Ekologiczny chów trzody chlewnej i produkcja mięsa

1. Ekologiczny chów trzody chlewnej i produkcja mięsa Dr hab. Martyna Batorska Wydział Nauk o Zwierzętach SGGW w Warszawie Seminarium: Dobre Żniwa 11 – współpraca w rolnictwie ekologicznym 14-15 marca 2014, Słubice

2. Produkcja ekologiczna „System zarządzania gospodarstwem i produkcją żywności łączący najkorzystniejsze dla środowiska praktyki, wysoki stopień różnorodności biologicznej, ochronę zasobów naturalnych, stosowanie wysokich standardów dotyczących dobrostanu zwierząt i metodę produkcji odpowiadającej wymaganiom niektórych konsumentów preferujących wyroby wytwarzane przy użyciu substancji naturalnych i naturalnych procesów” [Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 27.06.2007r.]

3. Produkcja ekologiczna w UE[PAP, 20.11.2013r.] • W 2012r. pod produkcję ekologiczną przeznaczono 10,6mln ha = 290 tys. gospodarstw; • Najwięcej eko upraw: Hiszpania 1,6mln ha; Włochy 1,1mln ha; Niemcy 1,0mln ha; • Ponad 10% gleb zajmują uprawy ekologiczne: Lichtenstein 29,3% Austria 19,7% Szwecja 15,2% Estonia 14,8% Czechy 10,7%

4. Produkcja ekologiczna w UE[PAP, 20.11.2013r.] • Sprzedaż produktów ekologicznych wynosiła (2011r.): 21,5mld Є • Największe rynki: Niemcy 6,6mld Є Francja 3,8mld Є Wielka Brytania 1,9mld Є • Konsumpcja produktów ekologicznych: Szwajcaria 177 Є/osobę Dania 162 Є/osobę Luksemburg 134 Є/osobę

5. Produkcja ekologiczna w Polsce [MRiRW, dane 31.12.2012] 3,7 tysięcy 112,9 tys. ha 3,5 tys. 135,3 tys. ha 2,9 tys. 55,8 tys. ha 59 przetwórni 42 przetwórnie 36 przetwórni Polska: 661,7 tys. ha i 25,9 tys. gospodarstw Powierzchnia gospodarstwa ekologicznego średnio > 26ha

6. Pogłowie świń w Polsce, w mln sztuk

7. Spożycie mięsa wieprzowego w kg na 1 mieszkańca[Kossakowska, 2013]

8. Spożycie mięsa w Polsce, w latach 2000 – 2014, w kg na 1 mieszkańca[daneGUS i IERiGŻ-PIB]

9. Produkcja trzody chlewnej uznana za ekologiczną - warunki: • Powierzchnia paszowa musi przejść okres przestawienia (2 lata); • Przestawienie pastwisk, zagród, wybiegów można skrócić do 1 roku lub do 6 miesięcy jeśli w przeszłości nie stosowano niedozwolonych środków produkcji; • Produkty zwierzęce sprzedawana jako ekologiczne: świnie chowane zgodnie z zasadami ekologicznymi przez co najmniej 6 miesięcy;

10. Zwierzęta do gospodarstw ekologicznych • Tworzenie nowego stada: zwierzęta młode z gospodarstw nie-ekologicznych i ich chów zgodnie z zasadami ekologii – prosięta o masie ciała poniżej35kg; • Do stada ekologicznego można wprowadzić zwierzęta nie-ekologiczne: max. 10% stawki dorosłych osobników w stadzie ekologicznym; • do 40% stawki dorosłych osobników w stadzie ekologicznych, gdy: zwiększa się skalę chowu, zmiana rasy, nowa specjalizacja gospodarstwa, utrzymanie ras zagrożonych wyginięciem;

11. Założenia technologiczne dla produkcji ekologicznej trzody chlewnej

12. Założenia technologiczne dla produkcji ekologicznej trzody chlewnej

13. Systemy utrzymania świń w gospodarstwach ekologicznych • Alkierzowy: - głęboka ściółka - posadzki samospławialne - kojce z płytką ściółką - kojce częściowo rusztowe • Otwarty - w budkach:

14. Minimalna powierzchnia kojców i wybiegów [Pomykała, 2009]

15. Wymagania dotyczące ekologicznej produkcji trzody chlewnej • Budynki inwentarskie – wolne od toksycznych materiałów budowlanych (farby, lakiery, środki konserwujące, itp.); • Profilaktyka: -dobór odpowiednich ras; - dobrostan; dostęp do świeżego powietrza, wody, paszy i naturalnego światła; dostęp do wybiegów i pastwisk; - zakaz stosowania chemicznie syntetyzowanych leków wet. i antybiotyków; w przypadku zachorowań: ekstrakty roślinne, esencje, preparaty homeopatyczne i mikroelementy; w razie konieczności dopuszcza się stosowanie leków konwencjonalnych pod kontrolą lekarza wet. - zakaz stosowania chemioterapeutyków, stymulatorów wzrostu; - stosowanie leków konwencjonalnych – okres karencji wydłuża się dwukrotnie w stosunku do obowiązującego;

16. Wymagania dotyczące ekologicznej produkcji trzody chlewnej • Wymagane krycie naturalne, inseminacja dopuszczona; • Odchów prosiąt i tuczników w grupie, w obrębie miotu; • Loszki i lochy prośne należy łączyć w grupy do 10 – 20 sztuk – redukcja walk hierarchicznych; • Wysoki dobrostan; • Wielkość produkcji zwierzęcej limitowana normatywami z Dyrektywy azotanowej UE (Dyrektywa 91/676/EWG) i wielkością 170kg azotu/1 ha w ciągu roku. Dopuszczalna obsada: 2DJP/ha

17. Maksymalna dopuszczalna liczba różnych grup technologicznych świń na 1ha UR

18. Żywienie świń w gospodarstwie ekologicznym • Prosięta pobierają mleko od lochy - laktacja trwa 42 dni; • Stosowanie pasz ekologicznych, dopuszczone stosowanie nie-ekologicznych pasz pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, dodatki paszowe, produkty uboczne – maksymalnie 5%; • Zakaz stosowania: stymulatorów wzrostu, syntetycznych zamienników pasz naturalnych, pasz z roślin GMO;

19. Żywienie świń w gospodarstwie ekologicznym • Stosowanie pasz pochodzących z produkcji ekologicznej oraz z naturalnych substancji nierolniczych; • Wykorzystywane pasze: zboża, okopowe, nasiona roślin strączkowych, makuchy z roślin oleistych, mleko i produkty mleczarskie, mączki rybne, dodatki mineralno – witaminowe, pasze objętościowe (zielonki, siano, kiszonki); • Systemy zadawania paszy: dawkowany lub do woli;

20. Żywienie świń w gospodarstwie ekologicznym

21. Żywienie świń w gospodarstwie ekologicznym

22. Żywienie świń w gospodarstwie ekologicznym

23. Rasy świń hodowane w Polsce puławska Polska biała zwisłoucha złotnicka pstra złotnicka biała Wielka biała polska

24. Rasy świń hodowane w Polsce pietrain hampshire Linia 990 duroc

25. Rasy rodzime preferowane do gospodarstw ekologicznych Puławska Złotnicka pstra Złotnicka biała

26. Świnie ras rodzimych • Rasy - puławska, złotnicka biała i złotnicka pstra: - stanowią rezerwę genetyczną, - zachowały odmienność genetyczną i fenotypową; • Odmienność fenotypowa: - większe otłuszczenie i mniejsza mięsność - mniejsze przyrosty masy ciała i większe zużycie paszy na 1kg przyrostu; - lochy są mniej płodne, ale bardziej mleczne, troskliwe i opiekuńcze; • Doskonale przystosowane do lokalnych warunków środowiskowych, także do ekstensywnych warunków utrzymania.

27. Porównanie ras rodzimych oraz wielkiej białej polskiej i polskiej białej zwisłouchej [IZ PIB, 2013]

28. Wyniki użytkowości rozpłodowej ras rodzimych [IZ PIB, 2013]

29. Porównanie wyników rasy złotnickiej pstrej w różnych systemach [Szulc, 2012]

30. Świnie ras rodzimych • Niewybredne – możliwość stosowania różnych pasz gospodarskich w ich żywieniu; • Zastosowanie pasz tańszych; • Charakteryzuje je słabsza użytkowość tuczna i rzeźna, ale bardzo dobra jakość mięsa. • Mięso: - mały wyciek swobodny - wysoka wodochłonność - wysoka zawartość tłuszczu śródmięśniowego IMF - ciemniejsza barwa mięsa

31. Porównanie wybranych wskaźników mięsa z produkcji ekologicznej vs. konwencjonalnej

32. Wpływ systemu produkcji na parametry tusz wieprzowych [Araujo i in., 2011] a, a - P≤0,05

33. Wyniki użytkowości tucznej i rzeźnej świń złotnickiej pstrej w różnych systemach utrzymania [Szulc, 2011]

34. Wpływ systemu produkcji na profil kwasów tłuszczowych w mięsie [Kim i in., 2009] A, B - P≤0,01

35. Jakość tuszy świń utrzymywanych w różnych systemach [Prevolnik i in., 2011]

36. Jakość tuszy świń utrzymywanych w różnych systemach [Prevolnik i in., 2011]

37. System utrzymania świń – system otwarty • Utrzymanie na terenie ogrodzonym, w budkach; • Wysoki dobrostan; • Ruch i świeże powietrze: wspomaganie układu odpornościowego, zmniejszona agresja, możliwość przejawiania naturalnego behawioru: rycie, kąpiele błotne, budowanie gniazda przez lochę; • Wady: więcej zranień, skaleczeń, narażone na działanie słońca, odmrożenia, niski status mikrobiologiczny wybiegów, stres;

39. Analiza SWOT rolnictwa ekologicznego [Wójcik, 2012]

40. Produkty ekologiczne

41. Produkty ekologiczne Francja: Noir de Bigorre Hiszpania: szynka iberyjska

42. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ