Konferencja pod patronatem Wicemarszałka Województwa Śląskiego Mariusza Kleszczewskiego

1. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego Wieloletni regionalny plan działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie śląskim na lata 2012-2020 • Konferencja pod patronatem • Wicemarszałka Województwa Śląskiego Mariusza Kleszczewskiego • „Przedsiębiorczość społeczna • jako narzędzie rozwoju lokalnego w województwie śląskim” • Rybnik, 26-27 czerwca 2013 r. Projekt “Kształcenie i doradztwo dla kadr pomocy i integracji społecznej województwa śląskiego” współfinansowany jest przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

2. Prace nad Planem w latach 2012-2013 • grudzień 2011 - Zarząd Województwa Śląskiego powołuje Wojewódzki Zespół ds. Ekonomii Społecznej i 5 zespołów zadaniowych: • ds. integracji i reintegracji społecznej, • ds. współpracy sektora ES z otoczeniem instytucjonalnym i pozainstytucjonalnym, w tym ze środowiskiem biznesu, • ds. edukacji i profesjonalizacji sektora ES, • ds. promocji ekonomii społecznej, • ds. finansowania podmiotów sektora ES. • w pracach zespołów wzięło udział ponad 100 osób (przedstawiciele spółdzielni, Centrów Integracji Społecznej, Klubów Integracji Społecznej, Warsztatów Terapii Zajęciowej, organizacji pozarządowych, jednostek samorządu terytorialnego, Ośrodków Pomocy Społecznej, Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie, Powiatowych Urzędów Pracy, ROEFS, Lokalnych Grup Działania, Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Wojewódzkiego Urzędu Pracy, środowisk naukowych, biznesu i mediów) • Plan był opracowywany na podstawie „Wytycznych Ministra Pracy i Polityki Społecznej do przygotowania i realizacji wieloletniego regionalnego planu działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w regionie” z dnia 17 maja 2011 roku opracowanych przez Departament Pożytku Publicznego oraz z uwzględnieniem zapisów projektu Krajowego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej • projekt Planu poddany był konsultacjom społecznym i instytucjonalnym • Plan został zatwierdzony przez Wojewódzki Zespół ds. Ekonomii Społecznej • 25 kwietnia 2013 - Zarząd Województwa Śląskiego podjął uchwałę o przyjęciu Planu

3. Struktura dokumentu • wprowadzenie obejmujące zagadnienia definicyjne oraz prawne uwarunkowania powstania Planu wraz z wykazem podstawowych aktów prawnych dotyczących ES, • diagnoza sytuacji społeczno-ekonomicznej województwa śląskiego z uwzględnieniem sytuacji na rynku pracy, • diagnoza sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim zawierająca charakterystykę PES i ich otoczenia w regionie, analizę SWOT oraz rekomendacje, • priorytety, cele i kierunki działania, harmonogram oraz finansowanie, • założenia systemu realizacji i monitoringu Planu.

4. . Przyjęty schemat definicyjny sektora ekonomii społecznej i jego otoczenia • Otoczenie sektora ekonomii społecznej: jednostki samorządu terytorialnego, instytucje pomocy i integracji społecznej, instytucje rynku pracy, organizacje pozarządowe prowadzące nieodpłatną działalność statutową, Lokalne Grupy Działania, sektor biznesu, ROEFS-y Źródło: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego Podmioty wsparcia ekonomii społecznej: Centra Ekonomii Społecznej, wojewódzkie Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej, ROPS Podmioty ekonomii społecznej: Centra Integracji Społecznej, Kluby Integracji Społecznej, Zakłady Aktywności Zawodowej, Warsztaty Terapii Zajęciowej Przedsiębiorstwa społeczne: spółdzielnie socjalne, spółdzielnie pracy i inwalidów, spółdzielnie o charakterze konsumenckim i wzajemnościowym, organizacje pozarządowe prowadzące odpłatną działalność statutową i/lub działalność gospodarczą, spółki z o.o. non-profit

5. Część programowa dokumentu - priorytety, cele, kierunki działania Wyznaczono cel główny Planu, który będzie realizowany przez 4 cele szczegółoweprzyporządkowane do 4 obszarów priorytetowych: • Integracja i reintegracja społeczna; • Współpraca sektora ekonomii społecznej z otoczeniem instytucjonalnym i pozainstytucjonalnym, w tym ze środowiskiem biznesu na rzecz rozwoju lokalnego; • Edukacja i profesjonalizacja sektora ekonomii społecznej; • Promocja ekonomii społecznej. Do każdego celu szczegółowego przypisano główne kierunki działania, a w ramach kierunków propozycje konkretnych działań/projektów. Ponieważ Plan ma charakter wieloletni poddawany będzie monitoringowi oraz ewaluacji, a co za tym idzie aktualizacji.

6. Cel główny Wieloletniego regionalnego planu działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie śląskim na lata 2012-2020 Wzmocnienie roli przedsiębiorczości społecznej w integracji społeczno-zawodowej w regionie.

7. Cel szczegółowy 1:Zwiększenie udziału podmiotów ekonomii społecznej w procesie integracji i reintegracji społecznej oraz zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Kierunek działania 1.1.Formalno-prawne wsparcie środowisk wykluczonych i zagrożonychwykluczeniem społecznym poprzez rozwój przedsiębiorczości społecznej.

8. Kierunek działania 1.2.Rozwój działalności rynkowej przez przedsiębiorstwa społeczne.

9. Cel szczegółowy 2:Rozwój międzysektorowej współpracy podmiotów ekonomii społecznej. Kierunek działania 2.1.Wsparcie działań na rzecz ekonomii społecznej na poziomie gminnym i powiatowym.

10. Kierunek działania 2.2.Diagnozowanie sektora ekonomii społecznej w regionie.

11. Kierunek działania 2.3.Sieciowanie, partnerstwa lokalne i wymiana informacji.

12. Cel szczegółowy 3:Podniesienie poziomu wiedzy i upowszechnienie umiejętności praktycznych w sektorze ekonomii społecznej i jego otoczeniu.Kierunek działania 3.1.Nowe działania edukacyjne w formie studiów, szkoleń i zajęć fakultatywnych.

13. c.d. kierunek 3.1.

14. Kierunek działania 3.2.Edukacja wyjaśniająca zasady działania gospodarki społecznej.

15. Kierunek działania 3.3.Działania uzupełniające w ramach programów wspierających ekonomię społeczną.

16. Kierunek działania 3.4.Bezpośrednie wsparcie szkoleniowo-edukacyjne i doradcze dla środowisk wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym.

17. Cel szczegółowy 4:Podniesienie poziomu świadomości społecznej dotyczącej sektora ekonomii społecznej oraz utrwalenie jego pozytywnego wizerunku.Kierunek działania 4.1.Zgromadzenie, uporządkowanie, udostępnienie i bieżąca aktualizacja informacji na temat ekonomii społecznej w przestrzeni rzeczywistej i wirtualnej oraz jej promocja.

18. c.d. kierunek 4.1.

19. Kierunek działania 4.2.Budowa marki sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim.

20. Kierunek działania 4.3.Promocja wsparcia dla środowisk wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym.

21. Kierunek działania 4.4.Współpraca z mediami regionalnymi i lokalnymi w zakresie promocji ekonomii społecznej.

22. Realizatorzy poszczególnych działań Planu • Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej w województwie śląskim, • Centrum Ekonomii Społecznej dla województwa śląskiego, • samorządy powiatowe i gminne (JST), • Samorząd Województwa Śląskiego, tj. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach, • Lokalne Grupy Działania (LGD) funkcjonujące w regionie, • Powiatowe Urzędy Pracy, • Ośrodki Pomocy Społecznej i Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, • przedsiębiorstwa społeczne o charakterze rynkowym: spółdzielnie socjalne, spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów, w tym niewidomych, spółdzielnie o charakterze konsumenckim i wzajemnościowym, organizacje pozarządowe prowadzące odpłatną działalność statutową i/lub działalność gospodarczą oraz spółki z o.o. non-profit, • podmioty ekonomii społecznej o charakterze integracyjnym: Zakłady Aktywności Zawodowej, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Centra Integracji Społecznej oraz Kluby Integracji Społecznej, • organizacje pozarządowe, w tym parasolowe, • Regionalne Ośrodki Europejskiego Funduszu Społecznego działające na terenie regionu, • izby gospodarcze i rzemieślnicze, organizacje pracodawców, • szkoły i uczelnie wyższe, ośrodki szkoleniowe, placówki doskonalenia nauczycieli.

23. Finansowanie działań ujętych w Planie Realizacja zadań będzie finansowana głównie z poniższych źródeł: • publicznych: • fundusze unijne, • środki budżetu państwa, • środki budżetowe jednostek samorządu terytorialnego samorządu województwa oraz samorządów powiatowych i gminnych; • niepublicznych: • pochodzących z sektora ekonomii społecznej, • pochodzących z sektora biznesu. Źródła finansowania działań są trudne do oszacowania, ponieważ zależą od zasobów i polityki finansowej poszczególnych szczebli samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych lub samych PES. Lista realizatorów zaplanowanych działań oraz źródeł finansowania jest otwarta.

24. Rola ROPS w działaniach na rzecz ekonomii społecznej w regionie Zadaniem Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Województwa Śląskiego jest realizacja, koordynacja realizacji oraz monitoring wdrażania Planu. 11 maja 2013 roku weszły w życie zmiany do ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. 2013 poz. 182 ze zm.). Do zadań samorządu województwa (art. 21) dodano nowe zadanie: koordynowanie działań na rzecz sektora ekonomii społecznej w regionie. Działania te obejmują (art. 21 a): • rozwój infrastruktury usług aktywizacji, integracji oraz reintegracji społecznej i zawodowej na rzecz osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym; • inspirowanie i promowanie nowych metod działań w zakresie aktywizacji, integracji oraz reintegracji społecznej i zawodowej osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym; • wspieranie rozwoju partnerskiej współpracy pomiędzy samorządami lokalnymi a podmiotami świadczącymi usługi aktywizacji, integracji oraz reintegracji społecznej i zawodowej na rzecz osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym; • monitorowanie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości społecznej służącej zwiększeniu aktywności społecznej i zawodowej osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym; • zwiększanie kompetencji służb zajmujących się aktywizacją, integracją oraz reintegracją społeczną i zawodową osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym.

25. Działania z zakresu ekonomii społecznej realizowane w ramach projektu systemowego ROPS w latach 2012-2013 • organizacja cyklu „Spotkań z ekonomią społeczną”, mających na celu upowszechnienie wiedzy na temat ekonomii społecznej i jej roli w aktywizacji społeczno-zawodowej, • publikacja artykułów upowszechniających ideę ekonomii społecznej wśród mieszkańców regionu, • organizacja konkursów mających na celu promocję ekonomii społecznej, • wydanie folderu informacyjnego zawierającego podstawowe pojęcia z zakresu ekonomii społecznej oraz publikacji poszerzającej wiedzę na temat ekonomii społecznej, • organizacja konferencji nt. ekonomii społecznej, • prowadzenie podstrony internetowej o ekonomii społecznej w woj. śląskim, • monitoring realizacji Planu w województwie śląskim, • organizacja studiów podyplomowych na kierunku ekonomia społeczna, • organizacja szkoleń w zakresie ekonomii społecznej, • organizacja wizyt studyjnych pozwalających poznać dobre praktyki z zakresu ekonomii społecznej.

26. RealizacjaWieloletniego regionalnego planu działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie śląskim na lata 2012-2020 powinna umożliwić osiągnięcie następujących rezultatów:

27. Rezultaty krótkookresowe do 2015 roku: • zwiększenie liczby osób zatrudnionych w podmiotach ekonomii społecznej o charakterze rynkowym i integracyjnym (w tym zagrożonych wykluczeniem społecznym i wykluczonych społecznie: długotrwale bezrobotnych, ubogich, niepełnosprawnych, bezdomnych, uzależnionych, byłych więźniów itp.); • zwiększenie liczby funkcjonujących podmiotów ekonomii społecznej w województwie śląskim; • wzrost zainteresowania społecznego sektorem ekonomii społecznej w regionie w wyniku prowadzenia działań promocyjnych i edukacyjnych takich jak konferencje, wizyty studyjne, spotkania, konkursy nt. ekonomii społecznej, opracowanie logo i hasła sektora ES w województwie.

28. Rezultaty średniookresowe do 2017 roku (1): • zwiększenie liczby osób zatrudnionych w podmiotach ekonomii społecznej; • zwiększenie liczby funkcjonujących podmiotów ekonomii społecznej w województwie śląskim; • wzrost świadomości społecznej decydentów politycznych i pracowników samorządów terytorialnych o korzyściach związanych z działalnością sektora ekonomii społecznej; • upowszechnienie stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych jednostek samorządu terytorialnego; • wzrost ilości i jakości usług świadczonych przez podmioty ekonomii społecznej w gminach i powiatach województwa śląskiego;

29. Rezultaty średniookresowe do 2017 roku (2): • zwiększenie liczby usług/produktów zlecanych podmiotom ekonomii społecznej o charakterze rynkowym i integracyjnym przez samorządy terytorialne (wzrost liczby umów partnerskich pomiędzy przedsiębiorstwami społecznymi a JST); • rozszerzenie oferty instrumentów finansowych przeznaczonych dla sektora ekonomii społecznej w regionie. • wzrost ilości i jakości usług świadczonych przez podmioty ekonomii społecznej w gminach i powiatach województwa śląskiego; • zwiększenie liczby usług/produktów zlecanych podmiotom ekonomii społecznej przez samorządy terytorialne (wzrost liczby umów partnerskich pomiędzy przedsiębiorstwami społecznymi a JST); • rozszerzenie oferty instrumentów finansowych przeznaczonych dla sektora ekonomii społecznej w regionie.

30. Rezultaty długookresowe do 2020 roku: • zbudowanie i rozpoznawanie regionalnej marki sektora ekonomii społecznej; • pozytywny wizerunek sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim; • ustabilizowanie się poziomu zatrudnienia w podmiotach ekonomii społecznej; • osiągnięcie względnie stabilnej sytuacji finansowej, prawnej i organizacyjnej przez podmioty ekonomii społecznej w województwie śląskim; • złagodzenie niektórych lokalnych problemów społecznych (np. bezrobocie osób niepełnosprawnych); • dostosowanie i uproszczenie regulacji prawnych dotyczących funkcjonowania sektora ekonomii społecznej.

31. SCHEMAT GROMADZENIA DANYCH W CELU MONITORINGU REALIZACJI PLANU DZIAŁAŃ NA RZECZ ROZWOJU EKONOMII SPOŁECZNEJ W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM

32. Zadania monitoringowo-badawcze: • Wdrożenie struktury organizacyjnej podmiotów odpowiedzialnych za gromadzenie danych na temat sektora ekonomii społecznej w regionie (wg schematu); • Opracowanie narzędzi do monitoringu – kwestionariusze ankiety, wywiady telefoniczne (CATI). Celem monitoringu jest bieżące gromadzenie danych pozwalających na ocenę postępu realizacji Planu i stopnia osiągnięcia celów oraz weryfikację założonych kierunków działania. Wymaga współpracy pomiędzy różnymi podmiotami zaangażowanymi w rozwój sektora ekonomii społecznej w regionie; • Przygotowywanie raportów monitoringowych z realizacji Planu. Raport półroczny będzie miał charakter ramowy, natomiast raport roczny poprzedzony będzie badaniami. Na jego podstawie będzie możliwe określenie stopnia osiągnięcia wskaźników oraz wskazanie koniecznych modyfikacji/aktualizacji. Raporty roczne będą przekazywane Wojewódzkiemu Zespołowi ds. Ekonomii Społecznej do konsultacji i zaopiniowania; • Przygotowywanie projektów badawczych i zlecanie badań na temat sektora ekonomii społecznej w regionie przy współpracy Ośrodków Wsparcia Ekonomii społecznej i podmiotów ekonomii społecznej.

33. Monitoring Planu 2013 • Przygotowano i przekazano kwestionariusze ankiet dla Klubów Integracji Społecznej i Centrów Integracji Społecznej; • Przygotowano i przekazano kwestionariusze ankiet dla Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej; • Przygotowano kwestionariusze ankiet dla jednostek samorządu terytorialnego województwa śląskiego.

34. Dziękujemy za uwagę www.es.rops-katowice.pl Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego ul. Modelarska 10, 40-142 Katowice, tel. 32 730 68 81/85