1.01k likes | 1.54k Views
Sigara neden bırakılmaz? Bırakmaya nasıl teşvik edilir?. Celal Karlıkaya. Smoking – Tüttürme durumu. HAZ ?. PROBLEM ??. Dünyada sigara içenlerin % 83 ’ü gelişmekte olan ülkelerde yaşamaktadır. Türkiye’de sigara. Erişkin (15+ yaş) ** ’ *** : 34 - 43%
E N D
Sigara neden bırakılmaz? Bırakmaya nasıl teşvik edilir? Celal Karlıkaya
Smoking – Tüttürme durumu HAZ ? PROBLEM ??
Dünyada sigara içenlerin %83’ü gelişmekte olan ülkelerde yaşamaktadır
Türkiye’de sigara • Erişkin (15+ yaş)** ’ *** : 34 - 43% (♂erkek: %57-62, ♀kadın: %13-25) • Çocuklar (7-13 yaş)** ’ *** : 13% • Lise*** : 20% • Gebeler* : 15% • Emziren anneler* : 20% Sources: * Turkey Demographics and Health Survey, 2003, ANKARA. **The Ministry of Health of Turkey, 2002, ANKARA. ***World Bank Database,2002.
Ülkemizde sigara içme prevalansı çok yüksektir. Erkek nüfusta % 50’nin üzerinde olan, kadın nüfusta % 30’a yaklaşan prevalans yüksekliğinin nedenlerinden birisi de bırakma oranlarının düşük olmasıdır Sigarayı bırakmış olanların oranı yerel çalışmalara göre % 20 civarındadır UTKP (9 Ekim 2006)
UTKP Hedefler 1. 2007 yılına kadar toplumda sigara bırakma oranını tespit etmek 2. 2010 yılına kadar toplumda sigara bırakma oranını % 40’ın üzerine çıkarmak 3. 2008 yılı sonuna kadar sağlık personelinde bırakma oranlarını %50’nin üzerine çıkarmak 4. 2010 yılına kadar öğretmenler, din adamları ve yönetici, görevle bağlantılı meslek mensuplarında sigara bırakma oranlarını % 50’nin üzerine çıkarmak 5. 2008 yılına kadar hamilelik döneminde sigarayı bırakmış olma oranını % 90’nın üzerine çıkarmak
Bırakma engelleri Sosyo-Kültürel engeller Bağımlılık Yanlış Bilgilenme Depresyon Bırakma engelleri Tedavi Maliyeti Tedaviye ulaşamama
Bırakma engelleri Sosyo-Kültürel engeller Bağımlılık Yanlış Bilgilenme Depresyon Bırakma engelleri Tedavi Maliyeti Tedaviye ulaşamama
Sigara ve tütün kullanımı bir hastalıktır – mental ve davranış bozukluğudur Dünya Sağlık Örgütü Uluslarası Hastalık Sınıflamasında (ICD-10) tütün kullanımını “Mental ve Davranış bozuklukları altında, F17 kodu ile sınıflandırmıştır. • F17.0 akut zehirlenme • F17.1 Zararına kullanım • F17.2 Bağımlılık Sendromu • F17.3 yoksunluk durumu • F17.8 diğer mental ve davranış bozukluğu • F17.9 sınıflandırılmamış mental ve davranışsal bozukluk • Z72.0 Tütün kullanımı (F17.2 tütün bağımlılığı hariç)
DSM-IV Madde kötüye kullanımı tanı ölçütleri • 12 aylık bir dönem içinde ortaya çıkan, aşağıdakilerden biri (ya da birden fazlası) ile kendini gösterdiği üzere, klinik açıdan belirgin bozulmaya ya da sıkıntıya yol açan uygunsuz bir madde kullanımı örüntüsü. • İşte, okulda ya da evde alması beklenilen başlıca sorumlulukları alamama ile sonuçlanan yineleyici bir biçimde madde kullanımı • Fiziksel olarak tehlikeli durumlarda yineleyici bir biçimde madde kullanımı • Madde ile ilişkili, yineleyici bir biçimde ortaya çıkan yasal sorunlar • Maddenin etkilerinin neden olduğu ya da alvelendirdiği, sürekli ya da yineleyici toplumsal ya da kişilerarası sorunlara karşın sürekli madde kullanımı • Bu semptomlar, bu grup madde için madde bağımlılığı ölçütlerini hiçbir zaman karşılamamıştır
Bağımlılık kronik bir durumdur Çoğu madde kullanıcısı, yaklaşık ¾ kullanıcı madde kullanmayı kesmesine rağmen daha sonra tekrar kullanmaya başlamaktadır
SPESİFİK GRUPLAR • Pulmoner hastalıklar • Kardiyovasküler sorunlar • Düşük sosyoekonomik düzey • Alkol veyadiğer madde bağımlılıkları • Psikiyatrik hastalıklar
Bırakma engelleri Sosyo-Kültürel engeller Bağımlılık Yanlış Bilgilenme Depresyon Bırakma engelleri Tedavi Maliyeti Tedaviye ulaşamama
Tedavi ile Bırakma olasılığı Tedavisiz Bağımlılık
Tedaviye ulaşamama sorunu • Türkiye’de sigara bırakma polikliniği sayısı 50-60? • Verilen hizmet amatörce, bilimsel merak öncelikli, idealistçe (tedavi hizmeti vermeye başlamak kolay, ya sürdürmek?) • Sonuç: Haftada birkaç hasta...günde birkaç hasta... YİNE DE ÇOK BÜYÜK İŞLEVİ VAR!
Türkiye’de Sigara İçme Sıklığı (yetişkinler)(Bilir, N., Güçiz, B., Yıldız, N.)
Sağlık Personelinde Sigara İçme Sıklığı(Antalya, 1994) • Doktor %49.0 • Hemşire %50.8 • Ebe %38.5 • Sağlık M. %57.4 • Hemşire (Elazığ) %50.8
Bırakma engelleri Sosyo-Kültürel engeller Bağımlılık Yanlış Bilgilenme Depresyon Bırakma engelleri Tedavi Maliyeti Tedaviye ulaşamama
Tanı ve tedavi ücretleri • Muayene ücreti: 15,50 YTL • CO ölçümü: 10 (x12) • EKG 1 • Solunum Fonksiyon Testi29,70 YTL (x2-3) • (Reversibiliteli) • PA Akciğer grafisi (tek yön):7,48 YTL • PA Akciğer grafisi (çift yön): 14,08 YTL • Profesyonel destek ? 10 (x12) • (Hemogram? Biyokimya?)
İlaç tedavilerinin maliyetleri (Mart 2007) YTL • Nikotin Bandı 7 günlük maliyet 17,7 • 12 haftalık maliyet: 212,4 • Bupropion SR (8 haftalık) maliyet: 256,8 • Bupropion SR (12 haftalık) maliyet: 385,2
Tedavi Maliyeti – Mart 2007 • Nikotin Bandı (7 adet) • Nicotinell 1 17,17 YTL. • Nicotinell 2 17,17 YTL • Nicotinell 3 16,15 YTL • Nikotin Sakızı (24 adet) (Nicotinell): 4 YTL. • Nikotin inhaler (Kartuşlu): 105 YTL. • Bupropion SR (Zyban): 128,40 YTL • (60 adet) • Nikotin Bandı 7 günlük maliyet 17,7 YTL. • 12 haftalık maliyet: 212,4 YTL • Bupropion SR (8 haftalık) maliyet: 256,8 YTL • Bupropion SR (12 haftalık) maliyet: 385,2 YTL • Varenicline? • Diğer potansiyel ilaçlar? Düşük gelir grubu!
Maliyet (ABD,2001,$)Her bir deneme için • Kısa tavsiye 5,08 (2,12-8,04) • Profesyonel destek 50,76 (31,58-72,19) • Kısa tavsiye+NRT 108,72 (77,2- 133,42) • Tavsiye+ Bupropion SR 109,56 (88,49-130,75) • Profesyonel destek+ NRT 148,44 (102,61-187,63) • Profesyonel destek 149,27 (113,85-175,03) • +Bupropion SR • Tavsiye + NRT 207,23 (159,52-246,20) • Profesyonel destek 246,95 (184,88-290,48) • + NRT + Bupropion SR • Cornuz J, Pinget C, Gilbert A.Cost-effectiveness analysis of the first-line therapies for nicotine dependence. Eur J Clin Pharmacol. 2003 Jul;59(3):201-6.
Bırakma engelleri Sosyo-Kültürel engeller Bağımlılık Yanlış Bilgilenme Depresyon Bırakma engelleri Tedavi Maliyeti Tedaviye ulaşamama
SİGARA BIRAKTIRMA İDDİASINDA BULUNAN YÖNTEMLER • IQS • Hipnoterapi • Akupunktur • Biorezonans • Işınlı uygulama yöntemi • Lazer tedavisi • Bitkisel, kimyasal preparatlar • Smokepatch • Nicofluid • Smokefree • ..... • Taklit sigara • Elektronik sigara • .....
AKUPUNKTUR • ACUS: İĞNE- • PUNKTURA: BATIRMA-DELME (NOKTAYA İĞNE BATIRMA) Seçilmiş noktalara ısı vererek (MOXİBUSTİYON), Elektrik akımı vererek (ELEKTRO AKUPUNKTUR) Lazer ışını vererek (LAZER AKUPUNKTUR)
Cirolar katlanıyor • Dünyanın en büyük zincirlerinden I Quit Smoke (IQS), 10 yılda hedeflediği şube sayısına bir yılda ulaştı. Şirket bunun üzerine en fazla şubeyi Türkiye'ye açma kararı aldı.IQS International Başkanı Emanuela Manera, "Türkiye, yüzölçümü ve nüfus bakımından daha küçük olmasına rağmen Japonya, Hindistan ve Çin'den sonra dördüncü sırada yer alıyor. Türkiye'de 40 şube açacağız. Bu rakam IQS'in dünya çapındaki mevcut ve potansiyel pazarları arasındaki en yüksek rakam. • Türkiye'de nüfusun yüzde 44'ünün sigara bağımlısı olduğunu belirten IQS Türkiye Direktörü Hicret Akarsu da cirolarının bu yıl 5 milyon YTL'yi bulacağını söyledi. • Faaliyetine 5 ay önce başlayan Sigarayı Bırakma Merkezi (SBM) yıl sonuna kadar 10, • Altı ay önce açılan İngiliz Anne Penman ise 50 şube açmayı hedefliyor. >'Sigarayı bıraktırma sektörü' patladı>http://www.milliyet.com.tr/2007/04/19/ekonomi/axeko01.html
Hedefler büyüyor • Su buharı çıkararak tiryakilere sigara hissi veren elektronik sigara (e-sigara) satışlarında bir yıllık hedef üç ay içinde tutturuldu. Çin'den getirdiği 'e-sigara'yı pazarlayan Alpaslan Naipli, yoğun talep nedeniyle yıllık satış hedeflerini 5 binden 30 bine çıkardıklarını söyledi. Piposu ve purosu da bulunan 'e-sigara'nın satış fiyatı 504 YTL. http://www.hemalhemsat.com/Shop/Auctions/AuctionDetails.aspx?AuctionId=2692922
50 şube açacak • Alerji tedavisinde kullanılan biorezonans yöntemi de 7 yıldır tiryakileri sigaradan kurtarmaya çalışıyor. Bicom Biorezonans, ilk şubesini Mayıs 2005'te açtı. Şu anda 38 şubesi var. Hedefi yıl sonunda 50 şubeye ulaşmak.Biorezonans merkezlerini sadece doktor ve psikologlar açabiliyor. Şube açmanın maliyeti ise 42 bin YTL.Biorezonans Ankara Genel Müdürü Nizamettin Kazancı, 2006'da 1 milyon YTL olan cirolarının bu yıl en az ikiye katlanacağını söyledi.
Nikotini taklit ediyor Piyasadaki en ilginç ürünlerden biri kola yapıştırılarak kullanılan ve nikotini taklit eden doğal maddeler içeren Smoke Patch. Vücudun nikotin ihtiyacını doğal yollardan karşılayan bantın 10 tanesi 150 YTL. Smoke Patch'in bir ay kullanılması öneriliyor. Ürünü Türkiye'ye getiren MT Sağlık Ürünleri Genel Müdürü Mehmet Erdoğan, "Ayda 5 bin paket satıyoruz. 10 bin pakete çıkmasını bekliyoruz" dedi.
BEDELİ ? IQS'de sigarayı bırakmak 660 YTL, Anne Penman'da 570 YTL, Sigara Bırakma Merkezi'nde ise 500 YTL. Merkezler müşterilerine psikolojik destek veriyor ve 6 ay kontrol altında tutuyor. Doktorların uyguladığı biorezonans yönteminde ise tek seansta sigara bıraktırılıyor. Bicom Biorezonans'ta 45 dakikalık seansın fiyatı 220 YTL
Sigara tiryakilerine bitkili çözüm 18 yıllık tiryakilikten kendi yaptığı şifalı bitki sigarasıyla kurtulan herbalist araştırmacı-yazar Vahit Aytekin, bu yöntemle 500 kişinin sigarayı bıraktığını bildirdi
Bazen sigara bırakanlardan bazılarının birçok yöntem işe yaramadığı halde bu metotlardan birinden yarar gördüğü işitebilir • Bu, kişilerin yönteme inançlarından kaynaklanmaktadır ve kişiseldir. • Dolayısıyla,doktorların bu yöntemi etkili diye tavsiye etmesini gerektirmez.
Peki Başka Neler Dönüyor? • Sağlık sistemi olarak sorunu gösterdik! • Çareyi sunmadık • Bunlar ne yapıyor? • Misinformation (hastanın doğru adrese gitmesini engelleme, yanlış bilinçleme ....) • Umut tacirliği yolu ile zaman ve paranın yok olması • Sağlık sisteminin motivasyonunu kırma • .....
Bırakma engelleri Sosyo-Kültürel engeller Bağımlılık Yanlış Bilgilenme Depresyon Bırakma engelleri Tedavi Maliyeti Tedaviye ulaşamama
Popüler Kültüre Ulaşmak Tütün endüstrisi sigarayı popüler kültürün bir parçası haline getirmek için • Filmler • Televizyon • Müzik • İnternet
Gaziantep’te MFÖ Konseri • Kapalı bir alanda • Bir de sigara reklamı yapmışlar • Meğer grubun sponsoru Winston sigarası imiş? • Tabii ki duvarlarda Winston Light yazıyor? Öner Dikensoy
Bilindiği gibi 4207'ye göre her türlü sponsorluk ve promosyon yasak ve sanayi bakanlığı ve Tapdk denetlemeden sorumlu kurumlar. İl sanayi müdürlüğüne şikayette bulunabilirsiniz. Ayrıca www.sanayi.gov.tr den reklam kuruluna online şikayette bulunabilirsiniz. Ayrıca TAPDK (Tütün alkol düzenleme kurulu) www.tapdk.gov.tr veya 0312 455 03 00 'a iletebilirsiniz. Hem sanayi bakanlığının hem de tapdk 'nın ayrı ayrı yaptırım gücü bulunmaktadır. Siz şikayettte bulunmazsanız biz Türk Toraks Derneği Tütün Kontrolü çalışma grubu olarak da şikayette bulunabiliriz ancak biraz daha fazla bilgi ve belge (fotoğraf vs) temin etmek gerekir. • Duyarlılığınız için teşekkür ederiz. • Dr. Celal Karlıkaya,
Bunlar aslında REKLAMLAR, sponsorluklar ve promosyonel olaylardır • SOSYOKÜLTÜREL OLAYLAR BAŞKA!
“Hastalıkların iki nedeni vardır. Birisi patolojik diğeri politiktir.” Dr. RLK.VİRCHOW 1821-1902:
Bırakmanın önündeki kültürel engeller Engeller – Bırakma için motivasyon engelleri – Yardım arama engelleri
Bırakmanın önündeki kültürel engeller • Hala sigaranın zararlı etkileri konusundaki farkındalık düşüktür • Özellikle düşük sosyoekonomik düzeyli kişilerde sigara bir erkeklik konusu olarak algılanmaktadır • Özellikle eğitimli kadın ve gençlerce özgürlük ve bağımsızlık sembolü olarak görülmektedir • Bazı kişiler şiddet, savaş, taşınma, göçme gibi travma ve stres durumları ile başa çıkma yolu olarak görmektedir • Doktorlar sigaraya başlanmasını önleyebileceklerine inanmaktadır ancak doktorlardan görev beklentisi yoktur