EDİRNE ’Lİ ERGENLER İN BESLENME ALIŞKANLIKLARI

1. N Fast food Min. N Max. Sebze % Ort. Et SS Kız Cinsiyet Kız Erkek Ort. 3.17 484 399 3.73 54.8 45.2 2.87 Fast food 637 0 21 3.24 2.74 N 371 427 423 Sebze 772 0 20 3.85 2.65 SS 2.85 2.45 1.81 Yaşadığı yer Ailesiyle Akrabalarıyla Yabancı aileyle Arkadaşlarla Özel yurtta Kamu yurdu Yetiştirme y. Yalnız Diğer Toplam 769 28 3 8 11 45 6 2 8 880 87.4 3.2 0.3 0.9 1.3 5.1 0.7 0.2 0.9 100.0 Et 772 0 16 3.16 2.01 Erkek Ort. 3.35 4.01 3.52 N 266 345 349 SS 2.57 2.88 2.18 Top. Ort. 3.24 3.85 3.16 N 637 772 772 SS 2.74 2.65 2.01 t 0.689 2.259 20.466 P 0.407 0.133 0.000 Grafik 2. Ergenlerin haftalık sebze yeme durumları EDİRNE’Lİ ERGENLERİN BESLENME ALIŞKANLIKLARI Eda Arş*, Nalan Öztürk*, Zekeriya Aktürk** Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi *Dönem I Öğrencileri, **Aile Hekimliği AD Yrd. Doç. Dr. - herşeyden bir parça, biraz her şeyden - GİRİŞ ve AMAÇ Beslenmenin temel amacı organizmanın enerji ihtiyacını karşılamak için gerekli öğeleri dengeli bir şekilde sağlamaktır. Bir gereksinim olmaktan çok geleneklerin biçimlendirdiği yemek yeme alışkanlığı hızlı yemek yiyerek, yemek sırasında başka şeylerle ilgilenerek, ya dazamansızlıktan yakınıp geçiştirilerekyeni alışkanlıklara dönüşüyor.Gençlerin morbiditelerinden sorumlu olanhastalıkla-rın en önemli 6 nedenindenbiri beslen-meyle ilgili davranışlardır. Bu hastalıklar arsında kalp hastalıkları(%34), kanser (%23) ve inme (%7) başta gelmektedir (1). Ülkemiz gençliğinin kültüründe de hızlı bir batılılaşma gözlendiğinden beslenme alış-kanlıkları da buna paralel olarak değiş-mektedir. Edirneli ergenlerin beslenme alışkanlıklarını öğrenmek, böylece karşı karşıya oldukları riskleri saptamak ama-cıyla Edirne il merkezindeki ortaokul ve liseli gençler üzerinde bir araştırma yapıldı. BULGULAR Grafik 6: Ergenlerin SED’ları ile fast food, sebze ve et yeme durumlarının karşılaştırılması Ergenlerin yaş gruplarına göre fast food, sebze ve et yeme durumları karşılaştırıldığında 16 yaş ve üzerindeki ergenlerde fast food ve sebze yeme sıklığının arttığı, et yeme sıklığının ise azaldığı görüldü. Yaş ile birlikte fast food yeme sıklığı anlamlı oranda artarken (F=4.794, p=0.029) sebze ve et yeme sıklıkları arasında istatistiksel bir fark saptanmadı (sırasıyla F=0.024, p=0.878; F=0.324, p=0.569) (Grafik 7). Tablo 1: Ergenlerin demografik özellikleri Ergenlerin haftalık fast food, sebze ve et yeme durumları tablo 2’de görülmektedir. MATERYAL ve METOT Araştırma Edirne il merkezindeki toplam 28 ortaokul ve lisedeki 12.923 öğrenci üzerinde yapılmıştır. Evreni oluşturan öğrencilerden okullara ve cinsiyete göre tabakalandırılarak 1.400 öğrenci (% 9.23) rasgele örnekleme yöntemiyle seçildi. Örneklem sayısına ve cinsiyet dağılımına uygun olacak şekilde her sınıfın bir şubesi seçildi ve bu sınıftaki bütün öğrencilere araştırmacıların geliştirdikleri bir anket uygulandı. Araştırma sonunda toplam 883 öğrenciye (% 6.83) ait verilere ulaşıldı. Dörder kişilik iki araştırma ekibi oluşturuldu. Ekiplere anketle ilgili eğitim verildi ve bir öğrenci grubuna deneme anketi uygulandı. Araştırmacılar okullara giderek belirlenen sınıflardaki bütün öğrencilere araştırmacıların hazırladığı ve öğrencilerin demografik özellikleri ile sosyoekonomik durumları ve beslenme durumlarını sorgulayan bir anket uyguladı. Sosyoekonomik durum Neyzi ölçeği (2) ile ölçüldü. Anketler sınıftaki bütün öğrencilere aynı anda, araştırmacıların gözetiminde, kendi kendine doldurma yöntemiyle uygulandı. Sonuçlar bilgisayar ortamında SPSS paket programı kullanılarak değerlendirildi. Tablo 2: Ergenlerin haftalık fast food, sebze ve et yeme sıklıkları Haftalık meyve yeme sıklıklarına bakıldığında 1 öğrencinin hiçyemediği, 154 öğrencininnadiren yedikleri, 367 öğrencinin sık sık yedikleri, 295 öğrencinin ise her gün meyve yedikleri görüldü. Grafik 7: Ergenlerin yaş gruplarına göre fast-food, sebze ve et yeme durumlarının karşılaştırılması Grafik 4: Ergenlerin haftalık meyve yemesıklıkları Ailesiyle birlikte yaşayan ergenlerin ailesiyle birlikte yaşamayan-lara göre haftalık fast food, sebze ve et yeme sıklıkları arasında istatistiksel bir ilişki saptanmadı (sırasıyla F=0,356, p=0.551; F=0.080, p=0.777; F=1.069, p=0.302) (Grafik 5). Tablo 3: Ergenlerin cinsiyetlerine göre fast-food, sebze ve et yeme durumlarının karşılaştırılması Grafik 5: Ergenlerin ailelerinin yanında yaşama durumlarına göre fast food, sebze ve et yeme durumları Ergenlerin sosyoekonomik durumlarına göre fast-food, sebze ve et yeme durumlarının karşılaştırıldığında SED arttıkça fast food yeme sıklığının da arttığı, sebze ve et yeme sıklığının ise azaldığı görüldü (Grafik 6). Sebze yeme ile SED arasında istatistiksel bir ilişki varken (F=3.409, p=0.017), et ve fast food yeme arasında herhangi bir ilişki saptanmadı (sırasıylaF=1.073, p=0.360; F=0.607, p=0.186). Grafik 1: Ergenlerin haftalık fast-food yeme alışkanlıkları Grafik 8: Ergenlerin cinsiyetlerine göre fast-food, sebze ve et yeme durumlarının karşılaştırılması SONUÇ Bulgularımız ergenlerin fast food, sebze ve et yeme oranlarının dengeli olduğunu göstermektedir (Tablo 2). Her ne kadar haftada 6 öğünden fazla fast food yiyenlerin oranı %13.9 ise de bu oranın beklediğimizden az olması sevindiricidir. Bunun yanı sıra ergenlerin %19’unun nadiren meyve yemesi ve %1’inin hiç meyve yememesi düşündürücüdür. İstatistiksel açıdan bir fark saptanmamış olsa da ailesiyle birlikte yaşayanların daha az fast food, fakat daha fazla et ve sebze yedikleri görülmektedir. Bu bulgu, beklenin aksine ailelerin beslenme konusunda ergenlere yeterince olumlu etkilerinin olmadığını göstermektedir. Diğer taraftan bu bulgu Türk mutfağının dengeli beslenmeye uygunluk açısından sorgulanması gerektiğini de akla getirmektedir. Kesin yorum ancak ailenin genel beslenmesi hakkıında araştırmalar yapılarak gösterilebilir. 16 yaş ve üzerindeki ergenlerin fast food yeme sıklığının fazla olmasının sebebi olarak arkadaş çevresi ve ergenlik dönmeinin kendine özgü ruh halinin etkisinin olduğu düşünülmüştür. Önemli hastalıkların altında yatan sebeplerin başında gelen beslenme alışkanlığı, dengeli beslenmeden giderek uzaklaşıp yerini yeni yeme alışkanlıklarına bırakmaktadır. Bu nedenle dengeli beslenmenin bir ifadesi olan herşeyden bir parça, biraz her şeyden sloganını uygulmayı öneriyoruz. Grafik 3: Ergenlerin haftalık et yeme durumları KAYNAKLAR 1. Center for disease control and prevention, National center for health statistics. Advanced report of final mortality statistics 1989. Monthly vital statistics report 1992;40(8):92-112. 2. Neyzi O, Alp H, Orhon A. Sex Maturation in Turkish girls. Annals of Human Bioloji, 1975;2:49-59