Balans werk – privé Aukje van den Bent

1. Balans werk – privé Aukje van den Bent Preventiecongres 2008 De preventiemedewerker van de toekomst

2. Quiz • Wat heeft de meeste invloed op de werkprivebalans? • Aantal gewerkte uren • Invloed op werktijden • Kwaliteit van het werk • Wat kost het als vier medewerkers met een gemiddelde loonsom van 40.000,- per jaar uw organisatie verlaten vanwege onvoldoende flexibele mogelijkheden (conflict werk-prive) ? • 16.000,- • 40.000,- • 160.000,- • Hoeveel procent van de vrouwen krijgt tijdens haar werkende leven kinderen? • 70% • 80% • 90%

3. Quiz (vervolg) • Wat vinden medewerkers over de hele wereld het meest belangrijk aan hun werk? • Salaris • Carrièremogelijkheden • Evenwicht tussen werk en privé • Wat is uw definitie van een goede moeder: • Iemand die er altijd voor haar kinderen is? • Iemand die kwali-tijd aan haar kinderen besteed? • Iemand die haar kinderen leert zelfstandig te zijn en daarin het goede voorbeeld geeft? • Hoe meer de overheid en bedrijven flexibel beleid faciliteren: • Hoe meer vrouwen in deeltijd gaan werken • Hoe langer vrouwen blijven werken • Hoe minder carriere deze vrouwen maken

4. Quiz (vervolg) • Wie hebben de meeste moeite met het combineren van werk en prive? • Vrouwen in voltijdsfuncties • Vrouwen in deeltijdsfuncties • Starters • De belangrijkste oorzaak van stress is niet de werkbelasting maar: • Te weinig vrije tijd • Invloed op het werk • Slechte sfeer • Stel, u heeft een budget van 40.000,- voor de balans werk-prive. Hoe kunt u deze het beste besteden? • Verlofregelingen • Training van het management • Regelingen voor parttime werken

5. Heeft u een hoge werkdruk? • Ik werk onder hoge tijdsdruk, heb belangrijke deadlines • Ik werk hard, in een hoog tempo • Mijn hoeveelheid werk is eigenlijk groter dan het aantal uren dat ik contractueel zou moeten werken • Ik kom regelmatig problemen op mijn werk tegen die ik niet zelf kan oplossen. • Mijn werk is moeilijk: mijn hersens kraken regelmatig van het vele nadenkwerk en/of ik heb vaak te maken met emotioneel zware situaties • In mijn werk is het belangrijk om een goede kwaliteit te leveren • Ik heb weinig invloed om mijn werk naar eigen inzicht en eigen wensen in te richten.

6. Heeft u een hoge privédruk? • Ik besteed veel tijd en aandacht aan: • het huishouden • mijn partner en kinderen • zorg voor (zieke) naasten (bv. kinderen of ouders)‏ • het verwerken van ingrijpende gebeurtenissen • vrienden en/of familie • hobby’s • Ik heb het gevoel weinig invloed te hebben op mijn prive situatie, ik word thuis geleefd.

7. Last van het één bij het ander? Privé last van uw werkdruk? • Ik doe thuis niet alles wat ik wil door wat mijn werk van me vraagt. • Door mijn werkdruk ben ik thuis niet altijd wie ik wil zijn (bv te moe, in prikkelbare stemming, etc.). Op uw werk last van uw privé druk? • Ik stel op mijn werk dingen uit door wat ik privé moet doen. • Door mijn privé druk heb ik op het werk mijn aandacht er niet altijd bij (bv. moeite met concentreren).

8. Of juist positieve invloed? Van privé naar werk: • Thuis ontwikkel ik vaardigheden die ik ook op mijn werk kan benutten. • Thuis zit ik goed in mijn vel en die stemming neem ik mee naar mijn werk. Van werk naar privé: • Op mijn werk ontwikkel ik vaardigheden die ik ook privé kan benutten. • Aan het eind van mijn werkdag voel ik me goed en die stemming neem ik mee naar huis. • Dankzij mijn werk kan ik mezelf ontplooien • Dankzij mijn inkomsten kan ik me nuttige en prettige uitgaven veroorloven.

9. Lekker in uw vel? • Ik voel me fit en gezond • Ik doe de dingen die ik wil doen en ik doe ze goed • Ik blaak van energie • Ik ben blij met de keuzes die ik in mijn leven heb gemaakt • Ik ben tevreden met mijn leven Of: • Ik heb vaak ‘kwaaltjes’, ‘griepjes’, ‘verkoudheden’ • Ik slaap vaak matig of slecht • Ik pieker regelmatig en maak me zorgen • Ik voel me vaak gespannen en gehaast • Ik reageer wel eens bozer of verdrietiger dan ik wil • Ik voel me niet altijd gelukkig

10. Waar bevindt u zich? • Hoge werkdruk? • Hoge privédruk? • Op uw werk last van privé? • Privé last van uw werk? • Op uw werk baat van privé? • Privé baat van uw werk? • Lekker in uw vel?

11. Invloed! Werk en privé beïnvloeden elkaar. • Dus: hoe hoger uw werkdruk, hoe lastiger om privé in balans te blijven. En omgekeerd. Sterker nog: • De werkdruk van uw partner kan ook op u doorwerken! En: • Werkdruk heeft invloed op de duur van huwelijken en de schoolprestaties van uw kinderen. Maar: gelukkig kan de invloed ook in positieve zin gelden!

12. Een model voor werk en privé:

13. 10 belangrijke kenmerken werk • Werkdruk • Taakvariatie • Autonomie • Sociale steun • Feedback • Managementstijl • Werkzekerheid • Beloning • Werk en rusttijden • Flexibiliteit rond werkprivebalans

14. Sociale steun • Sociale steun in soorten en maten! • Emotionele steun • Instrumentele steun • Evaluatieve steun • Informationele steun • De verschillende soorten steun passen bij verschillende situaties. Bv. Een buurvrouw die even een kind van school haalt versus begrip en medeleven. • Mensen willen sociale steun graag wederkerig en gelijkwaardig houden: managers: pas op!

15. 10 belangrijke kenmerken prive • Karakter • Vaardigheden • Copingstijl • Leefstijl (eten, bewegen) • Levensfase • Herstelactiviteiten • Gezinsstructuur • Sociale steun • Flexibiliteit van je opvang-netwerk • Life events vroeger en nu

16. Verzuim • Verloop • Fouten • Gezondheid, welzijn • Betrokkenheid en binding • Prestaties • Moeten • Mogen • Willen • Kunnen Werkdruk Privédruk Een preventief model…

17. Flexibiliteit… • flexibele werktijden; deeltijdwerk; min-max weken, jaarurensystematiek, thuis- en telewerken; • beoordelen op output ipv aanwezigheid, actief verlofbeleid; • inspraak bij het plannen van de roosters, of zelf roosters maken • goede kinderopvang, wellicht binnen het bedrijf, of bv. oppas bij ziekte kinderen; verzorgen uitbreiden tijden voorschoolse en naschoolse opvang; • diensten op het gebied van mantelzorg; infotheek over geriatrie of lotgenotengroep • service van huishoudelijke aard: boodschappenservice, hondenuitlaatservice, winkel binnen het bedrijf; • Cursussen over een ‘slimme’ dagindeling. Faciliteren van afwisseling tussen rustig ongestoord en multi-taskend werken. Ondersteuning bij stellen van grenzen. Aandacht voor de totale prive-situatie.

18. Nederland al best flexibel? • 66% van de werkgevers in Nederland kent een regeling voor flexibele begin- en eindtijden • 30% heeft een telewerkregeling • 45% heeft een regeling voor het opnemen van langdurig verlof om voor een ernstig ziek kind, partner of ouder te zorgen

19. Fases van flexibiliteit • Ad hoc: op basis van individuele onderhandelingen. ‘Let’s make a deal’ • Formalisering: er bestaan enkele flexibele regelingen waar medewerkers gebruik van mogen maken • Strategisch: flexilibisering ondersteunt het behalen van organisatiedoelstellingen • Culturele inbedding: flexibele regelingen zijn een ‘way of life’. De werk-privebalans is voor iedereen van belang!

20. Waar bevindt zich: • Organisatie 1: vrouwen mogen vaker deeltijd gaan werken dan mannen en kunnen een hogere positie daarna wel schudden. • Organisatie 2: medewerkers mogen veel thuiswerken en werken ‘s avonds en in het weekend door, worden op deeltijddagen geacht bereikbaar te zijn en elke ochtend en avond hun email te checken. • En uw organisatie?

21. Uitdagingen • Op dit moment bevinden veel organisaties zich in fase 2-3: er zijn flexibele regelingen, soms best veel…maar er is een verschil tussen behoefte en gebruik. Medewerkers hebben er wel behoefte aan, maar maken er geen gebruik van door (reële) carrièreangst of andere organisatie-culturele overwegingen.Dus: ‘Ontwikkel een gebalanceerde flexcultuur’ • Op veel plaatsen schiet de flexibiliteit door: kunnen kiezen wanneer je werkt betekent dan nooit meer kiezen om vrij te zijn. Dus ‘Voorkom uitval door inzet!’ • Hoe meer flexibele regelingen, hoe meer vrouwen aan het werk blijven, in deeltijd. En dat schaadt nog steeds hun carrière. Dus: ‘Weer verder op je pad!’

22. Tips van onze Zuiderburen • Organiseer en structureer… • Hang lijstjes op voor je partner en kinderen • Kies vaste dagen voor de schoonmaak en boodschappen. Zo ligt het vast en hoef je je op de andere dagen er niet druk om te maken. • Schoenen uit. Het zorgt voor 85% van het vuil in huis. • Maak opruimen voor kinderen zo plezant als mogelijk of maak er een wedstrijdje van. En: • Zet je vrienden op de eerste plaats • Zeg nooit meer ‘als’, onderneem nieuwe acties • Sta jezelf toe gelukkig te zijn • Ontwikkel je talenten, doe wat je leuk vindt

23. Hollandse tips: • Ga van lijden naar Leiden: neem de regie, maak uw keuzes. Gebruik er eens een argumentenkaart voor. Doe een online-cursus ‘nee-zeggen’ om uw voornemens in de praktijk te brengen. • Bent u vrouw, kinderen op school en werkt u deeltijd? Ga meer uren werken. Het blijkt dat dit vaak niet ten koste van uw (kwali)tijd met kinderen gaat maar ten koste van de tijd die u aan uw huishouden besteed. En gegeven de huidige cultuur krijgt u er leukere banen door. • Ga op tijd naar huis om de volgende dag ook goed te kunnen beginnen. Stop ‘s avonds ook op tijd met werken om goed te kunnen slapen. • Schakel een coach in om niet alleen vandaag iets anders te doen, maar ook iets anders voor morgen te leren.

24. Tips voor preventiemedewerkers • Let niet zozeer op ‘hard werken onder tijdsdruk’ maar vooral op ‘gezonde werkdruk’: hebben medewerkers invloed op hun werk en werk-prive-balans, hebben ze alles onder controle. • Ga na in welke ‘flexibiliteitfase’ je organisatie is en formuleer aan de hand daarvan jullie uitdaging. Formuleer met de top van je organisatie een visie op flexibiliteit als start om doorleefd te krijgen.Welke flexibele regelingen zijn er? In hoeverre wordt er gebruik van gemaakt? Stimuleren managers de regelingen? Hoe gezond wordt met de werkkenmerken omgegaan? Zijn de mannen al flexibel. Vrouwen terug op pad? • Ga na waar de flexibele cultuur doorslaat. Zorg dat in teamoverleg besproken wordt in hoeverre medewerkers bereikbaar voor elkaar willen zijn en hoe privé- en rusttijd wordt gerespecteerd. • Vraag aan medewerkers in teamoverleg ‘welk werk is overbodig of onzinnig’ of ‘wat kan er hier handiger’ om een eerste start in werkdrukvermindering te zetten.

25. Hulpbronnen Met dank aan: • Geertje van Dalen – proefschrift ‘Social support, does it make a difference?’, Universiteit van Tilburg • Martijn de Wildt - Qidos • Huub Pennock – Ergobalans • World-at-Work, Boston • Mijn flexibele netwerk van ervaringsdeskundigen U ook bedankt voor uw aandacht! Aukje van den Bent, bent@bactic.nl, 06-14913865