320 likes | 569 Views
Nierfunctiestoornis bij ouderen GeriatrieAvond Westfriesland 13 april 2006. dr. R.W. van Etten, Internist-nefroloog r.w.vanetten@westfriesgasthuis.nl. Casus, Mevrouw D., 1922. Voorgeschiedenis: 1984 Diabetes Mellitus type 2 Hypertensie AF, Dec Cordis Claudicatio Intermittens
E N D
Nierfunctiestoornis bij ouderenGeriatrieAvond Westfriesland13 april 2006 dr. R.W. van Etten, Internist-nefroloog r.w.vanetten@westfriesgasthuis.nl
Casus, Mevrouw D., 1922 Voorgeschiedenis: • 1984 Diabetes Mellitus type 2 • Hypertensie • AF, Dec Cordis • Claudicatio Intermittens • 2005: Amputatie dig 4+5 re voet • 2005: CVA, hemibeeld, afasie; verpleeghuis • 2006: Jicht • Medicatie: • Metformine 2 x 500 mg, Tolbutamide 2 x 500 mg, Metoprolol 1 x 50 mg, Enalapril 1 x 20 mg, Aldacton 1 x 25 mg, Amlodipine 1x 5 mg, Digoxine 1 x 0.125 mg, Sintrom, Diclofenac 2 dd 50 mg z.n.
Casus • Anamnese: • Moe, misselijk, eet slecht • Sneller kortademig en dikke enkels • Jeukende huid, branderige ogen • Dikke grote teen waarvoor diclofenac • Lichamelijk Onderzoek: • Grauwe dame, RR 160/95, P 78 irr, AHF 24/min • Hart: S1 S2, syst souffle 2/6, axillair • Longen: Crepiteren bdzs • Benen: Oedeem, huiderosies, dikke MTP 1 re
Casus; D.D. • Cardiovasculair Infarct, Dec. Cordis • Endocrien Hyperglyc ontregeling • Gastro-enterologisch Ulcus, Maligniteit • Hematologisch Anemie, Lymfoom • Renaal Nierinsufficientie • Medicatie Bijwerkingen, toxiciteit
Casus • Laboratorium • Hb 5.8, Ureum 33, Kreatinine 220, Glucose 8, Na 142, K 6.7, Bic 16, Calcium 1.9, Fosfaat 2.2, Albumine 30, Urinezuur 0.55, LDH 325, CRP < 7, Troponine < 0.1 • Urine: Sed: gda, Na 60 mmol/l, Eiwit 1.5 g/l • X-thorax: • Fors hart en toegenomen vaattekening • ECG: • AF, 80x, LVH, vlak ST voorwand
Casus; Mevrouw D. C/ • Chronische Nierinsufficientie, wrs HT / DM nefropathie • Vrouw van 84 jr, 60 kg • Kreatinine 220 umol/l • Kr Klaring: ?
Casus, Mevrouw D. C/ • Chronische Nierinsufficientie, wrs HT / DM nefropathie • Vrouw van 84 jr, 60 kg • Kreatinine 220 umol/l • Kr Klaring: 15 ml/min (Cockcroft)
Definitie Chronische Nierinsufficiëntie • Nierschade 3 maanden, met of zonder verminderde GFR, blijkend uit • pathologische afwijkingen of • kenmerken van nierschade zoals sedimentafwijkingen, radiologische of histopathologische afwijkingen • GFR < 60 ML/min/1,73 m2 3 maanden met of zonder nierschade
Beschrijving GFR Prevalentie (aantal in Ned) Actieplan verhoogd risico op chronische nierinsufficiëntie ≥90 screening 1 nierschade, normale GFR ≥90 5,8% diagnose en behandeling 2 nierschade, licht verlaagde GFR 60-89 3,0% progressiefactoren aanpakken 3 matig verlaagde GFR 30-59 4,3% (500.000) complicaties behandelen 4 ernstig verlaagde GFR 15-29 0,2% (25.000) voorbereiding dialyse en tx 5 nierfalen <15 0,1% (12.500) nierfunctievervanging Classificatie CRF Ann.Intern.Med. 15-7-2003;139:137-147
Screening op CRF • Risicofactoren • oudere leeftijd • overgewicht • roken • nierziekten in de familie • hypertensie • diabetes mellitus • atherosclerose • auto-immuunziekten • niersteenlijden, urineweg-infecties / -obstructie
Complicaties CRF • Uremie • Jeuk, krab-laesies, moeheid, slechte eetlust, uremische gastritis • Overvulling • Oedeem, dyspnoe, crepiteren, • Metabool • Hyperkaliemie • Acidose • Hypocalciemie • Hyperfosfatemie • Hyperparathyreoidie • Hypoalbuminemie • Anemie • Jicht
Casus • H.D. of P.D. of geen D. voor mevrouw D. ?
Casus • H.D. of P.D. of geen D. voor mevrouw D. ? • Doel: ? • Overleving verlengen • Behandeling nierziekte, complicaties (Cure) • Behandeling klachten, QoL (Care)
Casus • H.D. of P.D. of geen D. voor mevrouw D. ? • Doel: ? • Overleving verlengen • Behandeling nierziekte, complicaties (Cure) • Behandeling klachten, QoL (Care)
ESRD en Mortaliteit Sarnak MJ and Levey AS. Am J Kidney Disease 2000; 35(4) (suppl 1): S117-S131 Foley RN. Am J Kidney Diseease 1998; 32(S3): S112-S119
Overleving bij oudere dialysepatient Munshi et a.l NDT 2001
Levensverwachting in jrn . Bevolking UK ESRD M V M V • 50 j 25 30 7.1 7.3 • 65 j14 17 2.3 2.4 • 75 j 8 10 1.3 1.3 Munshi et al NDT 2001
Overleving bij oudere dialysepatient Winchester et al 2002 6-12 mnd overleving van PD pt in verpleeghuis was resp 53 en 29%. Anderson et al AJKD 1990
Relatieve Mortaliteit Dialysepopulatie WFG Mortaliteit / jaar WFG Landelijk • 16-55 6 5 • 55-65 11 14 • 65-75 19 23 • >75 j 28 33%
Doodsoorzaken ouderen in dialyse • Hart- en vaatziekten 50-75 % • Infecties 20-25 % • Stoppen dialyse 20-40 % • Maligniteit 5-12 % • COPD 3-5 % • Munshi et al NDT, Birmele et AL 2004
Oorzaken hoge mortaliteit / morbiditeit • Veel Co-morbiditeit (100 %) • HVZ 50-70% (mede door CRF / Dialyse) • HT 50% • DM 20-40% • Respiratoir 5-20% • Neurogeen 5-20% • Complicaties van Dialyse / CRF • Overvulling / HT / ondervulling • Infecties (incl peritonitis, catheters) • Electrolytstoornis, hyperkaliemie • Uremie • Anemie • Shunt- en catheterproblemen • Leeftijd • Ondervoeding • Polyfarmacie • Opnames: 33 dgn/j. Mushi et al, Mallick et al NDT 1999, Birmele NDT 2004
Casus • H.D. of P.D. of geen D. voor mevrouw D. ? • Doel: ? • Overleving verlengen • Behandeling nierziekte, complicaties (Cure) • Behandeling klachten, QoL (Care)
Behandeling nierziekte, complicaties CRF • Nierziekte meestal chronische en progressief • Behandelbare oorzaak ? • Alle complicaties behandelen betekent dialyse en veel medicatie
Behandelen complicaties CRF • Zoutbeperking (5 g), diuretica / ACE-i RR 130/85 mmHg ARB / Betablokker / calcium-entry blokker • Erytropoëtine (aranesp, neorec.)Hb > 6,8 mmol/lferrofumaraat/gradumet, vit.C Ferritine > 100 ug/l, Tr Sat >20% • Fosfaatbeperking, sevelamer P <1,8 mmol/l, Ca 2.4-2.6mmol/l calciumcarbonaat, etalpha PTH 10-20 pmol/l • Calciumcarb, natriumbicarbonaat bic > 22 mmol/l • Kaliumbeperking, Resonium K 3,5-5,5 mmol/l • Eiwitbeperking Effect op uremie / acidose • statine, acetylsalicylzuur, foliumzuur LDL-chol < 2,6 mmol/l
Casus • H.D. of P.D. of geen D. voor mevrouw D. ? • Doel: ? • Overleving verlengen • Behandeling nierziekte, complicaties (Cure) • Behandeling klachten, QoL (Care)
Care • Behandeling overvulling • Na beperking (70 mmol), diuretica • Behandeling Uremie, hyperfosfatemie • Eiwitbeperking, fosfaatbeperking • Overige palliatieve zorg
Wel / niet (meer) dialyseren ? • Vergrijzende populatie • Steeds meer ouderen in Dialyse (30% > 75 j in WFG) • Geen leeftijds-grens • Geen kostenaspect of capaciteitsprobleem • Weinig harde exclusie-criteria • Verbeterende techniek en overleving
Wel / niet (meer) dialyseren ? • Beoordeel • mentale / cognitieve conditie (uremie) • fysieke conditie / Karnofsky • Co-morbiditeit / prognose • QoL • Informeer pt over • Prognose / Overleving • Care vs Cure • Effect, meerwaarde, complicaties en belasting van dialysebehandeling (pre-dialyse traject)
Wel / niet (meer) dialyseren ? • Daarna beslissing i.o.m. pt en familie • Informed Consent • Autonomie • Stoppen behandeling • Meestal geen dialyse voor geriatrische en verpleeghuis patient • Voorkom overvulling ! • (Eiwitbeperking ivm uremie) • (Let op nefrotoxische interventies) • Uremische dood is mild • Na stoppen dialyse overleving meestal 1-2 weken