Hypotheek en inkomensrisico’s

1. Hypotheek en inkomensrisico’s Marjol Nikkels-Agema

2. Hypotheek en inkomensrisico’s Kunt u zelf met zo’n € 500,- minder inkomen in de maand uw hypotheek blijven betalen?

3. Budgettering NU Bij ww / a.o. inkomsten (netto) loon/uitkering € 2.300,- € 1.700,- uitgaven Vaste lasten € 1.400,- € 1.400,- Reserveringsuitgaven € 300,- ? Huishoudelijke uitgaven € 600,- € 300,- ?

4. Vraag • Hypotheeknemer stelt overlijdensrisicoverzekering veelal verplicht, maar geen arbeidsongeschiktheids- of werkloosheidsverzekering? • Is er sprake van onderschatting bij de hypotheeknemer omtrent de financiële gevolgen van werkloosheid of arbeidsongeschiktheid? • Of is er sprake van onderschatting van het risico bij uw klant?

5. Werkloos / arbeidsongeschikt • Werkloosheidsrisico • > 100.000 ontslagzaken op jaarbasis • Arbeidsongeschiktheid (WIA-normen) • Ca. 6.000 personen per jaar in de Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA) • Ca. 16.000 personen per jaar in de Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) • Bijna de helft van de WIA-aanvragen, krijgt geen WIA! Geen passende arbeid beschikbaar = werkloosheidsrisico.

6. Aantal ontslagzaken: >100.000 per jaar Minder aanvragen via CWI 2004: 90.000 2006: 49.000 2007: 27.000 Kantonrechter jaarlijks > 50.000

7. Redenen ontslag via CWI • Ruim 60 % o.g.v. bedrijfseconomische redenen • Werkloosheid is conjunctuurrisico • Bijna 30% > 2 jaar ziek - arbeidsongeschiktheid • 10% overige redenen zoals disfunctioneren, regelmatig ziekteverzuim etc.

8. Werkloos en dan … • Weet uw klant hoe lang er recht is op een WW en hoe hoog zijn eventuele WW is? • Werkloosheidsdekking bij woonlastenverzekering is veelal beperkt tot duur dat er WW recht is …. • Enige zekerheid is ‘andere baan vinden’

9. Recht op uitkering Werkloosheidswet Recht op WW-uitkering indien: werknemer verplicht verzekerd is werknemer werkloos is de 26- uit 36 weken-eis (geeft recht op 3 mnd WW) ------------------------------------------------------------------- arbeidsverleden ‘4 uit 5- eis’ (verlenging na 3 mnd) Basiskennis Sociale Zekerheid- Marjol Nikkels 9

10. Werkloosheidswet per 1 oktober 2006 Behalen wekeneis: tenminste 3 maanden WW 1e 2 maanden 75% en daarna 70% van (max) dagloon Verlenging duur bij behalen van de jareneis Verlenging is afhankelijk van duur arbeidsverleden Elk jaar arbeidsverleden geeft recht op 1 maand WW (dus bij 28 jaar arbeidsverleden is er 28 maanden WW) Max. verlenging is 35 maanden (dus maximum duur WW = 38 maanden) Basiskennis Sociale Zekerheid- Marjol Nikkels 10

11. Privatisering van de WW? • Succes van de financiële prikkels binnen de WIA wordt doorgetrokken naar de WW • Kortere WW-uitkering (betaald door werkgever) en daarna levensloopspaarpot? • Premiedifferentiatie in de WW: werkgever wordt beloond voor succesvolle re-integratie

12. WAO-instroom versus WIA-instroom • WAO-instroom • jaar 2002: 107.000 • jaar 2003: 89.000 • jaar 2004: 59.000 • WIA-instroom is verder gedaald tot ruim 20.000 personen op jaarbasis

13. Financiële prikkel van de WIA Kernverschil zit in de financiële prikkel: bij de WIA is werken lonend gemaakt Alle partijen hebben voordeel indien werknemer werkt conform zijn arbeidsvermogen

14. Wie is arbeidsongeschikt? • Marco, boekhouder, raakt verlamd aan beide benen, oud inkomen € 30.000,-. Kan volgens UWV boekhouder blijven • Piet, winkelverkoper van technische producten, raakt verlamd aan beide benen, oud inkomen € 30.000,-. Kan volgens UWV als senior-telemarketeer € 20.000 verdienen • Henk, accountmanager bij verzekeraar, raakt verlamd aan beide benen, oud inkomen € 40.000,-. Kan volgens UWV nog administratief medewerker worden (loon € 20.000)

15. 15

16. Volledig en duurzaam a.o. (IVA) Hoogte uitkering IVA:75% van (max) dagloon tot 65-jarige leeftijd Max. IVA uitkering = 75% van € 46.205 = € 34.654 Basiskennis Sociale Zekerheid- Marjol Nikkels 16

17. WGA (> 35% arbeidsongeschikt) Eerst: WGA loongerelateerde uitkering (incl. WW dekking) Daarna: WGA loonaanvulling of WGA vervolguitkering Twee groepen: • Volledig maar niet duurzaam – na WGA loongerelateerde uitkering geldt nog altijd WGA loonaanvulling • Gedeeltelijk arbeidsgeschikten – WGA loonaanvulling bij voldoende werken anders lagere WGA vervolguitkering • Norm voldoende werken = 50% van resterende verdiencapaciteit

18. Bij onvoldoende werken: minder dan bijstandsniveau! • WGA  hoogte vervolguitkering is afh. van ‘voldoende werk’ = werkloosheidsrisico • Indien nieuw loon < 50% van rest. verdiencapaciteit Mate van a.o.- % over minimumloon (€ 17.301,60) 35-45% - 28% = € 4.844 45-55% - 35% = € 6.056 55-65% - 42% = € 7.267 65-80% - 50,75% = € 8.781

19. Voorbeeld van Henk Salaris voor ziekte (dagloon)= € 40.000 Resterende verdiencapaciteit = € 20.000 Arbeidsongeschiktheidspercentage = 50% Henk = 39 jaar (arbeidsverleden is 21 jaar) WGA-lgu  duur 21 maanden

20. Henk komt niet meer aan het werk WGA loongerelateerde uitkering: 1e 2 mnd : 75% * € 40.000 = 30.000 Daarna nog 19 maanden : 70% * € 40.000 = 28.000 Na afloop van de WGA lgu volgt de WGA vervolguitkering (onvoldoende werken) 35% *€ 17.301 (min.loon) = € 6.056 Eventueel aanvulling op WGA vervolguitkering met Toeslagenwet

21. Henk vindt werk voor € 10.000 WGA loongerelateerde uitkering 1e 2 mnd: 75% * (€ 40.000 - € 10.000) = € 22.500 Daarna nog 19 maanden: 70% * (€ 40.000 - € 10.000) = € 21.000 Incl. loon: eerste 2 mnd € 32.500 en daarna € 31.000 Na afloop van de WGA lgu volgt de WGA loonaanvulling tot 65 jaar WGA loonaanv: 70%* (€ 40.000 - € 20.000) = € 14.000 Totale inkomsten incl. 10.000 loon = € 24.000

22. Henk vindt werk voor € 20.000 WGA loongerelateerde uitkering 1e 2 mnd: 75% * (€ 40.000 - € 20.000) = € 15.000 Daarna nog 19 maanden: 70% * (€ 40.000 - € 20.000) = € 14.000 Incl. loon: eerste 2 mnd nog € 35.000 en daarna € 34.000 Na afloop van de WGA lgu volgt de WGA loonaanvulling (norm voldoende werken is behaald) tot 65 jaar WGA loonaanv: 70%* (€ 40.000 - € 20.000) = € 14.000 Totale inkomsten incl. 20.000 loon = € 34.000

23. De WGA bij niet werken 100% CAO aan- vulling 75% 70% Verplich-ting werk-gever agv WULBZ / WVL WGA Loon- gerelateerde uitkering Eventueel Toeslagenwet (aanvulling tot sociaal minimum) WGA Vervolguitkering 0% 1e jaar 2e jaar 2 mnd

24. De WGA bij werken conform verdiencapaciteit 100% CAO aan- vulling WGA Loon- gerelateerde uitkering WGA Loonaanvulling 70% Verplich-ting werk-gever agv WULBZ / WVL 40% Inkomen (conform resterende verdiencapaciteit) 0% 1e jaar 2e jaar 2 mnd

25. Geen werk en later wel – alsnog WGA loonaanvulling bij behalen norm voldoende werken 100% CAO aan- vulling 75% 70% Verplich-ting werk-gever agv WULBZ / WVL WGA Loon- gerelateerde uitkering WGA Loonaanvulling Eventueel Toeslagenwet (aanvulling tot sociaal minimum) Inkomen tenminste 50% van resterende verdiencapaciteit WGA Vervolguitkering 0% 1e jaar 2e jaar 2 mnd

26. Inkomen Henk 100%, 50%, 0% benutten verdiencapaciteit resterende verdiencapaciteit € 20.000

27. WGA hiaat verzekeringen • Aanvullende uitkering bovenop WGA vervolguitkering (bij onvoldoende werken) • Bij Henk: • Standaardhiaat: aanvulling tot € 14.000,- • Uitgebreid hiaat: aanvulling tot € 28.000,- • Let op: private verzekeraars zullen proberen Henk aan het werk te helpen zodat zij niet hoeven uit te keren

28. WIA-aanvulling binnen pensioenregeling • Verzekering o.b.v. verzekerde bedragen • Stel Henk heeft 10% van loon verzekerd • 10% van € 40.000 = € 4.000 verzekerd bedrag • Uitkering = arbeidsongeschiktheidspercentage maal verzekerd bedrag • 50% (arbeidsongeschiktheid) * € 4.000,- = € 2.000 uitkering • Deze uitkering geldt ongeacht of Henk wel of niet werkt

29. Advies omtrent woonlastenverzekeringen • Is klant werknemer of zelfstandig? • Welke verzekeringen zijn er gesloten • al dan niet via werkgever • Is woonlastenverzekering beste optie of juist private ‘AOV’? • Is er extra dekking nodig voor inkomens boven dagloon? • Hoe is dekking bij situatie werkloosheid? • Klant heeft groot inkomensprobleem indien er geen baan is gevonden binnen WW-duur • Kiezen voor wel of niet WIA-volgend? • Wat is verschil?

30. Arbeidsongeschiktheidscriterium • Beroepsarbeidsongeschiktheid • Passende arbeid • Gangbare arbeid (= WIA volgend) • Let op: bij verzekeraars ook nog verschil in definitie passende arbeid!

31. Aandachtspunten woonlastenbescherming Inkomens < modaal is instroomkans in WGA kleiner Let op hoogte uitkering en uitkeringsduur • pro rata uitkering bij gedeeltelijke a.o. is minder zekerheid (risico is geen baan vinden) Let op uitsluitingen in relatie met premie Let bij koopsom op restitutie regeling

32. Inkomensrisico bij overlijden • Niet alleen voor kostwinner! • Is er een nabestaanden pensioen? • Is er een ANW hiaat bij personen geboren na 1 januari 1950? • Op welk moment wordt het jongste kind 18 jaar oud? ANW vervalt indien jongste kind 18 wordt • Is partner < 65 jaar met laag inkomen  dan ANW hiaat

33. Hoogte ANW Nabestaandenuitk.: 70% v. minimumloon Halfwezenuitk.: 20% v. minimumloon • Nabestaandenuitkering is inkomensafhankelijk • Vanaf een eigen inkomen van circa € 6.500 per jaar vindt er een korting op de ANW-uitkering plaats en vanaf ca. € 26.000,- inkomen vervalt uitbetaling ANW (=nuluitkering) • Verzorgenden van kinderen < 18 jaar hebben recht op de halfwezenuitkering (deze is niet afh. van inkomen)

34. Volle wezen uitkering ANW • Indien beide ouders overleden zijn, hebben (de verzorgenden van de) kinderen recht op een wezenuitkering • Deze uitkering is onafhankelijk van het inkomen van de verzorgende • Uitkering is afh. van leeftijd van het kind • Volle wezen tot 10 jaar = ca. € 333 bruto per maand • Volle wezen tussen de 10 en 16 jaar: ca. € 500 bruto per maand. Een volle wees die ouder is dan 16 jaar ontvangt ruim € 665 bruto aan wezenuitkering • De uitkering wordt verlengd tot 21 jaar indien persoon arbeidsongeschikt is, studeert of samen met andere kinderen het huishouden verzorgt

35. Voorbeeld uitkering ANW • Stel: Carla, 44 jaar, moeder van 2 kinderen van 10 en 8 jaar, verliest haar man • Ze verdient € 10.000 euro op jaarbasis als (parttime) receptioniste • Carla heeft recht op nabestaandenuitkering (70%) en de halfwezenuitkering (20%) tot het moment dat haar jongste kind 18 jaar oud wordt • Max. bedrag nabestaandenuitkering (2008) = € 1042,88 per maand exclusief € 64,69 vakantiegeld • Bedrag halfwezenuitkering € 240,23 exclusief € 18,47

36. Berekening inkomenstoets ANW • Carla verdient € 10.000 inkomen uit arbeid • Vrijstelling = 50% v. € 17.300 (bruto minimumloon) en 1/3 deel van het bruto inkomen boven deze vrijstelling Berekening vrijstelling: • 50% * € 17.300 = € 8.650 • 1/3 deel bruto inkomen boven vrijstelling is (€ 10.000) minus € 8650 = € 1.350 * 0,33% = € 450,- Totale vrijstelling : € 8.650 + € 450,- = € 9.100,- Korting op nabestaandenuitkering is € 900,- op jaarbasis = € 75,- per maand

37. ANW voor Carla (2008) • Hoogte nabestaandenuitkering per maand = € 1.043 (exclusief vakantietoeslag) minus korting € 75 = € 968 • Hoogte halfwezenuitkering per maand = € 240 • Totaal ANW = € 1.208 daarnaast heeft ze nog haar inkomen uit arbeid van ca. € 771 (excl. vakantietoeslag) per maand. In totaal heeft ze € 1.980 per maand (excl. vakantietoeslag) • Daarbovenop komt eventueel nog nabestaandenpensioen!

38. Tip • Laat uw klant ook bij een hoog eigen inkomen wel een nabestaandenuitkering aanvragen • De SVB (Sociale Verzekeringsbank) stuurt elke nabestaande < 65 jaar binnen 2 weken een aanvraagformulier toe (=automatische gegevensuitwisseling tussen SVB en gemeente) • Het recht op de uitkering ontstaat nl. weer indien later het inkomen daalt • Vraag: Waarom is ANW recht beter dan reguliere bijstand (Wet werk en bijstand)?

39. Wet werk en bijstand Acceptatieplicht tot arbeid! • Vermogenstoets Grensbedragen (2008): • € 5.325,- voor een alleenstaande • € 10.650,- voor een alleenstaande ouder • € 10.650,- voor gehuwden gezamenlijk Grensbedragen eigen woning • € 44.900,- (grenzen kunnen worden aangepast)

40. Huis verkopen? Inkomensrisico’s zijn groot! Klant kiest welke zekerheid hij nodig vindt. Woonlastendekking biedt zekerheid bij arbeidsongeschiktheid, minder bij werkloosheid. Overlijdensrisicoverzekering sluiten voordat het te laat is!