2.03k likes | 2.81k Views
SAYILAR. RAKAMLAR. Sayıları ifade etmek için kullan-dığımız {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9} kümesinin elemanlarının her birine rakam denir. S. A. Y. I. Rakamların birlikte oluşturduğu çokluğa sayı adı verilir. Her rakam bir sayıdır, ancak her sayı bir rakam değildir. SAYI KÜMELERİ. R.
E N D
RAKAMLAR Sayıları ifade etmek için kullan-dığımız {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9} kümesinin elemanlarının her birine rakam denir.
S A Y I Rakamların birlikte oluşturduğu çokluğa sayı adı verilir. Her rakam bir sayıdır, ancak her sayı bir rakam değildir.
R e 2,718 3,14 Q Z N - -2 .1 .0 .3 .2 -20 -3 -e -11 -5 e N N Z Q R
ÇiFT SAYILAR {..., -4, -2, 0, 2, 4 .....} kümesinin elemanları çifttir. n Z olmak üzere 2n, 4n, 6n + 2, 8n + 10, 12n - 4 sayıları birer çift sayıdır.
TEK SAYILAR {..., -3, -1, 1, 3, .....} kümesinin eleman-ları tektir. n Z olmak üzere 2n - 1, 2n + 1, 8n + 5, 10n + 5, 10n + 1 sayıları birer tek sayıdır.
NOT n Z olmak üzere Çift doğal sayılar 2n Tek doğal sayılar 2n - 1 ile ifade edilir.
UYARI 4. Ç . Ç = Ç 5. Ç . T = Ç 6. T . T = T • Ç Ç = Ç • 2. T T = Ç • 3. T Ç = T Sonuç : Tn = T n N Çn = Ç n N+
1. 920 + 67 sayısının tek mi çift mi olduğunu bulunuz?
ÇÖZÜM 920 tek 67 çift olduğundan 920 + 67 = Tek sayıdır. Tek + Çift = Tek
2. a, b, c Z+ olmak üzere aşağıdakilerden hangisi tek sayıdır? A) (2a)b + (6b)c B) (123)5 + (17)c C) 5a + 7b D) (2a + 1)4 + 4c E) (2c)13 + (4b)2
ÇÖZÜM Tn = T, Çn = Ç olduğunu hatırlarsak, A) (2a)b + (6b)c = Ç + Ç = Ç B) (123)5 + (17)c = T + T = Ç C) 5a + 7b = T + T = Ç D) (2a + 1)4 + 4c = T + Ç = T E) (2c)13 + (4b)2 = Ç + Ç = Ç
Ardışık sayılar n, n + 1, n + 2,... Ardışık çift sayılar 2n, 2n + 2, 2n + 4,... Ardışık tek sayılar 2n-1, 2n+1, 2n+3,... Şeklinde ifade edilir.
ÖRNEK 3 a < b < c a, b, c ardışık doğal sayılar a = 0, b = 1, c = 2 alınırsa
ÖRNEK 4: Ardışık 15 pozitif tamsayının toplamı 2085 olduğuna göre, bu sayıların en küçüğü kaçtır? A) 127 B) 129 C) 130 D) 132 E) 138
ÇÖZÜM (x-7) + (x-6) + ... + (x-1)+ (x) + (x+1) + ... + (x+6) + (x+7) = 15x = 2085 ise x = 139 x – 7 = 139 – 7 = 132 Doğru cevap (D) seçeneğidir.
1 + 2 + 3 ......+ n = 2 + 4 + 6 ......+ 2n = n . (n + 1) 1 + 3 + 5 ......+ 2n-1 = n2 dir.
ÖRNEKLER 1 + 2 + 3 ......+ 20 = = 210 10 + 11 + 12 + ... + 30 =
2 + 4 + 6 + ...+ 40 = 20 . 21 = 420 12 + 14 + 16 + ... + 50 = 25 . 26 – 5 . 6 = 620 1 + 3 + 5 + ... + 17 = 92 = 81 15 + 17 + 19 + ... + 41 = 212- 72 = 392
UYARI Ardışık terimler arasındaki farkın eşit olduğu bütün sayı dizilerinde
(İlk Terim+Son Terim). Terim sayısı 2 Bütün Terimler Toplamı = Son terim - ilk terim ortak fark Terim Sayısı = +1 formülleri bulunur.
ÖRNEK 5: 18 + 21 + 24 + .... + 96 toplamının sonucu kaçtır?
ÇÖZÜM Terim sayısı = + 1 = 27 Bütün terimlerin toplamı = = 18 + 21 + 24 + .... + 96 = 1539
ab iki basamaklı, abc üç basamaklı, abcd dört basamaklı birer doğal sayı olmak üzere ab = 10a + b abc = 100a + 10b + c abcd = 1000a + 100b + 10c + d
UYARI a b b a 11(a + b) a b b a 9(a - b) a b c c b a X 9 Y X + Y = 9 + - -
ÖRNEK 6: ab iki basamaklı sayısı rakamları toplamının x katı, ba iki basamaklı sayısı rakamları toplamının y katıdır. Buna göre, x + y toplamı kaçtır? A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 22
ÇÖZÜM ab = (a + b) . x + ba = (a + b) . y 11(a + b) = (a + b) . (x + y) x + y = 11 Doğru cevap (D) seçeneğidir.
ÖRNEK 7: abc ve cba rakamları farklı üç basamaklı doğal sayılar abc sayısının birler ve yüzler basama-ğındaki rakamlar yer değiştirdiğinde sayı 594 küçülüyor. Kaç farklı abc sayısı yazılabilir? A) 40 B) 32 C) 30 D) 24 E) 18
ÇÖZÜM • a b c • - 1 8 tane • - 2 8 tane • - 3 8 tane • Toplam 24 tane abc - cba 99 (a - c) = 594 ise a – c = 6 Doğru cevap (D) seçeneğidir.
ÖRNEK 8: Ardışık 4 tane çift tamsayının toplamı 196 ise en büyük sayı kaçtır? A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
ÇÖZÜM En küçük sayı : x alınırsa Ardışığı olan çift tamsayılar : (x + 2), (x + 4), (x + 6) şeklindedir. x + (x + 2) + (x + 4) + (x + 6) = 196 4x + 12 = 196 4x = 184 ise x = 46 Doğru cevap (B) seçeneğidir.
ÖRNEK 9: İki basamaklı ve birbirinden farklı 4 pozitif çift tamsayının toplamı 86 dır. Bu sayıların en büyüğü en çok kaç olabilir? A) 30 B) 40 C) 50 D) 58 E) 64
ÇÖZÜM En büyük sayıyı bulmak için diğer üç sayının mümkün olan en küçük sayı olmaları gerekir. En küçük iki basamaklı üç çift sayı : 10, 12 ve 14 tür. O halde, 10 + 12 + 14 + x = 86 36 + x = 86 ise x = 50 Doğru cevap ( C ) seçeneğidir.
ÖRNEK 10: (ÖSS / 1994) x, y, z sıfırdan farklı birer tamsayı ve x + y = z olduğuna göre x + y + z toplamı aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) 16 B) 22 C) 24 D) 33 E) 36
ÇÖZÜM x + y = z verilmiş x + y + z toplamındaki (x + y) nin yerine z yazılırsa x + y + z = z + z = 2z olur. z bir tamsayı olduğuna göre 2z çift sayıdır. Cevap şıklarında 16 22 24 33 36 sayılarından sadece 33 tek sayıdır. Doğru cevap (D) seçeneğidir.
ÖRNEK 11: Üç basamaklı abc sayısının birler basamağı 4 tür. Birler basamağı ile yüzler basamağı yer değiştirdiğinde oluşan yeni sayı, abc sayısından 297 küçüktür. Buna göre, abc sayısının yüzler basamağı kaçtır? A) 2 B) 3 C) 5 D) 7 E) 9
ÇÖZÜM abc sayısının birler basamağı 4 ise c = 4 tür. abc - cba = 297 99.(a – c) = 297 a – c = 3 a – 4 = 3 a = 7 Doğru cevap (D) seçeneğidir.
ÖRNEK 12: 102 ile 353 arasında bulunan ve 5 ile kalansız bölünebilen sayıların top-lamı kaçtır? A) 9875 B) 10100 C) 10350 D) 11250 E) 11375
ÇÖZÜM Toplamı istenen sayılar 105 + 110 + ... + 350 dir. Terim sayısı : +1 Terim sayısı = 50 105 + 110 +... + 350 = = 25 . 455 = 11375 Doğru cevap (E) seçeneğidir.
ÖRNEK 13: • 25 ile 107 arasındaki 4 ile tam bölünebilen tamsayıların toplamı kaçtır? • A) 1350 B) 1340 C) 1330 • D) 1320 E) 1310
ÇÖZÜM Toplamı istenen sayılar: 28 + 32 + ... + 104 Terim sayısı = + 1 Terim sayısı = + 1 = 20 Toplam = = 1320 Doğru cevap (D) seçeneğidir. Son Terim –İlk Terim Ortak fark 104 – 28 4 (104 + 28).20 2
ÖRNEK 14: • 11 13 ... (3a 5) = 200 eşitliğinde sol tarafta ardışık teksayıların toplamı verilmiştir. • Buna göre, a kaçtır? • A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
ÇÖZÜM: 1 + 3 + 5 ......+ (2n-1) = n2 dir. 11 + 13 + ... + (3a + 5) = 200 Verilen eşitliğin her iki tarafına 1 + 3 + 5 + 7 + 9 toplamını eklersek 1 + 3 + 5 + ...+ (3a + 5) = 225 n2 = 225 ise n = 15 tir. 2n – 1 = 3a + 5 olduğundan n = 15 için a=8 bulunur. Doğru cevap (B) seçeneğidir.
ÖRNEK 15: • İki basamaklı birbirinden farklı dört tane tamsayının toplamı 321 ise bu sayıların en küçüğü en az kaç olabilir? • A) 27 B) 26 C) 25 D) 24 E) 23
ÇÖZÜM: Sayılardan birinin en küçük olması için geri kalan üç sayının verilen şartları sağlayan en büyük iki basamaklı tamsayılar olması gerekir. Bu sayılar 99 , 98 , 97 alınırsa toplamları 294 olur. En küçük sayı = 321 – 294 = 27 bulunur. Doğru cevap (A) seçeneğidir.