580 likes | 1.55k Views
ı. A. l. l. l. a. e. D. r. j. i. k. m. i. l. i. H. B. a. s. r. a. t. l. k. a. ı. l. 1- Aspirin ile indüklenen astım 2-Aspirin ile spesifik provokasyon testleri. Prof. Dr. Sevim BAVBEK Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı
E N D
ı A l l l a e D r j i k m i l i H B a s r a t l k a ı l 1-Aspirin ile indüklenen astım2-Aspirin ile spesifik provokasyon testleri Prof. Dr. Sevim BAVBEK Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Allerjik Hastalıklar Bilim Dalı
ASA / NSAİİ Reaksiyonları • Astım, rinit, sinüzit, polip (Samter Sendromu) • Ürtiker / angioödem • Anafilaktoid reaksiyon Stevenson DD. Drug hypersensitivity. Imm Allergy Clin North Am 1998
Aspirin duyarlığında kilometre taşları Stevenson DD. Drug hypersensitivity.Imm Allergy Clin North Am 1998
Aspirin ile indüklenen astım • Aspirin duyarlı astım • Aspirin duyarlığı • Aspirin idiosenkrazisi • Aspirin intoleransı • Aspirin-exacerbated respiratory disease (AERD) Stevenson DD. Szczeklik A. J Allergy Clin Immunol 2006; 118:773-86
Aspirin duyarlı astım • Prevalans • Patogenez • Klinik özellikler • Tedavi • Tanı: Aspirin provokasyon testi
Prevalans • Genel popülasyon:%0,6 – 2,5 • Astımlı erişkin: Öykü ile: %3, %4.3, %8.8, %11 Oral ASA provokasyonu ile: <1990: %10-%20 Astım+nazal polip ve kronik sinüzit:%30-40 >1990: %21 Astımlı çocuk: %2 (öykü)-%5 (oral provokasyon) Kadın/Erkek:2.3/1 (Avrupa), 3:2 (ABD) Stevenson DD. Drug hypersensitivity.Imm Allergy Clin North Am 1998
Aspirin duyarlı astımının doğal seyri ve klinik özellikleri- AIANE study- • Hasta sayısı 500 • Rinit birlikteliği (%) 82.4 • Polip varlığı (%) 60.4 • Polipektomi sayısı 2.6±3.1 • Kr. oral steroid kull. (%) 51.4 • Oral steroid süresi (yıl) 7.5±5.5 • Steroid dozu (mg/gün) 7.7±6.5 • Hastaneye yatış sayısı* 0.6±1.4 • Acil başvurusu sayısı* 1.3±2.7 *Son 1 yılda Szczeklik A. et al. Eur Respir J 2000; 16: 432-36
Rinit (30 yaş) ASA intoleransı + polip (35 yaş) Aspirin duyarlı astımın doğal seyri Astım 3 ay -5 yıl, ort. 2 yıl Szczeklik A et al. Eur Respir J 2000; 16: 432-6
RÖ, 35 y, E, Teknisyen • 5 yıldır nazal yakınmalar • 3 yıldır bronş astımı • 2 yıl önce Apranax fort alımından 30-45 dk sonra kötü bir şey olacakmış gibi bir his, sıkıntı, terleme, nefes darlığı, hırıltı, solda göğüs ağrısı, sol kol ve parmakta uyuşma, yoğun halsizlik ortaya çıkıyor revir acil servis. TA:60/30 mmHg, N:170/dk. Kusma bayılma koroner anjiografi yoğun bakımda 2 gün tedavi taburcu (koroner anjio normal) • 3 ay sonra 1000 mg Aspirin: benzer reaksiyon • Hala ilaç allerjisi konusunda bilgilendirilmemişti
Aspirin duyarlı astımın klinik özellikleri Stevenson DD. Drug hypersensitivity.Imm Allergy Clin North Am 1998
OLGU 46 Y, ev hanımı, Yakınma: nefes darlığı, öksürük, hırıltı ve burun tıkanıklığı Öykü: 14 yıldır sürekli burun akıntısı, tıkanıklık, koku alamama, 12 yıldır da nefes darlığı ve bu nedenle sık hastaneye yatış tanımlıyor. Aspirin Novalgin ve Naprosyn astım atağına neden oluyor. Sinüzit ve polip nedeniyle 3 kez opere Son sinüs BT’ de yaygın polipozis Fizik muayene: İki taraflı nazal polipler ve akciğer alanlarında yaygın sibilan ronküsler Halen yüksek doz IKS, uzun etkili beta-2 agonist komb, LTRA, sık oral KS ve antibiyotik alması gerekiyor SFT: FEV1 değeri beklenenin %54, reversibilite %30 Prick testler: Menfi
Hastaların %20 hafif astımlı %30 orta astımlı %50 ağır astımlı Astımlı hastalarda (300 hasta) ASA duyarlığı %11 (Hafif, orta ve ağır astımlılarda;%7, %10; %6, ve %31) Bavbek S, Çelik G, Ediger D et al. Ann Allergy Asthma Immunol 2000; 85:134-9 Aspirin duyarlı astımda klinik ciddiyet 1-Jenneck C et al. Ann Allergy Asthma Immunol 2007;99: 13-21, 2-Mascia K et al. JACI 2005; 116:970-5
Ciddi astım üzerine etkili risk faktörleri Bavbek S, Çelik G, Ediger D et al. Ann Allergy Asthma Immunol 2000; 85:134-9
Ülkemizde astım atagı nedenli hospitalizasyon için risk faktörleri Bavbek S, Celik G, Demirel YS et al. Allergy Asthma Proc 2003; 24: 437-42
Aspirin duyarlı astımda sinüs tomografisi Jackson WF. A Colour Atlas of Allergy, 1998
Polipektomi sonrası nazal polip nüksü 60 50 40 30 20 10 59 hasta yüzdesi 22 8 ASA duyarlı ASA toleranslı intrinsik atopik Jantti-Alanko S. et al. Rhinology 1989, 8.59
Aspirin duyarlı astımda tedavi prensipleri 6 IT, Anti-IgE 5 Aspirin desensitizasyonu 4 Polip ve sinüzit için ilaç ve cerrahi tedavi 3 5-LO inh., LTRA Topikal ve/veya sist. steroidler 2 COX-1 inh. kaçınma / zayıf COX-1 ve/veya COX-2 inh. tercih 1
Aspirin duyarlı hastalar için alternatifler-1Zayıf COX-1 inhibitörleri
Aspirin duyarlı hastalar için alternatifler-2COX-2 inhibitörleri Göreceli COX-2 inhibitörü Nimesulide Meloksikam Selektif COX-2 inhibitörü Celecoxib (CelebrexTM) Rofecoxib (VioxxTM) Valdecoxib (Bextra) Lumiracoxib (Prexige) Etoricoxib (Arcoxia) Parecoxib (Dynastal) Stevenson DD et al. J Allergy Clin Immunol 2006:118:773-86
Aspirin duyarlı astımda ilaç tedavisi • Yüksek doz nazal steroidler, inhale steroidler, • Antibiyotikler, dekonjestanlar, • Sistemik steroidler, • 5-LO inh ve/veya LTRAs, • Atopik hastalar için: korunma, antihistaminler, IT, Anti-IgE
Aspirin desensitizasyonu • Oral desensitizasyon • İnhalasyon yoluyla desensitizasyon • Endonasal desensitizasyon Suresh Babu K et al. Chest 2007 118: 1470-6
Aspirin desensitizasyon uzun süreli sonuçları (6 yıl)-1 Berges-Gimeno MP et al. JACI 2003; 111, 180-6
Aspirin desensitizasyon uzun süreli sonuçları-2 • Nazal konjesyon azalır, koku duyusu düzelir • Sinüs ve polip cerrahi ihtiyacı azalır • Sinüzit sayısı azalır (5 den 2/ yıl) • Nazal steroid ihtiyacı azalır • Astım kontrolü artar • Sistemik steroid gereksinimi veya günlük steroid dozu azalır Berges-Gimeno MP et al. JACI 2003; 111, 180-6
ASA alımı ile reaksiyon • Astım, rinit • Gözde kızarma, sulanma • Yüzde-boyunda kızarma • Ürtiker/Anjioödem • Anafilaksi Fizik MuayeneSolunum Fonksiyon Testi (SFT)YÖS/CT/MRRinokoskopi • In vivo TestlerASA Provokasyon Testleri • Oral, Bronşiyal, Nazal, IV- • In vitro Testler • İdrarda LTE4 • Histamin,CAST/BAT, ASPITest • Tedavi • Eğitim • Alternatif İlaçlar • Desensitizasyon Jenneck C et al. Ann Allergy Asthma Immunol 2007;99: 13-21
Olduğundan az tanı %15 Hasta ASA almaz Reaksiyon az ciddidir ve gözden kaçabilir Kullanılan ilaçlar (KS, beta-2 agonist) maskeler Olduğundan fazla tanı Sadece tesadüfi birliktelik Öyküde aspirin duyarlığı tanımlayan hastaların oral provokasyon sonuçları: %66, % 84, %97 Aspirin duyarlığında öyküye dayalı tanı
Aspirin duyarlığı tanısında goldstandard • ASA PROVOKASYON TESTLERİ Oral provokasyon Bronşiyal provokasyon Nazal provokasyon IV provokasyon Nizankowska-Mogilnicka E, Allergy 2006;62:10: 1111-18
Genel önlemler • Oral provokasyon deneyimli bir doktor ve hemşire gözetiminde yapılmalı • Damar yolu açılmalı ve acil girişim için gerekli malzemeler hazır bulundurulmalı • Hastanın durumu stabil olmalı • Oral provokasyon için FEV1>%70 olmalı Nizankowska-Mogilnicka E, Allergy 2007;62:10: 1111-18
Oral- bronşial aspirin provokasyon testi öncesi ilaç kesimi • Kısa etkili b2 agonistler 6-8 saat • Uzun etkili b2 agonistler 24-48 saat • Uzun etkili teofilinler : 24-48 saat • Prednizolon: 10 mg/gün olmamalı • Ipratropium-tiotropium bromide: 8-24 saat • Antihistaminikler: 3 gün • Na kromoglikat, Nedokromil Na: 8-24 saat önce kesilmeli • Antilökotrienler: en az 1 hafta Nizankowska-Mogilnicka E, Allergy 2007;62:10: 1111-18
Oral bronşial aspirin provokasyonu kontrendikasyonları • Çok ciddi anafilaktik reaksiyon tanımlayan hastalar • Ciddi böbrek, kalp, karaciğer ve GIS sorunu olanlar • Son 4 haftada solunum yolu enfeksiyonu öyküsü olanlar • Gebelik • Beta-bloker kullanmakta olan hastalar Nizankowska-Mogilnicka E, Allergy 2007;62:10: 1111-18
İki günlük oral aspirin provokasyon testi Nizankowska-Mogilnicka E, Allergy 2007;62:10: 1111-18
Oral aspirin provokasyonu pozitiflik kriterleri Nizankowska-Mogilnicka E, Allergy 2007;62:10: 1111-18
Bronşial aspirin provokasyonu Nizankowska-Mogilnicka E, Allergy 2007;62:10: 1111-18
Aspirin ile nazal provokasyon testi 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 %0.9 NaCl Nazal Hava Akımı (ml/s) Nazal Semptom Skoru ASA 16 mg -50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 sağ nostril sol nostril toplam nazal akım zaman (dk) Milewski M. et al. J Allergy Clin Immunol 1998;101:581-6
Aspirin ile oral ve bronşiyal provokasyon testlerinin tanıda yeri Nizankowska E. Eur Respir J 2000:15:863-9 Kowalski ML et al. Allergy Clin Immunol Int 2006;18:140-9
Aspirin provokasyonu • Oral provokasyon ASA duyarlı astım, astım+rinit ve ürtiker-angioödem tanısında • Bronşial provokasyon ASA duyarlı astım, astım+rinit • Nazal provokasyon ASA duyarlı rinit ve oral-inhalasyon provokasyonu yapılamayan ASA duyarlı astım+rinit Nizankowska-Mogilnicka E, Allergy 2006;62:10: 1111-18
Sonuç • Aspirin duyarlı astım özel bir klinik tablodur • Uygun tanı ve tedavi yapılmazsa ciddi morbidite ve hatta mortalite nedeni olabilir • Hastalar COX-I inhibitörlerinden uzak durma konusunda eğitilmelidirler • ASA desensitizasyonu add-on tedavi olarak düşünülmelidir • ASA duyarlığı tanısında gold standard provokasyon testleridir