KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ HASTALIĞI Muhammet TEKİN

1. KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ HASTALIĞI Muhammet TEKİN Bulaşıcı Hastalıklar Çevre ve Çalışan Sağlığı Birim Sorumlusu Telf: 05334524428 0466 212 1693

2. ESRA DEMİR Öykünün başlangıcında duran talihsiz hemşire

3. 14 Temmuz 2006 Kan alırken can verdiÇORUM (A.A)Çorum Kadın Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesi Acil Servisinde görev yapan hemşirenin, kene ısırması sonucu hastaneye başvuran kadından kan örneği aldığı sırada, iğneyi kendi eline batırması sonucu Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Hastalığı (KKKA) virüsü kaptığı ve hayatını kaybettiği bildirildi.

4. Tarihçe • KKKA ilk olarak 12.yüzyılda Tacikistan’da tanımlandı. Hastalık, keneler tarafından insanların ısırılmasını takiben idrarda, salyada, rektumda ve abdominal kavitede kan görülmesi ve vücutta yaygın kanamalarla tarif edildi. • KKKA, 1944-45 yıllarında Rusya’nın Kırım bölgesindeki Batı Kırım steplerinde çoğunlukla ürün toplamaya yardım eden Sovyet askerleri arasında görülmüştür.Hastalığa Kırım hemorajik ateşi adı verilmiştir. • 1956 yılında Zaire’ de ateşli bir hastadan Kongo virüsü tespit edilmiştir. • 1969 ise Kongo virüs ve Kırım hemorajik ateşi virüslerinin aynı virüs  olduğu belirlenmiş ve Kırım-Kongokanamalı ateşi olarak hastalık yeniden adlandırılmıştır.

7. İNSANLARA NASIL BULAŞIR? • İnfekte kenelerin ısırması veya kene kırma sırasında • Viremik hayvanların kesilmesi sırasında: • Hayvana ait kan ve dokulara temas • İnfekte hastalardan (hastanede, toplumda) -Direkt temas -İnfekte doku ve kan teması ile -Laboratuvardan direkt temas ile deriden veya havadan -Hava yolu? -İnfekte sütün içilmesi ile?

8. Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) • Ülkemizde KKKA, 2002 ve 2003 yıllarının bahar ve yaz aylarında özellikle, kırsal kesimde yaşayan vatandaşlarımızda görülmüştür. • Bakanlığımızın yaptığı çalışmalar neticesinde Ağustos 2003’te hastalığın KKKA olduğu kesin olarak belirlenmiştir.

9. Olgular kene varlığı ve parçalı araziyapısı ile yakından ilişkili orman içi açıklıklar orman kenarındaki tarım arazileri Doç. Dr. Zati Vatansever’in Bilimsel Danışma Kurulundaki sunusundan alınmşıtır.

10. Epidemiyoloji-Risk • Açık arazi ve kırsal kesimde çalışan ve yaşayanlar, • Çiftçiler, • Hayvancılıkla uğraşanlar, • Orman işçileri, • Veteriner Hekimler, • Mezbaha çalışanları ve kasaplar, • Laboratuvar çalışanları ve sağlık personeli.

11. Bulaş • İnfekte kenenin tutunması veya ezilmesi, • Viremik dönemdeki hayvanlarla temas, • KKKA tanılı hastanın kan ve vücut sıvıları ile temas, • Hastalığın kuluçka süresi: • Kene tarafından ısırılma durumunda genellikle 1-3 gün; en fazla 9 gün, • Enfekte kan, doku veya vücut sıvısına temas durumunda ise 5-6 gün: en fazla 13 gün.

12. Klinik Tanımlama • Klinik Tanımlama: • Anamnezinde ateş, ani başlayan başağrısı, miyalji-artralji, halsizlik, bulantı-kusma, karın ağrısı, ishal • Lab: Lökopeni, trombositopeni, • ALT, AST, LDH, CK yüksekliği • Destekleyici Bulgular: • Kanama belirtileri (purpura, burun kanaması, vb.) • Epidemiyolojik Hikaye: • Kene ısırığı/kene ile temas, hayvanlarla yakın temas, • Kırsal kesimde yaşama, son iki hafta içinde kırsal alan ziyareti, • Hayvan dokusu-kanı veya vücut sıvıları ile yakın temas, • Hastaların kan veya vücut sıvıları ile temas veya lab’da çalışma, • Hasta çevresinde benzer şikâyeti olan başka vakaların varlığı.

13. Vaka Tanımları • Şüpheli vaka • Klinik tanımlamaya uyan ve başka bir nedenle açıklanamayan vaka • Olası vaka • Şüpheli vaka tanımlaması ile epidemiyolojik hikayeye uyan ve destekleyici bulgulardan en az 2’sinin bulunduğu vaka veya • Bir bölgede herhangi bir nedenle açıklanamayan birden fazla vakanın görülmesi halinde, destekleyici bulgular olmasa da klinik tanımlamaya uyan vaka Kesin vaka • Klinik tanımlamaya uyan ve laboratuar kriterlerden en az birisi ile doğrulanmış vaka veya • Kesin tanı almış bir vaka ile epidemiyolojik olarak bağlantısı olan vaka

14. H.m.marginatum İçİn Uygun Yaşam AlanlarI(KKKA rİsk bölgelerİ) Kene için uygun yaşam alanları, hastalık çıkan bölgelerle uyumlu

15. KKKA AçIsIdan Yüksek Rİsklİ Alanlar Olgular kene varlığı ve parçalı araziyapısı ile yakından ilişkili orman içi açıklıklar orman kenarındaki tarım arazileri

16. HastalIk OdaklarI • Vadi sistemleri • Çoruh • Kelkit • Tozanlı • Çekerek • Yeşilırmak • Çalılık-ormanlık bitki örtüsü • meşelikler • parçalı arazi yapısı • Bol miktarda yaban hayvanı • Domuz • Tavşan • Yerden beslenen kuşlar?? • Sosyo-enonomik yapı • Köyden göç • Avlanma yasağı • Yayla yasağı

17. Ugun giyim Repellentler (böcek kovucular) Dietiltoluamid (DEET) Doğrudan cilde uygulanır %30-40’lık preparatlar 2-5 saatlık caydırıcı etki İnsektisidler %0.5 Permethrin emdirilimiş elbiseler Haftalarca süren öldürücü etki Sık aralıklarla kene kontrolü Kİşİsel önlemler

18. Korunma • Tutunmuş kenenin en kısa sürede uygun şekilde çıkarılması çok önemlidir. • Çünkü efekte yönünden zaman önemli eğer 6 saatten önce çıkarılırsa bir sıkıntı olmaz. • Eğer kişi kendisi çıkaramıyorsa bir sağlık kuruluşuna müracaat etmeli • Hayvanlarla uğraşanların eldiven ve koruyucu giysiler giymesi, • Evcil hayvanlarda kene popülasyonunun azaltılması için akarisid uygulanması, • Nozokomiyal bulaş riskinin azaltılması için temas izolasyonu önlemlerinin alınması.

19. Korunma için önlem alındığı zaman keneden korkmaya gerek yok. • BULAŞICI HASTALIKLAR ŞUBE MÜDÜRÜNÜN KOLUNDA DOLAŞAN CANLI KENE

20. El hijyeni

21. Solunum hijyeni Solunum hijyeni ve öksürük eğitimi – Sağlık çalışanları, hastalar ve ziyaretçiler eğitilir – Kaynağa yönelik kontrol önlemleri • Ağız ve burun mendil ile kapatılır • Tükürülmez – Solunum sekresyonları ile temas sonrası eller yıkanır – Akut solunum yolu hastalığı olanlara solunum izolasyonu

22. Kirliler Toplanması, taşınması ve temizlenmesi sırasında – Mukoz membranların, derinin ve giysilerin kontamine olması önlenmelidir – Patojenlerin diğer hastalara ve etrafa taşınmasına engel olunmalıdır

23. Tıbbi malzemelerin dezenfeksiyonu • Termometreler: - 1/100’lük çözeltide 10 dakika bekletilir, havada kurutulur - %70’lik izopropil alkolde 30 sn bekletilir veya alkol emdirilmiş bezle silinir • Steteskoplar: alkollü veya 1/100’lük sodyum hipoklorit emdirilmiş bezle silinir

24. Hastanın kullandığı eşyaların dezenfeksiyonu Tabak, kaşık, çatal gibi hastanın kullandığı eşyalar deterjanlı su ile yıkanıp durulandıktan sonra 1/100’lük sodyum hipoklorit çözeltisinden geçirilerek dezenfekte edilir (mümkünse bu tip eşyalar tek kullanımlık olmalıdır)

25. Sürgü ve çöp kovalarının temizliği • Önce 1:10’luk dezenfektan ile muamele edilir • Su ve deterjan ile kirler temizlenir • 1:100’lük dezenfektan ile yıkandıktan sonra tekrar kullanılır

26. Yere dökülen enfekte materyallerin uzaklaştırılması ve yer dezenfeksiyonu • Kan, vücut sıvıları gibi enfekte materyallerin üzerine 1/10’luk sodyum hipoklorit çözeltisinden dökülür • 15 dakika beklenir • Enfekte materyal uzaklaştırılır • 1/100’lük çözelti ile ıslatılmış paspasla silinir • Yüzey su ve deterjan ile yıkanır

27. Enfekte duvar ve yüzeylerin temizliği • Kirlenmiş yüzeyler 1/100’lük sodyum hipoklorit çözeltisi emdirilmiş bezle silinir • Ardından tüm yüzeyler su ve sabunlu su ile yıkanır

28. Enfekte materyalle temas durumunda • İğne battı ise %70’lük alkolle 20-30 sn temizlenir, su ve sabun ile yıkanır • Cilt ve mukoza teması durumunda bulaş bölgesi su ve sabun ile yıkanır • Göze sıçrama olması durumunda bol su ile göz yıkanır

30. KKKA Vaka Bildiriminde Hastanelerin yapması gerekenler • Vaka Bildirim www.kkka.gov.tr adresindeki veb sayfasına giriş ilgili hekim tarafından yapılacak. • Formun eksiksiz biçimde doldurulması ve numuneyle birlikte gönderilmesi gerekmektedir. Sevk işlemlerinde sek yeri mutlaka işaretlenecek.

31. Vakaların kılınik tanıya uyumlu durumu gözlenirse numune alınacak, yoksa 10 gün içinde hastalık belirti bulguları gelişirse sağlık kurumuna gelmesi istenecek bunun dışında hastaneye gelmesine gerek yok. • Sonuçlara göre hareket edilmeli. • Çıkarılan canlı kenelerin % 70 lik alkol tüpün yarısına kadar doldurulup ondan sonra tıbbi atık kutusuna atılmalı, • Hastanelerde KKKA hastalığı tanımına uyan hastalar için mutlak uygun odanın bulunması gerekmekte

32. KKKA Vaka Bildirim • Vakalardan mutlaka yatışlarında ve çıkışlarında olmak üzere 2 örnek alınacak, • Şupheli, olası ve kesin vakaların KKKA göv tr veb sitesindeki sisteme girişin mutlaka yapılması gerekmekte, aksi takdirde hem hasta sevk edilen birimde kabul edilmemekte hem de numunesine bakılmamaktadır. • Hastanın başka bir ile sevki söz konusu olursa mutlaka sevk edildiği bilgi sistemine işlenmelidir, • Alınan kan serum örneği,Soğuk zincir kurallarına uygun şekilde Bulaşıcı Hastalıklar Şubesine ulaştırılacak.

33. KKKA Vaka Bildirim • Şüpheli / olası vaka tanımına uyan kişilerden sadece örnek alınacak ve Bölge Referans Laboratuarına gönderilecektir. • Bunun dışında, herhangi bir klinik ve laboratuar bulgusu olmayan ve sadece kene tutunması hikayesi söz konusu olan kişilerden konfirmasyon için örnek alınmayacaktır.

34. …

35. KKKA Vaka Bildirim • KKKA şüphesiyle takip edilmekteyken vefat eden kişilere ilişkin bilgiler Bakanlığa ivedilikle bildirilecek ve mutlaka bu kişilerden örnek alınmış olmasına dikkat edilecektir. • 11 Mayıs 2012 tarihi itibariyle sisteme girilen 5 hasta • 1 Bilinmiyor-Ardanuç Klinikte yatıyor • 2 Pozitif-Ardanuç-Yusufeli • 2 Negatif vaka mevcut-Hopa -Borçka

45. Keneye çıplak elle dokunulmaması çıkarırken ezilmemesi gerekmekte.

46. Keneye çıplak elle dokunulmaması çıkarırken ezilmemesi gerekmekte.

47. CENAZE HAZIRLANMASI VE GÖMÜLMESİ • Cenazeyi hazırlayacak kişi öncelikle kendisi için koruyucu önlemleri( pilastik önlük,kalın eldiven,maske , gözlük vb.) almalıdır. • Ceset yıkandıktan sonra 1/10 luk çamaşır suyu çözeltisi ile tekrar spreylenmelidir. • Ceset torbası veya plastik bir parçayla sarılmalıdır.

48. Cenazeyi taşıyanlarda aynı önlemler almalıdır.gerekirse bir görevli eşliğinde yapılamalıdır. • Mezar en az 2 metre derinliğinde olmalıdır. • Cenazeler tabutla gömülmelidir. • Sevk edilen hastalarda da temizlik ve hijyene önem verilmelidir. • Sevk edilen araçta aynı şekilde dezenfekte edilmelidir. • Cenazenin defni esnasında alınması gereken önlemler abartılmamalıdır. Muhammet TEKİN Bulaşıcı Hastalıklar Çevre ve Çalışan Birim Sorumlusu GSM:05334524428- 04662121841

49. Teşekkürler