorządów województw.

27. Beneficjenci „małych projektów”(1) Osoby fizyczne, które: • są obywatelami państwa członkowskiego UE, • są pełnoletnie, • są zameldowane na obszarze objętym LSR lub prowadzą działalność gospodarczą na tym obszarze oraz

28. Beneficjenci „małych projektów” (2) osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej: • działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, • które posiadają siedzibę na obszarze objętym LSR lub porwadzą działalność na tym obszarze,

29. Beneficjenci „małych projektów” (3) osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej: • utworzone na podstawie przepisów innych ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia, • posiadające siedzibę na obszarze objętym LSR lub prowadzące działalność na tym obszarze.

30. Wysokość pomocy „małych projektów” wynosi 70% kosztów kwalifikowanych – dla wszystkich beneficjentów. (Do kosztów kwalifikowanych zalicza się również rynkową wartość pracy oraz usług świadczonych nieodpłatnie , lecz nie więcej niż 10% wszystkich kosztów kwalifikowanych.)

31. Zakres pomocy „małych projektów” (1) • Podnoszenie świadomości mieszkańców wsi, w tym poprzez organizację szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym dla ludności z obszaru objętego LSR. (Dotyczy przedsięwzięć innych niż realizowane w ramach działania 1.1. Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie. )

32. Zakres pomocy dla „małych projektów” (2) • Podnoszenie jakości życia na obszarze działania LGD, w tym poprzez: • udostępnianie na potrzeby społeczności wiejskiej urządzeń i sprzętu komputerowego, w tym urządzeń i sprzętu umożliwiającego dostęp do Internetu, • organizację imprez kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych na obszarze objętym działalnością LGD.

33. Zakres pomocy dla „małych projektów” (3) • Rozwój aktywności społecznej, w tym poprzez: • promocję lokalnej twórczości ludowej, kulturalnej i artystycznej z wykorzystaniem lokalnego dziedzictwa kulturowego, historycznego oraz przyrodniczego, • kultywowanie miejscowych tradycji, obrzędów i zwyczajów, • kultywowanie tradycyjnych zawodów i rzemiosła.

34. Zakres pomocy dla „małych projektów” (4) • Rozwój agroturystyki i turystyki na obszarach wiejskich, w tym poprzez: • utworzenie lub zmodernizowanie bazy informacji turystycznej, stron WWW, przygotowanie i wydanie folderów i innych publikacji informacyjnych dla obszaru objętego LSR, • budowę/odbudowę małej infrastruktury turystycznej w szczególności punktów widokowych, miejsc wypoczynkowych i biwakowych, tras narciarstwa biegowego i zjazdowego, tras rowerowych, ścieżek spacerowych, dydaktycznych.

35. Zakres pomocy dla „małych projektów” (5) • Zachowanie lub odtworzeine, zabezpieczenie i oznakowanie cennego dziedzictwa przyrodniczego i krajobrazowego , ze szczególnym uwzględnieniem obszarów chronionych, w tym obszarów objętych siecią Natura 2000.

36. Zakres pomocy dla „małych projektów” (6) • Zachowanie dziedzictwa kulturowego i historycznego, w tym poprzez: • prowadzenie badań, gromadzenie danych, odbudowę lub renowację, zabezpieczanie, uporządkowanie i oznakowanie niewielkich obiektów kulturowych i historycznych ważnych lub charakterystycznych dla danej miejscowości, • odnawianie, uporządkowanie i oznakowanie prywatnych budynków i obiektów charakterystycznych dla budownictwa i krajobrazu danego regionu, • remont świetlic wiejskich i zakup ich wyposażenia.

37. Zakres pomocy dla „małych projektów” (7) • Rozwój lokalnej aktywności gospodarczej poprzez inicjowanie powstawania, rozwoju, przetwarzania, wprowadzenia na rynek oraz podnoszenie jakości produktów i usług bazujących na lokalnych zasobach, w tym naturalnych surowcach i produktach rolnych i leśnych oraz tradycyjnych sektorach gospodarki.

38. Rola LGD w przyznawaniu środków • LGD dokonuje oceny zgodności operacji z LSR na podstawie kryteriów określonych w LSR. • Spośród wniosków o przyznanie pomocy na operacje zgodne z LSR, w terminie 30 dni od dnia zamknięcia naboru , LGD wybiera operacje do finansowania.

39. Rola podmiotów wdrażających Oceny administracyjnej wniosków o pomoc dokonują nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia przekazania wniosków przez LGD: • ARiMR z zakresu działań „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” i „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”, • SW z zakresu działań „Odnowa i rozwój wsi” i tzw. „Małych projektów”. (SW nie rankinguje operacji w „Odnowie ...” wg dochodu podatkowego gminy, bezrobocia, kryterium regionalnego – pomoc przyznawana będzie wg kolejności na liście operacji wybranych do finansowania, dostarczonej wcześniej przez LGD.)

40. Działanie 4.2 – Wdrażanie projektów współpracy Pomoc jest przyznawana LGD na realizację projektów współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej: • zawartych w LSR, • nieuwzględnionych w LSR, ale zgodnych z celami strategii opracowanej i realizowanej przez LGD.

41. Działanie 4.2 – Wdrażanie projektów współpracy Pomoc na projekt współpracy może być przyznawana, jeżeli projekt: • jest zgodny z LSR, • nie jest finansowany z udziałem innych środków publicznych, • jest związany z: • lokalną historią lub kulturą, • lokalnymi warunkami przyrodniczymi lub społeczno-gospodarczymi.

42. Działanie 4.2 – Wdrażanie projektów współpracy Na projekt współpracy składa się: • przygotowanie projektu, w tym opracowanie koncepcji projektu, • realizacja projektu.

43. Kryteria dostępu: • projekt zakłada realizację wspólnych przedsięwzięć przez partnerów projektu, • jest zgodny z LSR i przyczynia się do osiągnięcia celów LGD, • przynajmniej jednym spośród partnerów biorących udział w projekcie współpracy musi być LGD wybrana w ramach realizacji osi 4 Leader PROW 2007-2013 i tylko koszty związane z uczestnictwem tego partnera w projekcie są kosztem kwalifikowanym i mogą być pokryte ze środków osi Leader, • w ramach projektu powołano koordynatora projektu.

44. Projekty współpracy: • muszą zakładać realizację wspólnych przedsięwzięć; • mogą angażować, poza LGD, inne partnerstwa będące grupami lokalnych partnerów, które zajmują się zagadnieniem rozwoju obszarów wiejskich; • jeżeli angażują inne partnerstwa będące grupami lokalnych partnerów (o którym mowa w pkt 2), wówczas poniesione przez nie koszty nie stanowią kosztu kwalifikowanego projektu, tylko koszty koordynacji są kwalifikowane;

45. Projekty współpracy (2) • jeżeli dotyczą obszarów spoza Unii Europejskiej, wówczas wydatki poniesione w ramach realizacji tej części projektu nie kwalifikują się do wsparcia z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Jeżeli występują koszty związane z planowaniem i przygotowaniem projektu współpracy, tj. koszty organizacji spotkania partnerów lub w celu poszukiwania partnerów, zapoznania się i ustalenia warunków projektu współpracy, koszt takie są uznawane za koszt kwalifikowany i powinny stanowić integralną część projektu współpracy.

46. Kryteria wyboru dotyczą: • potencjału administracyjnego koniecznego do zarządzania/koordynacji projektu, • celów projektu, • zakresu projektu, w tym wykorzystania lokalnych zasobów i innowacyjnego charakteru prezentowanych rozwiązań, • budżetu, • oddziaływania projektów na środowisko lokalne.

47. Działanie 4.3 – Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja Pomoc jest przyznawana na przedsięwzięcia, które: • są zgodne z LSR; • nie są finansowane z udziałem innych środków publicznych; • będą zrealizowane nie później niż do 30 czerwca 2015 r.

48. Zakres pomocy dotyczy: • badań nad obszarem objętym LSR, • informowania o obszarze działania LGD oraz LSR, • szkolenie kadr biorących udział we wdrażaniu LSR, • wydarzeń o charakterze promocyjnym związanych z obszarem działania LGD i LSR, • szkoleń lokalnych liderów, • animowania społeczności lokalnych, • kosztów bieżących LGD.

49. Składanie wniosku o przyznanie pomocy • Wnioski o przyznanie pomocy w ramach działania „Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja” składane są w urzędzie marszałkowskim, nie później niż do 30 września roku poprzedzającego rok, którego ten wniosek dotyczy. • Pierwszy wniosek składany jest wraz z wnioskiem o wybór LGD do realizacji LSR. • Po pozytywnej weryfikacji wniosku samorząd województwa podpisuje z LGD umowę o przyznaniu pomocy.

50. Koszty bieżące • Suma kosztów działalności bieżących w całym okresie realizacji strategii stanowić może nie więcej niż 15% wszystkich wydatków publicznych poniesionych w ramach realizacji LSR oraz projektów współpracy i tej części działania 4.3, która obejmuje animację lokalnych środowisk. • Rozliczane będą one na koniec realizacji operacji/realizacji strategii. Oznacza to, że w przypadku, gdy kwota wydatkowana na realizację LSR będzie niższa niż planowano, konieczny będzie ewentualny zwrot nadpłaconej kwoty wraz z odsetkami.