1 / 21

Razvoj krivičnog prava od XVII vijeka do danas

Razvoj krivičnog prava od XVII vijeka do danas. Almir Maljević, Doc. Dr. Pregled. Uvodne napomene Hobbes, Montesquieu, Voltaire, Rousseau Beccaria Krivično pravo Francuske buržoaske revolucije Uticaj Kanta i Hegela na krivično pravo Klasična škola krivičnog prava Italijanski pozitivizam

gyan
Download Presentation

Razvoj krivičnog prava od XVII vijeka do danas

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Razvoj krivičnog prava od XVII vijeka do danas Almir Maljević, Doc. Dr.

  2. Pregled • Uvodne napomene • Hobbes, Montesquieu, Voltaire, Rousseau • Beccaria • Krivično pravo Francuske buržoaske revolucije • Uticaj Kanta i Hegela na krivično pravo • Klasična škola krivičnog prava • Italijanski pozitivizam • (Njemačka) Sociološka škola • Pokret nove društvene odbrane • Zaključna razmatranja i diskusija

  3. Uvodne napomene • Negativne karakteristike srednjevjekovnog pravosuđa • Apsolutna dominacija crkve i zastoj naučnog rada • Hipertrofija vjerskih inkriminacija • Odsustvo kodifikacija • Široka diskrecija i arbitrernost suda, nejednakost građana • KD (povreda božanskih zakona)= ZLO (metafizički pojam) • KD kao rezultat “zlog duga” (iracionalizam) • Surovost sistema kazni • Slabljenje utjecaja crkve • Razvoj nauke (matematike, fizike, filozofije) • Nove ideje

  4. Hobbes, Montesquieu, Voltaire, Rousseau • Hobbes (1588-679) – egoizam, homo homini lupus est • Montesquieu (1689-755) – pluralizam odnosa – pluralizam zakona; definicija slobode - ...što dozvoljava zakon...; protiv sudske samovolje; popravljanje vs zastrašivanje (individualizacija) • Voltaire (1694-788) – kritika oštre politike kažnjavanja; uzimanje u obzir ispoljenih sklonosti; protivnik smrtne/propagator zatvorske kazne + prisilni rad (individualizacija) • Rousseau (1712-78) – društveni ugovor, KD rezultat potrebe da povrati slobodu, narušena ravnoteža – kazna (odbrana društva)

  5. Beccaria (1738-94) – “otac moderne kazne” • O zločinima i kaznama – filozofsko, političko-pravno (integralno) • Napad na feudalno KP (reformator) • Index librorum prohibitorum • Osvrt na više KP pitanja (do tada samo pojedia ???) • Kritika postojećeg – prijedlozi novog (spiritus movens) • Načelo zakonitosti • “Geometrija zločina”- srazmjernost KD – kazna • Šteta nanesena društvu – težina djela (preteča PD KP) • Kritika svireposti i odmazde – prijedlog prevencije • Brza, izvjesna, “analogna” • Smrtna kazna vs robija (trajanje)... • Deklaracija o pravima č&g (FBR, 1789) • Univ ----II----- čovjeka (UN, 1948)

  6. Krivično pravo Francuske buržoaske revolucije • Deklaracija o pravima čovjeka i građanina (1789) • Svi građani su jednaki (u pogledu zaštite i kažnjivosti) • Nema odgovornosti za vjerska uvjerenja • Neophodne kazne moraju se propisati zakonom • Niko ne može biti kažnjen ako zakon nije unaprijed ... • Kazna treba da bude srazmjerna težini KD, itd. • Krivični zakonik 1791 godine • Prvi puta sistematika OD (o kaznama) i PD (o KD i kaznama) • Ukinute tjelesne kazne; smrtna kazna – samo giljotina; maloljetnici; saučesništvo; • Apsolutno određene kazne • Napoleonov KZ (1810) (buržoazija vs radne mase) • Katalog (političkih) KD • Širi obim smrtne kazne; spektar tjelesnih kazni • Relativno određene kazne

  7. Uticaj Kanta (1727-804) i Hegela (1770-831) • Njemački protivnici revolucionarnih ideja iz Engleske, Francuske i Italije • Kant • Apsolutna moralna pravda • Jednakost KD – kazna (silovanje – kastracija) • Kažnjava se zato što je griješio • Mali uticaj u KP • Hegel • Teza (pravo – opšta volja) • Antiteza (KD – pojedinačna volja, negacija teze) • Sinteza (Kazna – opšta volja, negacija negacije) • Kazna – pravo krivca

  8. Klasična škola KP • Kraj XVIII i početak XIX vijeka • Skup učenja Feuerbach, Beccaria, Kant, Hegel, i dr. • Polazište – apsolutno slobodna volja (indeterminizam) • = sloboda→ = odgovornost→ = kazne • Teorija apsolutne (B, M, Z) pravde (osnov kazne) • Odmazda/ispaštanje (svrha kazne) (! Feuerbach) • Pozitivne strane klasične škole KP • Nullum crimen nulla poena sine lege • Ukidanje arbitrernosti pravosuđa • Negativne strane klasične škole KP • Zanemarila krivca • Zanemarila uzroke • Fokus na represiju • Formalnopravni logicizam • Neoklasični pravac • Stepeni slobode volje (smanjena odgovornost) • Olakšavajuće okolnost (blaže kažnjavanje) • Zakonska vs sudska individualizacija

  9. Italijanski pozitivizam i KP (70-tih i ‘80-tih XIX v.) • Italijanska pozitivna škola – dva smjera • Antropološkog smjera (Lombroso) • Biološko-sociološkog smjera (Ferri i Garofalo) • Reakcija na postulate Klasične škole KP • Fokus – izvršilac (a ne KD) • KD – individualna i društvena realnost • Lombroso (1836-909) • Anatomske, fiziološke i psihičke anomalije (stigmati, nasljedni) • Klasifikacija krivaca (3/5): 1. rođeni, 2. duševno bolesni, 3. iz strasti, 4. slučajni, 5. iz navike • Svrha kazne – utilitaristički pristup • Vrstu kazne određuje tip krivca • socijalna opasnost, mjere zaštite, komisije

  10. Italijanski pozitivizam i KP (cont.) • Enrico Ferri (1856-92), pravnik • Sintetizira ranija istraživanja • “obračunava se” sa Lombrosom i klasičarima • Faktorski pluralizam:

  11. Italijanski pozitivizam i KP (cont.) • KD rezultat djelovanja svih faktora • Teorija pretežnosti faktora • Klasifikacija krivaca: endogeni uzroci (duševno bolesni, rođeni), egzogeni uzroci (iz navike, slučajni, iz strasti) • Klasifikacija KD: prirodni (atavistički) i zakonski (evolutivni)

  12. Italijanski pozitivizam i KP (cont. 2) • Dakle, negira KD, krivicu, kaznu!!! • Ipak, Ferri je začetnik moderne individualizacije • U fazi odabira kazne (med-psih i soc proučavanje) • U fazi izvršenj kazne (pravosudna kontrola izvršenja) • Kritike Italijanske pozitivne škole • Učenje o rođenom zločincu nije dokazano • Klasifikacije krivaca i KD nepotpune/proizvoljne • Uvodi kult delinkventa • Zasluge Italijanske pozitivne škole • Izučavanje delinkventa • Pozitivni metod • Faktorski pluralizam • Preispitivanje efekta kazne • Začeće individualizacije

  13. Njemačka sociološka škola (v. Liszt 1851-919 i dr.) • Pokušava pomiriti stajališta klasične i italijanske škole • Faktorska koncepcija: • Individualna svojstva krivca (nasljedna i stečena) • Socijalni uzroci kriminaliteta (geografski, društveni, ekon.) • Pretežni faktorski uticaj – podjela kriminaliteta • Akutni (soc uzroci) • Hronični (ind svojstva) • Klasifikacija krivaca • Krivci iz navike (hronični krivci); popravljivi/nepopravljivi • Slučajni krivci (akutni krivci) • Odgovornost – volja slobodna ili ne – nebitno! • Sankcije: dualitet (repr./prev.)

  14. Njemačka sociološka škola (cont.) • Pozitivne strane • Razrađuje “temibilitet” kao soc-bio pojam (samo za hronične neuračunljive – osnov za primjenu MB) • Isticanje potrebe specijalne prevencije i s tim u vezi • Isticanje važnosti individualizacije • Najvažniji rezultat: sistem ublažavanja kazne, uslovna osuda, uslovni otpust, mjere bezbjednosti (post delictum), mjere za maloljetnike • Konačni krah objektivizma, apstrakcije i krutosti

  15. Škola društvene odbrane • Gramatika (Genoa) i Ansel (Paris) – dvije grane • 5 zajedničkih elemenata društvene odbrane • Ideja zaštite društva od KD izvan “ispaštanja” • “opasnost” zahtjeva nova sredstva i oblike reagovanja • Moderno (K) pravo i politika – fokus na KD i učinioca • --II– K politika – sistematska, racionalna resocijalizacija • Smiona humanizacija KP zasnovana na individualizaciji i solidarnosti • Gramatika – ekstremni pravac • Odbacuje KD, kaznu, KP, kriminalnu politiku • Uvodi pojmove antisocijalno djelo, antisocijalni čovjek, mjere medicinskog i pedagoškog tretmana

  16. Škola društvene odbrane (cont.) • Ansel – umjereni pravac • Zadržava osnovne pojmove: KD, učinilac, sankcije • Zahtjeva modifikaciju KP • Dejuridizacija KP (ukidanje apstrakcija, metafizičkih pojmova, fikcija,...) • Ukidanje ispaštanja, odmazde, retribucije i fokus na prevenciju i resocijalizaciju • Humanizacija kriminalne politike • Dva ključna momenta • Individualizirani tretman učinioca (individualizacija) • Aktivna pomoć društva učiniocu (resocijalizacija) • KD rezultat biopsihičke konstitucije i soc faktora • Sistem krivičnih sankcija (ne dualitet)

  17. Škola društvene odbrane (cont. 2) • Kritika škole društvene odbrane (klasičari) • Želi ukinuti tradic. KP (zasnovano na tipologiji KD) i uvesti subj. KP (zasnovano na tipologiji učinilaca) • Zamjena kazne mjerama odbrane – utopija • Zapostavlja retribuciju i generalnu prevenciju • Pozitivne strane škole društvene odbrane • Veliki utjecaj na razvoj KP • Ukazano na značaj spec. prevencije i resocijalizacije • Uvođenje posebnih mjera prema maloljetnicima, recidivistima itd.

  18. Zaključna misao • KP kao veliko stablo • Kresati dotrajale grane (kako bi se stabo razvijalo) • Ne kresati previše odjednom (da se ne bi osušilo) • Tagora: Rijeka istine teče potocima zabluda • U tom kontekstu treba posmatrati sve škole KP

  19. Diskusija • Vi pitate.... • Mi odgovaramo....

  20. Literatura • Mlađenović, R. Kriminologija. Sarajevo: Fakultet kriminalističkih nauka, 2001. Str. 46-85 i 96-102 i 110-117. • Srzentić, N./ Stajić, A./Lazarević, LJ. Krivično pravo Jugoslavije. Beograd: Savremena administracija. Str. 39-61.

  21. Hvala na pažnji! Almir Maljević, doc. dr. sci. amaljevic@fkn.unsa.ba + 387 (33) 561 257

More Related