INLEIDING TOT HET RECHT PRIVAATRECHT

1. INLEIDING TOT HET RECHTPRIVAATRECHT Thema 5 Rechtshandhaving Prof. Dr. Rogier de Corte 1ste bac PSW – academiejaar 2005-06 6 december 2005

2. overzicht • Begrip procesrecht • De rechter en zijn entourage • Het strafprocesrecht • Het burgerlijk procesrecht • Het bewijsrecht

3. I - PROCESRECHT • begrip • kenmerken • "vonnis" • rechtshulp

4. A - begrip effectief maken van het materieel recht door tussenkomst van de rechterlijke macht verbod van eigenrichting

5. begrip gewone rechter burgerlijk procesrechtstrafprocesrecht"grondwettelijk"procesrechtadministratief procesrechttuchtprocesrechtprocesrecht voor internationale rechter gewone rechter Arbitragehof Raad van State ? verschillend voor elk van de rechtscolleges

6. B - kenmerken • toegang tot rechter • de rechter • de procedure

7. § 1 - toegang tot rechter elke burger moet in elke staat, die het EVRM heeft aanvaard, het recht hebben zich tot de rechter te wenden voor: - het beslechten van burgerlijke geschillen; - het beoordelen van een strafvervolging tegen hem art. 6 EVRM -aanhef

8. § 2 – rechtbank - rechter • door wetgever opgericht • onafhankelijk • onpartijdig extern internconstitutioneel opleiding van de partijen status in het geding

9. § 3 - de procedure • fair trial • redelijke termijn • openbaar • dubbele aanleg • cassatietoezicht • formalisme

10. C - vonnis 1. Wat 2. Begrippen: vonnis, arrest, beschikking 3. Kenmerken 4. Gezag van gewijsde 5. Kracht van gewijsde verbod van rechtsweigeringindividuele beslissing (geen precedent)gemotiveerdopenbaar

11. D - rechtshulp Art. 23. G.W. Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden. …Die rechten omvatten inzonderheid:2° het recht op … juridische bijstand; …….  Commissie juridische bijstand verzorgt eerstelijnsrechtshulp in het Justitiehuis in elk arrondissement Bureau voor juridische bijstand verzorgt tweedelijnsrechtshulp door advocaten  Bureau voor rechtsbijstandkwijtschelding proceskosten

12. II - RECHTER & ENTOURAGE • rechterlijke macht • hoven en rechtbanken • openbaar ministerie • benoeming • helpers

13. A - rechterlijke macht rechterlijke machtHoge raad voor de justitie

14. rechterlijke macht in een democratische rechtsstaat zijn er 3 souveraine machten: wetgevende macht rechterlijke macht rechters&o.m. uitvoerende macht ‘s lands bestuur vastleggen van de algemene normen politie

15. rechterlijke macht scheiding van de machten

16. rechterlijke macht onderscheid tussen rechters en openbaar ministerie zittende magistratuurvoor het leven benoemdgeen begrotingsautonomie rechters staande magistratuur, leden van het parket door Koning benoemd en ontslagenoefenen de openbare vordering uitprocureur des Konings en substitutenprocureur-generaal O.M.

17. rechterlijke macht de rechter heeft als functie de ultieme controle uit te voeren hoe kan een rechter nu gecontroleerd worden? motivering Hof van Cassatie Europees Hof Rechten van de mens Hoge Raad voor de justitie publieke opinie

18. ? rechterlijke macht Hoge Raad voor de Justitie taak: benoeming & controlesamenstelling: 44 22 N: 11 magistraten, 11 andere 22 F: 11 magistraten, 11 andere vormt geen deel van de rechterlijke macht

19. B - hoven & rechtbanken-1 een hof raadsheer arresteen rechtbank rechter vonnis • organisatie • bevoegdheid • rechtspleging:wel eenheid van rechtspleging

20. hoven en rechtbanken-2 • niveau van het rechtscollegeeerste aanleg: geeneenheid rechtsmacht: 6 alleenzetelendhoger beroep cassatie • structuur: rechtscolleges met meerdere rechtersmagistraten kamers afdelingen bijzondere samenstellingen

21. eenheid rechtsmacht de territoriale basiseenheid = gerechtelijk arrondissement (27) elk gerechtelijk arrondissement kent niet één rechtscollge maar meerdere autonome rechtscolleges 1 rechtbank van eerste aanleg1 arbeidsrechtbank1 rechtbank van koophandeln vredegerechtenn politierechtbanken + 1 arrondissementsrechtbank

22. judex unus regel 1. een rechtscollege dat uit vele magistraten bestaat, houdt zitting in een of meerdere kamers2. een kamer van een rechtscollege in eerste aanleg bestaat bestaat in de regel uit 1 rechter en niet uit een college van rechters

23. judex unus uitwerking vrederechter & politierechterrechtbank eerste aanlegarbeidsrechtbankrechtbank van koophandelhof van beroepHof van Cassatie 1 rechter1 rechter (uitz. 3) 3 rechters3 rechters3 raadsheren5 raadsheren

24. hoven & rechtbanken-3 • materiële bevoegdheidbevoegdheid volgens aard en inhoud van het geschillaat specialisatie toe • territoriale bevoegdheidbevoegdheid volgens woonplaats van de partijenrechter moet zijn mensen kennen

25. hoven & rechtbanken-4 Hof van Cassatie 1 Hof van Cassatie 5hoven van beroeparbeidshoven . . . . . . . . . 27rechtbank koophandelarbeidsrechtbank . . . . . . . . . . . . . . . . 178 vrederechter32 politierechter A 11 assisenhoven

26. § 1 - vrederechter organisatie 187 kantonsalleenzetelend beroepsrechtergeen openbaar ministerie

27. vrederechter bevoegdheid < € 1.860,- algemene bevoegdheidbijzondere bevoegdheidexclusieve bevoegdheid - huur,- echtelijke ruzie vóór echtscheiding- ….. voogdij,onteigening

28. vrederechter rechtsmiddelen hoger beroep indien bedrag hoger is dan € 1.240,- bij – ofwel de rechtbank van eerste aanleg – ofwel bij rechtbank van koophandel voor handelaars

29. § 2 - arrondissement er zijn 27 gerechtelijke arrondissementen, met elk één of meerdere politierechtbanken 1 rechtbank van eerste aanleg 1 arbeidsrechtbank 1 rechtbank van koophandel 1 arrondissementsrechtbank

30. a - politierechtbank 32 in gans Belgiëberoepsrechters, meerdere kamers, alleenzetelendOM: procureur des konings organisatiebevoegdheidrechtsmiddelen overtredingenverkeersrecht:zowel strafrecht als burgerlijk recht hoger beroep bij rechtbank van eerste aanleg

31. b - rechtbank eerste aanleg alleen beroepsrechtersvoorzitter, ondervoorzitters en rechters4 afdelingenverschillende kamers met 1 of 3 rechtersnaast die kamers een kort geding één/meer onderzoeksrechters één/meer beslagrechters raadkamer bureau voor rechtsbijstandOM: procureur des konings organisatie

32. rechtbank eerste aanleg- 2 burgerlijke rechtbank correctionele rechtbank jeugdrechtbank voorzitter (voor 7 jaar)ondervoorzittersrechters raadkamer onderzoeksrechters beslagrechters kort geding

33. rechtbank van eerste aanleg-3 bevoegdheidvolheid van bevoegdheid algemene bevoegdheid: > € 1.860,-exclusieve bevoegdheid:echtscheiding beslag ….jeugdzakenstrafzaken: wanbedrijvenhoger beroep van de vrederechter en politierechtbank

34. rechtbank van eerste aanleg-4 rechtsmiddelen hoger beroep jeugdrechtbank: altijdstrafzaken: altijdburgerlijke zaken > € 1. 860,- hof van beroep

35. c - rechtbank van koophandel 2 soorten rechters: beroeps- & lekenrechtersvoorzitter, ondervoorzitter en rechterskamers met 3 rechters, kort geding, stakingsrechterOM: procureur des konings organisatie

36. rechtbank van koophandel bevoegdheid rechtsmiddelen algemene bevoegdheid: handelaars > € 1.860,- en hoger beroep van vrederechterbijzondere bevoegdheid: vennootschappen, ….exclusieve bevoegdheid: faillissement, vordering tot staking hoger beroep > € 1.860,- bij hof van beroep

37. d - arbeidsrechtbank 2 soorten rechters: beroeps- & lekenrechtersvoorzitter, ondervoorzitter en rechterskamers met 3 rechters, kort geding, OM: procureur des konings [via auditoraat] organisatie bevoegdheidrechtsmiddelen alle geschillen van arbeidsrecht en sociale zekerheid altijd hoger beroep mogelijk bij arbeidshof

38. e - arrondissementsrechtbank voorzitter rechtbank van eerste aanleg, voorzitter van arbeidsrechtbank en voorzitter van rechtbank van koophandelOM: procureur des konings organisatiebevoegdheidrechtsmiddelen bevoegdheidsconflicten- materiële bevoegdheid- territoriale bevoegdheid enkel cassatie door de PG

39. § 3 - rechtsgebied AntwerpenBergenBrusselGentLuik er zijn 5 rechtsgebieden in elk rechtsgebied is er 1 hof van beroep 1 arbeidshof

40. a - hof van beroep organisatiebevoegdheidrechtsmiddelen alleen beroepsmagistrateneerste voorzitter, kamervoorzitters en raadsherenkamers met 3 raadsherenOM: procureur-generaal hoger beroep tegen vonnissen van de rechtbank van eerste aanleg rechtbank van koophandel voorziening in cassatie

41. b - arbeidshof beroepsrechters en lekenrechterseerste voorzitter, kamervoorzitters en raadsherenkamers van 3 raadsherenOM: procureur-generaal organisatiebevoegdheidrechtsmiddelen hoger beroep tegen vonnissen van de arbeidsrechtbanken voorziening in cassatie

42. § 4 - assisenhof het hof: één raadsheer en twee rechterseen jury: 12juryledengeen permanent rechtscollegeOM: PG organisatiebevoegdheidrechtsmiddelen misdadendrukpersmisdrijven (uitgez. racisme)politieke misdrijven voorziening in cassatie

43. § 5 - Hof van Cassatie beroepsmagistrateneerste voorzitter, kamervoorzitters, raadsherenkamers met 5 raadsherenPG bij het Hof van Cassatie organisatietaakrechtsmiddelen nazicht van de vonnissen en arresten in laatste aanleg gewezen, op:- goede toepassing van de wet- naleving van de vormvereisten geen

44. hoven en rechtbanken Hof van Cassatie 1 Hof van Cassatie 5hoven van beroeparbeidshoven . . . . . . . . . 27rechtbank koophandelarbeidsrechtbank . . . . . . . . . . . . . . . . 178 vrederechter32 politierechter A 11 assisenhoven

45. C - O.M. 1. "de staande magistratuur" 2. taak a - oefent de strafvordering uitb - geeft adviezen in burgerlijke zaken aan de rechter wanneer de wet dit oorziet

46. O.M. 3. structuur a - elk korps is hiërarchisch gestructureerdb - in eerste aanleg procureur des konings;in hoger beroep procureur-generaalc – procureur onder gezag PGPG onder gezag minister van justitied - het college van de PG's bepaalt het strafbeleid samen met minister van justitie federaal parket

47. D - benoemingen theoretische mogelijkheden [a] door uitvoerende macht (politieke benoeming)[b] door rechtstreekse verkiezing[c] door coöptatie[d] door loting[e] door onafhankelijk orgaan ……….

48. benoemingen keuze na Dutroux-zaak de basisbenoeming geschiedt doorminister van justitieop voordracht van de BAC(Hoge Raad voor de Justitie)

49. E - helpers referendarissengriffiersgerechtsdeurwaardersadvocatenadvocaten bij het Hof van Cassatienotaris

50. III - STRAFPROCESRECHT formeel strafrecht materieel strafrecht het opsporingsbeleid, de vervolging ende berechting van misdrijvenSv. 17 november 1808 de verschillende misdrijven en hun straffenSw. 18 juni 1867