440 likes | 807 Views
HOOFDSTUK VII: aciditeit en basiciteit. Mc Murry: pagina 29-54. VII.1 Polaire covalente bindingen en elektronegativiteit (Mc Murry: p 29-31). Inductief effect. VII.2 Polaire covalente bindingen en dipoolmoment.
E N D
HOOFDSTUK VII: aciditeit en basiciteit Mc Murry: pagina 29-54
VII.1 Polaire covalente bindingen en elektronegativiteit (Mc Murry: p 29-31)
VII.2 Polaire covalente bindingen en dipoolmoment Dipoolmoment m : maat voor de netto moleculaire polariteit sommering van alle individuele bindingspolariteiten en bijdragen van vrije elektronparen in de molecule. Water, H2O m =1.85 D Ammoniak, NH3 m =1.47 D methaan m =0 D tetrachloormethaan m =0 D
H— A + :BA:- + H— B+ geconjugeerde base geconjugeerd zuur zuur base VII.3 Zuren en basen: de Brønsted-Lowry definitie Het zuur-base gedrag van organische moleculen verklaart veel van het chemisch gedrag ! Een Brønsted-Lowryzuur : geeft een waterstof ion H+ (proton) af Een Brønsted-Lowrybase : neemt een waterstof ion H+(proton) op
H— Cl + H2O Cl-+ H3O+ geconjugeerde base geconjugeerd zuur zuur base geconjugeerde base geconjugeerd zuur zuur base
HA + H2O A- + H3O+ VII.4 Zuur en basesterkte [ H2O] ongeveer constant bij 55.6 M (cfr. 1000/18)
Sterker zuur (hogere Ka): lagere pKa Zwakker zuur (lagere Ka): hogere pKa pKa = - log Ka Organische pKa schaal
CH4 NH3 H2O HF pKa 50 33 15.7 3.2 PH3 H2S HCl 29 7.0 -2.2 H2Se HBr 3.9 -5 HI -(6-10)
Fenol Fenol: * delokalisatie van de lading op O naar de aromatische kern. ! negatieve lading op C (ipv O) ; geen aromatische stabilisatie meer * orbitaalvoorstelling: O sp2-gehybridiseerd, twee e-paren in sp2-orbitaal, één in p-orbitaal
C-Z binding: polaire binding, de resulterende dipool is zo georiënteerd dat er stabilisatie plaatsgrijpt door elektrostatische aantrekking tussen het positieve einde van de dipool en de negatieve lading op O inductief effect • Grootte van het effect: met toenemende elektronegativiteit • met toenemende afstand
Elektronzuigende groepen: verhogen de aciditeit , -I(nductief) effect Elektrongevende groepen: verlagen de aciditeit, + I effect
Delokalisatie van de negatieve lading naar ortho- en para-positie “extra”- effect met substituenten op deze plaatsen. • In geval van nitro-groep: delokalisatie van de negatieve lading naar de nitrogroep toe. Gesubstituteerde fenolen
MeO-groep: vermindert het zuur karakter. Voor de NH2-groep effect nog meer uitgesproken. • Naast elektronenzuigend (-I effect), delokalisatie in tegenovergestelde richting, destabiliserend • M(esomeer) effect
VII.4.2 Stikstofzuren • Aminen vooral bekend om basische eigenschappen. • Als zuren ter vgl met HO-derivaten: • * N: minder elektronegatief geringere aciditeit, negatieve lading minder • gestabiliseerd. • * Secundaire aminen minder zuur dan primaire owv elektrongevende alkyl • (R)-groep. • * Aniline zuurder dan primair alifatisch amine (cfr. fenol tov alifatisch alcohol). • * Amiden (RCONH2) zeer zuur tov aminen: pKa- verschil van 20.
Basiciteit van aminen (N:) in functie van aciditeit van het geconjugeerde zuur (N+H) Hoe zwakker (grotere pKa) het geconjugeerde zuur, hoe sterker de base
Natuurlijk voorkomende basen Basiciteit van N-basen neemt toe naarmate geprotoneerde vorm gestabiliseerd wordt.
Basiciteit van amide • De aminogroep in een amide heeft geen basische eigenschappen. • Mogelijkheid voor elektronendelokalisatie verdwijnt bij protonatie van N. • Protonatie zelfs bij voorkeur op O, delokalisatie van + mogelijk naar N
VII.4.3 Koolstofzuren Belang van koolstof-hybridisatie
Stabilisatie door delokalisatie (p-p)-delokalisatie (p-d)-delokalisatie
Stabilisatie door (p-p)- delokalisatie naar heteroatoom Betere stabilisatie wanneer de delokalisatie gebeurt naar een meer elektronegatief atoom !
Yliden: naast (p-d)-delokalisatie ook elektrostatische aantrekking. Let wel: dit laatste alleen is niet voldoende, cfr. deprotonatie van ammoniumzout !
VII.4.4 De organische basen Kwantitatief omzetten van zuur substraat H-A in geconjugeerde base A:- base nodig waarvan het geconjugeerde zuur BH een pKa-waarde bezit die minstens 5 eenheden hoger ligt !!
Vorming van alkoxide-basen pKa H2 30 Vorming van amide-basen Carbanionen als base n-butyllithium en tert-butyllithium: sterkste basen in courant gebruik
VII.5 Zuren en basen: de Lewis definitie (Mc Murry: p 51-55) Een Lewiszuur : neemt een elektronpaar op Een Lewisbase: geeft een elektronpaar af Het uitgewisselde elektronpaar: gedeeld als een covalente binding