PRIRODNI RESURSI

1. PRIRODNI RESURSI Prirodnim resursima (darovima prirode) nazivamo sve što se nalazi na planeti Zemlji, biljke, životinje, voda, zemljište, vazduh, drvo, ugalj, nafta, rude, metali, minerali... Sve što jedemo, sve što koristimo potiče od prirodnih resursa. Prirodne resurse čovek koristi za dobijanje električne energije. Prirodni resursi jedne zemlje često određuju njeno bogatstvo, status i položaj u svetskom ekonomskom sistemu, ali određuju i njenu moć I politički uticaj.

2. Resursi prema trajanju mogu biti: NEOBNOVLJIVIsu oni koji se na planeti Zemlji nalaze u ograničenim količinama i čija nalazišta imaju “vek trajanja”, to su fosilna goriva i mineralne sirovine. STALNIsu sunčevo zračenje, vetar, voda, talasi, plima i oseka, oninemaju potrebu obnavljanja. OBNOVLJIVI su sva živa bića: mikroorganizmi, gljive, biljke, životinje ili njihovi produkti (krzno, plodovi...), šume, livade, pašnjaci, voda i zemljište. Ovi resursi se mogu sami obnavljati, osim ako nisu previše eksploatisani.

3. NEOBNOVLJIVI RESURSI - ugalj, nafta, prirodni gas, rude, se nepovratno troše. Potrošnja ovih resursa, dovodi do velikog zagađenja životne sredine - vazduha, vode, zemljišta, i dolazi do GLOBALNIH PROMENA GLOBALNE PROMJENE Povećanje koncetracije CO2 - efekat staklene bašte Podizanje nivoa mora Oštećenje ozonskog omotača Kisele kiše Meteorološke promjene (uragani, tajfuni) Period karbona

4. Najveće, netaknute zalihe nafte su na Aljasci, na prostoru zaštićenog rezervata prirode namenjenom očuvanju 130 000 polarnih, karibu jelena

5. SASTAV VAZDUHA Ostali gasovi u vazduhu, koji su prisutni u tragovima: vodonik (H2), helijum (He), neon, kripton, ksenon

6. Ugljen-dioksid (CO2) - jedan je od najvažnijih gasova (Fotosinteza)atmosfere, ima ga u maloj količini, gotovo u minimumu za održavanje fotosinteze - ukupna količina CO2 u atmosferi 2100 x 109 kg - godišnja potrošnja u fotosintezi oko 59 x 109 kg - za svega 35 godina bi cela količIna CO2 u atmosferi bila potrošena • Respiracija (disanje) • najvažniji izvor CO2 u atmosferi je mikrobiološka aktivnost zemljišnih organizama - razgradnja organske materije - "zemljišno disanje" • disanje biljaka, • disanje životinja, • sagorevanjem uglja, nafte... - industrija, saobraćaj • relativno male količine CO2 se oslobode i vulkanskim erupcijama;

7. Povećanje koncetracije CO2

8. Povećanje koncetracije CO2 u atmosferi - efekat staklene bašte Sunce zagrijava Zemljinu površinu, nastala toplota stalno zrači prema atmosferi, težeći da je napusti. Međutim, neki gasovi kao što su CO2, vodena para i metan, u atmosferi zaustavljaju toplotu i ne dopuštaju joj da ode u vasionu. Ovaj proces prirodnog zagrijavanja atmosfere poznat je kao efekat staklene bašte i bez njega bi Zemlja bila mnogo hladnija. Koncentracija CO2,se povecava svake godine za 0.3 %. U poslednjih 100 godina prosječna globalna temperatura Zemlje je porasla za 0.5 C

9. Podizanje nivoa mora, ako Zemlja nastavi da se zagrijava ovom brzinom, nivo mora će do kraja XXI veka u prosjeku biti povišen za 1m, a na nekim mestima i do 30m.

10. Oštećenje ozonskog omotača. Početkom 1980 g., meteorološki satelit je poslao iznenađujuće slike na Zemlju, koje su pokazale pojavu “velikih rupa” u ozonskom omotaču iznad Antartika. Ozon O3,ozonski omotač je izuzetno tanak ali je važan prirodni paravan, zaustavlja prodor štetnih UV Sunčevih zraka Ako se u atmosferi nalaze gasovi koji sadrže hlor (freoni), ozon se ne može obnoviti. Freoni su gasovi lakši od vazduha i u gornjim slojevima atmosfere pod uticajem UV zraka se razlažu, oslobađaju hlor, koji napada ozon. Slobodni atom kiseonika se vezuje za hlor i nastaje hlor-monoksid. Atomi hlora su veoma stabilni i mogu da unište i do 100.000 molekula O3, dok ne postanu neutralni. Zato ozonski omotač postaje sve tanji, a na određenim mjestima se pojavljuju ozonske rupekroz koje UV zraci nesmetano prolaze.

11. Oštećenje ozonskog omotača.

12. Gasovi oslobođeni sagorjevanjem fosilnih goriva stupaju sa vodenom parom u različite hemijske reakcije, pri čemu nastaju mnoga štetna jedinjenja: sumporna i azotna kiselina..., od kojih nastaju kisele kiše, koje padaju na zemlju i ulaze u ciklus kruženja vode.

13. Konvencija o zaštiti globalne klime. Kako atmosferu koristimo svi, i atmosfera nema granice, na globalnom nivou je pokrenuta zajednička akcija zaštite vazduha, u koju se uključio veliki broj država U decembru 2009 u Kopenhagenu je održana 15. konferencija UN-a o klimatskim promenama na kojoj je trebalo definisati svetsku klimatsku politiku 21 veka. Na konferenciji je prisustvovalo 119 svetskih vođa, što predstavlja najveći skup šefova država i vlada u istoriji Ujedinjenih nacija. Postignut je samo “politički značajan” dogovor koji nije pravno obavezujući, tj. nisu se dogovorili ništa, jer u pitanju je odnos dva suprostavljena i međusobno isključiva stava: iskorišćavanja (ekonomska dobit) s jedne i zaštite prirodnih resursa s druge strane ! Najbolja ilustracija sastanka je stav “Saudijska Arabija, kao najveći svetski izvoznik nafte, će na Konferenciji o klimi tražiti odštetu ako u novom klimatskom paketu bude odlučeno da se smanji potrošnja nafte u svetu”!

14. Stalniizvori energije, su izvori energije koji se nalaze u prirodi i obnavljaju se u cjelosti ili delimično: E sunca, E vodotokova, E vjetra, geotermalna E... Korišćenje ovih izvora energije u Srbiji doprinosi efikasnijem korišćenju sopstvenih potencijala, smanjenju uvoza fosilnih goriva i smanjuje efekta „staklene bašte“, Pretvaranje sunčeve E u toplotnu- solarni kolektori Broj sunčanih dana u Srbiji je, prema podacima Ministarstva energetike, veći od 2000 časova. To je veća vrijednost nego u većini evropskih zemalja, ali je kod nas solarni potencijal sasvim neiskorišćen.

15. ENERGIJA VJETRA '‘Parkovi vetra'‘ - organizovane vjetrenjače za dobijanje električne energije.

16. ENERGIJA VODE (HIDROENERGIJA) ENERGIJA VODENIH TOKOVA, TALASA, PLIME I OSEKE 1900. Počelajedaradihidroelektrana“Pod gradom” uUžicuna  Đetinji, prvaelektranauSrbijipoTeslinimprincipimanaizmjeničnihstruja, itosamo4godinenakonpočetkaradahidroelektranenaNijagari, radiidanas. 1970. Pušten je u rad hidroenergetski i plovidbeni sistem Đerdap 1 - najveća hidrocentrala na Dunavu, i najveći proizvođač hidroenergije u Jugoistočnoj Evropi.

17. GEOTERMALNA ENERGIJA Geotermalna energija se može nazvati i E Zemlje, zato što nastaje u utrobi Zemlje. Energiju iz središta zemlje prenosi voda ili vodena para, koja izbija u obliku izvora ili gejzira. Srbija spada u geotermalno bogatije zemlje, ali od registrovanog toplotno-vodnog potencijala koristi se neznatan deo od oko 1%. Prednosti geotermalne E, da je domaći izvor E, geotermalne toplane su jeftinije, troškovi eksploatacije su najniži i ova E je ekološki čista.

18. “EKSPLOZIJA” LJUDSKE POPULACIJE

19. Održivi razvoja se najčešće definiše kao razvoj koji zadovoljava potrebe sadašnjice, a ne dovodi u pitanje mogućnost budućim generacijama da zadovolje vlastite potrebe. Nepoštovanje koncepta održivosti vodi ka sve većoj potrošnji i rasipanju prirodnih resursa i energije. Kada se sve potroši, prestaje razvoj i dolazi do velikih ekonomskih kriza. Ključna razlika između održivog i neodrživog razvoja ljudskog društva odnosno korišćenja prirodnih bogatstava, može se svesti na značenje reči: korišćenje i iskorišćavanje. Iskorišćavanje, umesto racionalnog korišćenja vodi u neodrživi razvoj usled trajnog gubitka prirodnih bogatstava. Prema tome, KORIŠĆENJE prirode DA, ISKORIŠĆAVANJE prirode NE !!!

20. ŽIVOTNA SREDINA I ODRŽIVI RAZVOJ Automobil  korist ili šteta ? Štedljiva sijalica

21. Neophodno je da korišćenje neobnovljivih prirodnih resursa bude zamenjeno većim korišćenjem obnovljivih resursa, ali u skladu sa mogućnostima i prirodnim zakonima. Prema globalnim procjenama, smatra se da je trenutno korišćenje obnovljivih izvora energije u svetu i dalje nedovoljno. Zbog toga je Evropska Unija postavila cilj da 20% električne energije mora dolaziti iz obnovljivih izvora.