Univerzitet Singidunum

1. Univerzitet Singidunum SOCIOLOGIJA Sociologija, 2009 Prof. dr Žarko Šešlija

2. Silabus i način rada na predmetu Sociologija Sociologija, 2009 status predmeta: obavezan godina studija: prva broj časova (p+v): 3+1 broj ESPB: 8 semestar: zimski cilj predmeta je da studentima pruži naučno-teorijsku osnovu za razumevanje porekla, prirode i zakonitosti razvoja ljudskog društva

3. Silabus i način rada na predmetu Sociologija Sociologija, 2009 Ishod predmeta je savladavanje kategorijalnog aparata sociološke nauke, upoznavanje sa osnovnim teorijskim orijentacijama u sociologiji, sa strukturalnim elementima društva, procesima društvenog razvoja i metodologijom istraživanja društvene prakse

4. Sadržaj predmeta Sociologija, 2009 Šta je nauka? Predmet i metod nauke. Šta je sociologija? Predmet i metod sociologije. Kultura i društvo: pojam kulture, socijalizacija, tipovi društva, društvene promene Promene društva: svet koji se menja, dimenzije i uticaj globalizacije, globalizacija i rizik, globalizacija i nejednakost, potreba za globalnim upravljanjem. Kriminal, prestupničko ponašanje i društveni poredak: objašnjenja kriminala i prestupničkog ponašanja, sociološke teorije kriminala i prest. ponašanja; organizovani kriminal, žrtve i počinioci kriminalnih dela; strategije za smanjenje kriminala u rizičnom društvu

5. Sadržaj predmeta Sociologija, 2009 • KOLOKVIJUM 1; • Društvena stratifikacija: klasa, stratifikacija i nejednakost; teorije o klasi i stratifikaciji; merenje klasa; klasna podela u savremenom društvu; rod i stratifikacija; društvena pokretljivost • Siromaštvo, socijalna zaštita i društvena izopštenost: određenje i merenje siromaštva; siromaštvo i društvena pokretljivost; društvena izopštenost (socijalna ekskluzija); socijalna zaštita i reforma države blagostanja • Moderne organizacije: teorije organizacije, rod i organizacije, promene u organizaciji, tehnologija i moderne organizacije; umrežavanje organizacija, debirokratizacija i transformacija upravljanja

6. Sadržaj predmeta Sociologija, 2008 Privreda i društvo – rad i ekonomski život: određenje rada, tendencije u sistemu znanja; podela rada i ekonomska zavisnost; transformacija rada; žene i rad, rad i porodica; nezaposlenost; nesigurnost radnog mesta KOLOKVIJUM 2 Lokalne zajednice – ruralne i urbane: teorije urbanizma, obeležja modernog urbanizma, tendencije urbanog razvoja na Zapadu; urbanizacija u zemljama u razvoju; gladobi i globalizacija; upravljenje gradovima u globalnom dobu – gradovi i globalna uprava Priraštaj stanovništva i ekološka kriza: priraštaj stanovništva u svetu; uticaj čoveka na prirodni svet; rizik i životna sredina

7. Sadržaj predmeta Sociologija, 2009 Metode i tehnike sociološkog istraživanja: istraživanje u realnom svetu (problemi, zamke, dileme, razumevanje uzroka i posledica); određivanje predmeta istraživanja; postojanje hipoteza; prikupljanje podataka i njihova obrada; naučni opis, naučno objašnjenje i naučno predviđanje. Priprema za završni ispit: javna odbrana seminarskih radova; rasprava o teorijskom mišljenju u sociologiji, otvorena pitanja socioloških teorijskio-empirijskih istraživanja. ISPIT

8. Literatura Sociologija, 2009 Gidens, E.: “Sociologija”, Prevod, Ekonomski fakultet, Beograd, 1998. Haralambos, M., Holborm M., Haed R.: “Sociology: themes and perspectives”, London, 2000., Prevod, Golden marketing, Zagreb, 2002. Pešić, M.,Bazić J.: “Sociologija”, Univerzitet “Singidunum”, Beograd, 2007.

9. Broj časova i metode izvođenja nastave Sociologija, 2009 • Broj časova aktivne nastave: 60 • Teorijska nastava: 60 • Metode izvođenja nastave: predavanja, vežbe, konsultacije, seminarski rad, domaći radovi, kolokvijumi, pismeni ispit; • Pohađanje nastave (predavanja i vežbi) je obaveza svih studenata.

10. Raspored vežbi • utorak: 10h (L11), 12h (L12), 14h (L21) • sreda: 12h (L22) • četvrtak: 12h (L31), 14h (L32) • vežbe počinju u utorak, 13. oktobra 2009. • raspored studenata po grupama nalazi se na sajtu Fakulteta

11. Ocena znanja (max. 100 poena) Sociologija, 2009

12. Seminarski rad • Studenti sami biraju temu iz udžbenika • Rad treba da ima između 15 i 20 strana • Rad treba da ima u strukturi sadržaj, uvod, razradu, zaključak i literaturu • Seminarski rad je potrebno dostaviti profesoru u terminu konsultacija najkasnije do kraja decembra

13. Pravila polaganja ispita Sociologija, 2009 Ispit je jedinstven i obavezan za sve studente – polaže se u Zakonom utvrđenim ispitnim rokovima; Studenti mogu da polažu ispit ako su sakupili minimalno 30 poena na predispitnim aktivnostima; Kolokvijumi su položeni ako je student ostvario najmanje 50% poena na svakom od njih; Na završnom ispitu se ne ponavlja gradivo položeno na kolokvijumima; Studenti seminarske radove, eseje i prikaze brane javno kada im se saopštava koliko su poena dobili;

14. Pravila polaganja ispita Sociologija, 2009 • Studenti koji nisu koristili pogodnosti parcijalnog polaganja ispita, ispit polažu u celini na klasičan način: pismeno/usmeno; • Prelazna ocena se dobija ako se kumulativno sakupi najmanje 51 poen. Broj osvojenih poena određuje visinu ocene na sledeći način:

15. Pravila polaganja ispita Sociologija, 2009 od 51 do 60 poena = 6 (šest); od 61 do 70 poena = 7 (sedam); od 71 do 80 poena = 8 (osam); od 81 do 90 poena = 9 (devet); od 91 do 100 poena = 10 (deset)

16. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Pet osnovnih principa nauke su: Šta je, u najopštijem smislu reči, predmet nauke? Šta određuju nauku kao istinito i metodski izvedeno znanje o stvarnosti, odnosno koji su njeni konstitutivni elementi? Prema dijalektičkom shvatanju tri osnovna elementa (dela) naučnog metoda su: Koja glavna područja društvene stvarnosti čine predmet sociologije? Misliti na sociološki način znači: Sociologija ima mnogo praktičnih implikacija od kojih su najznačjnije sledeće tri: Sociologija je nastala kao pokušaj:

17. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Među klasičnim osnivačima sociologije naročito su značajna sledeća četiri naučnika: Ogist Kont je odredio sociologiju kao pozitivnu nauku koja treba da: Pozitivistički pristup u sociologiji veruje u proizvodnju znanja o društvu koje je zasnovana na: Prema Kontovom zakonu o tri stupnja napori ljudi da shvate svet prošli su kroz: Tri glavne teme kojima se bavio Emil Dirkem su: Za Dirkema je glavno područje kojim se sociologija bavi proučavanje: Društvene činjenice, prema Dirkemu, imaju sledeće dve bitne karakteristike:

18. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Koji sociolog pozitivističe orijentacije tvrdi da sociologija treba da proučava društvene pojave kao ''stvari''? Prema Dirkemu, tradicionalne kulture sa nerazvijenom podelom rada karakteriše: Snage industrijalizacije i urbanizacije, specijalizacija zadataka i sve veća društvena podvojenost u naprednim društvima doveli su, smatra Dirkem, do uspostavljanja novog poretka u kojem je do izražaja došla: Maks Veber smatra da sociologija treba da proučava: Sociologija radi naučnog objašnjenja i razumevanja društvenih pojava treba da konstruiše ''idealne tipove'' smatra: Idealni tipovi su:

19. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Po Veberovom mišljenju, kulturne ideje i vrednosti doprinose oblikovanju društva i našeg individualnog delanja: Prema Veberovom opisu, racionalizacija je: U okviru kapitalističkih preduzeća glavni elementi, prema Karl Marksu, su: Prema Marksu, kapitalizam je u osnovi : Prema materijalističkom shvatanju istorije glavni izvori društvenih promena su: U dosadašnjoj istoriji, prema Marksu, postoje četiri osnovna načina proizvodnje i primerena tome četiri sedeće istorijske epohe: Glavni tri teorijska pristupa u sociologiji su: Pojam kulture u sociologiji obuhvata:

20. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Sva društva povezana su činjenicom da su njihovi članovi organizovani u jasno strukturisane društvene odnose u zavisnosti od:? Da li društvo može da postoji bez kulture? U ljudskoj istoriji su postojala sledeća četiri tipa predmodernih društava: U modernom svetu postoje sledeća četiri tipa društava: Da li kultura može da postoji bez društva: Vrednosti su: Norme su: Vrednosti i norme svojim zajedničkim delovanjem oblikuju

21. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Vrednosti i norme razilikuju se od kulture do kulture: U sociologiji su se iskristalisala sledeća tri osnovna tipa kulture: Subkulture su nezaobilazan činilac tradicionalne, elitne i masovne kulture i one se odnose na: Subkulture se ispoljavaju u svoja dva osnovna vida i to kao: Uloga kulture u društvu, odnosno njene osnovne funkcije ostvaruje se kroz sledeća tri procesa: U sociologiji se pod identitetom podrazumevaju. Važne izvore identiteta predstavljaju: U procesu socijalizacije kultura ostvaruje svoju društvenu ulogu na taj način što pomoću nje deca i drugi novi članovi društva: Institucionalizacija društva je:

22. Ispitna pitanja Sociologija, 2008 Društvena promena je: Tri glavna faktora koji su tokom istorije neprestano uticali na društvenu promenu su: Na društvene promene u modernom periodu deluju sledeća tri glavna faktora: Globalizacija je društveni fenomen koji je od najvećeg interesa za savremenu sociologiju i znači: Globalizacija unosi promene: Globalizacija danas utiče na život ljudi u: Globalizacija kao proces nastaje:

23. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Uzrok globalizacije predstavlja: Tri grupe faktora doprinose sve većoj globalizaciji, a to su: Globalizacija dovodi do promena u globalnoj ekonomiji tako da danas u njoj dominiraju: O globalizaciji u savremenoj sociologiji postoje sledeće tri škole mišljenja: Danas se sve češće suočavamo sa proizvedenim rizicima, a to su oni rizici koje: Pored proizvedenih rizika globalizaciju obeležava i nejednakost između: Globalizacija, proizvodeći rizike, izazove i nejednakosti, stvara potrebu:

24. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Devijantnost (prestupništvo) se može definisati kao: Da li se pojam devijantnog može menjati u vremenu i prostoru? Da li je pojam devijantnosti širi od pojma kriminala? Postoje dve vrste sankcija koje primenjuje društvo da bi obezbedilo poštovanje svojih normi, a to su: U objašnjavanju kriminala i prestupničkog ponašanja u sociologiji postoji više pristupa od kojih su najzanačniji sledećih šest: Biološke i psihološke teorije tvrde da su kriminal i ostali oblici devijantnog ponašanja: Po funkcionalističkim teorijama, kriminal i prestupničko ponašanje nastaju kao posledica:

25. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Internacionalističke teorije objašnjavaju devijantnost kao: Zastupnici teorije etiketiranja tumače devijantnost kao: Teorija etiketiranja počiva na pretpostavci da: Teorije društvenih sukoba analiziraju kriminal i devijantnost na osnovu: Prema teorijama kontrole kriminalna dela čine se onda kada: Da li je stopa kriminala: Raširen strah od kriminala često se usredsređuje na: Da li se antisocijalno ponašanje, subkulture i nepriznavanje opšteusvojenih normi kod mladih ljudi može smatrati:

26. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Izraz kriminal belih okovratnika odnosi se na kriminal onih koji pripadaju: Pod terminom kriminal belih okovratnika podrazumevaju se aktivnosti kao što su: Kriminal belih okovratnika uglavnom se odnosi na: Kriminal moćnih jesu ona dela: Korporacijski kriminal je izraz sledećih šest oblika kršenja propisa: Organizovani kriminal odnosi se na: Sajber kriminal obuhvata kriminalne aktivnosti koje se vrše uz pomoć informacijske tehnologije, kao što su:

27. II kolokvijum Sociologija, 2008 U sociologiji se pod pojmom stratifikacija podrazumeva: U većim tradicionalnim i savremenim industrijskim zemljama postoji raslojavanje na osnovu: Kroz istoriju su u ljudskim društvima postojala sledeća četiri osnovna sistema stratifikacije: Najistaknutije i najuticajnije teorije stratifikacije jesu sledeće tri: U procesu socijalne stratifikacije, prema Marksu, posebno mesto zauzima: Klasa je, po Marksu, grupa ljudi koja ima istovetan odnos prema: Dva osnovna elementa načina proizvodnje po Marksu su:

28. Ispitna pitanja Sociologija, 2008 Koje su po Marksu dve osnovne protivurečnosti, odnosno suprotnosti pokretačka snaga ljudske istorije: Odnos između klase kapitalista i proleterske klase po Marksu je: Prema Veberu, socijalna stratifikacija nije samo pitanje klase, kako je smatrao Marks, nego zavisi i od sledeća dva dodatna aspekta: Veber je verovao da pozicija pojedinca na tržištu: Status, prema Veberovoj teoriji, odnosi se na: Veber smatra da status: U modernim društvima, ističe Veber, stvaranje partija predstavlja: Dok je Karl Marks pokušavao da svede socijalnu stratifikaciju na klasne podele, Maks Veber je ukazao na:

29. Ispitna pitanja Sociologija, 2008 Erik Olin Rajt smatra da postoje tri dimenzije kontrole nad ekonomskim resursima u modernoj kapitalističkoj proizvodnji na osnovu kojih je moguće definisati glavne klase koje danas postoje i to: Prema Rajtu, pripadnici kapitalističke klase kontrolišu: Rajt smatra da pripadnici radničke klase: Da bi razlikovao mesta koje klase zauzimaju u okviru najbrojnije populacije, a to je ona čiji su priradnici, pošto nemaju kontrolu nad sredtvima za proizvodnju, prinuđeni da prodaju svoj rad, Rajt uzima u obzir sledeća dva faktora: Sociolozi uzimaju zanimanje kao pokazatelj pripadnosti društvenoj klasi, jer: Sociolozi tradicionalno koriste klasne šeme na osnovu zanimanja za: Iako je većina ljudi u modernim društvima daleko imućnije nego pre nekoliko generacija, bogatstvo

30. Ispitna pitanja Sociologija, 2008 U klasnoj strukturi savremenog kapitalističkog društva višu klasu čini: U klasnoj strukturi savremenog kapitalističkog društva, prema Goldtorpu, službeničku klasu čine: Da li su bogati (pripadnici više klase) homogena i statična grupacija: Pripadnici srednje klase („beli okovratnici“) uglavnom poseduju: Radnička klasa obuhvata: Da li se radnička klasa znatno smanjila tokom dvadesetog veka: Novu vrstu ekonomije (ekonomiju znanja) poroizveli su: Sociolozi i psiholozi koriste dva pristupa siromaštvu: Uobičajena tehnika za merenje apsolutnog siromaštva jeste: Apsolutno siromaštvo se odnosi na:

31. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Relativno siromaštvo meri se na osnovu jaza: Postoje sledeća dva merenja siromaštva: Dve glavne teorije koje pokušavaju da objasne siromaštvo su: Ko je postavio teoriju kulture siromaštva? Kako se definiše pojam potklase? Pojam društvene izopštenosti je u odnosu na koncept potklase: Eskluzija i inkluzija mogu da se posmatraju na osnovu sledećih faktora: Estremni oblik socijalne ekskluzije predstavlja: Država u kojoj vlada igra glavnu ulogu u smanjenju nejednakosti među stanovništvom, putem besplatnog davanja ili subvencionisanja određenih dobara i usluga, predstavlja definiciju

32. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Maršal je blagostanje video kao rezultat: Esping-Andersen navodi sledeća tri tipa režima socijalne zaštite: Siromaštvo je rasprostranjeno: Da li je siromaštvo trajno stanje? U socijalnim državama postoje sledeća dva sistema socijalnih beneficija: Široko grupisanje ljudi na osnovu bezličnih kriterijuma radi ostvarenja određenih ciljeva, predstavlja: Organizacije predstavljaju način koordiniranja aktivnosti ljudskih bića ili proizvodnje dobara na stabilan način kroz prostor i vreme, smatrao je: Sve velike organizacije imaju tendenciju da po svojoj prirodi budu birokratske, smatrao je: Postojanje jasno definisane hijerarhije, prema Veberu, karakteristika je:

33. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Veber je smatrao da moderna birokratija predstavlja: U Veberovoj analizi birokratije, najistaknutije mesto zauzimaju: Veber je konstruisao idealn oblik birokratske organizacije koju obeležavaju sledećih pet elemenata: Neformalne mreže razvijaju se: Proučavanjem neformalnih odnosa u okviru jednog državnog organa nadležnog za utvrđivanje kršenja poreskih propisa, bavio se: Disfunkcije birokratije definisao je: Tom Berns i G. M. Stoker razlikuju dva tipa organizacije: Organske organizacije su u odnosu na mehanističke organizacije manje sposobne da se suoče sa promenljivom tražnjom na tržištima koja zahtevaju stalne inovacije. Navedena tvrdnja je:

34. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Arhitektura jedne organizacije neposredno odražava njen društveni karakter i sistem upravljanja, pokazao je: Nadzor u organizaciji može imati dva oblika: Izraz gvozdeni zakon oligarhije odnosi se na velike organizacije, pa i na društvo u celini, u kojima: Živimo u društvu koje neki nazivaju društvo nadzora, smatra: Neophodno je da birokratija bude podvrgnuta jakoj političkoj kontroli, smatra: Žene se sve manje zapošljavanju na menadžment pozicijama Prema mišljenju feministkinja, birokratska karijera je podrazumevala karijeru muškarca. Tvrdnja je: Prema Gidensu, žene lako prodiru na mentorske pozicije: Sistem odlučivanja odozdo-naviše i manje izražena specijalizacija, neke su od karakteristika:

35. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Sigurnost radnog mesta i proizvodnja orijentisana ka timskom radu, neke su od karakteristika: Brisanje fizičke granice organizacija, vezuje se za pojavu: Umreženo preduzeće predstavlja oblik organizacije koji najbolje odgovara globalnoj, informacijskoj ekonomiji, smatra: Adhokratiju, kao peti oblik organizacije, navodi slededeći autor: Adhokratija može da zameni postojanu efikasnost tradicionalnih oblika birokratije. Navedena tvrdnja je: Uticajem kulturnih konteksta na oblik organizacije, bavi se autor: Četiri osnovna principa na kojima se zasnivaju Mekdonalds restorani su: Šest važnih karakteristike rada su: Osnovu ekonomije predstavlja: Zanimanje ili profesija je:

36. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Korišćenje nauke u unapređenju mašina sa ciljem postizanja veće produktivnosti, je definicija pojma: Novi društveni poredak, postindistrijsko društvo, „nova ekonomija“, naziva se još i: Jedno od glavnih obeležja modernih društava jeste izuzetno velika: Specijalizacija uloga doprinela bi učvršćivanju društvene solidarnosti u okviru zajednica, smatra: Adam Smit svoje najpoznatije delo „Bogatstvo naroda“, počinje sa čuvenim primerom: Svaki zadatak može se vrlo strogo i objektivno ispitati kako bi se odredio „jedan najbolji način“ na koji se on može izvršiti, smatra:

37. Ispitna pitanja Sociologija, 2008 Da li se slažete sa tvrdnjom da je industrijska proizvodnja postala mnogo efikasnija sa uvođenjem tejlorizma ili naučnog menadžmenta: Naziv koji se koristi za sistem masovne proizvodnje povezan sa osvajanjem masovnih tržišta, a predstavlja nastavak Tejlorovih principa naučnog menadžmenta zove se: Nova era kapitalističke ekonomske proizvodnje u kojoj dolazi do maksimalne fleksibilnosti i inovacija kako bi se zadovoljili uslovi tržišta za različitim proizvodima izrađenim po meri potrošača, se naziva: Dva glavna oblika nejednakosti žena u oblasti rada su: Čini se da tendencije u „informacijskoj ekonomiji“ još više dovode do podele između žena na vrhu i onih pri dnu. Navedena tvrdnja je: Rad u kući u svom današnjem obliku nastao je sa: Prosečno vreme koje žene provedu u obavljanju kućnih poslova značajno se smanjilo pronalaskom kućnih aparata. Navedena tvrdnja je:

38. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Izraz „druga smena“ koji predstavlja pojavu da zaposlene žene i dalje obavljaju najveći deo kućnih poslova, naveden je od strane: Kućne obaveze pravičnije dele mladi bračni parovi nego starije generacije, pokazalo je istraživanje autora: Aspekt podele rada u kući sa aspekta rukovođenja kućnim finansijama, proučavali su: Neki od elemenata politika zapošljavanja usmerenih ka dobrobiti porodice su: Koja je vodeća zemlja na Zapadu u pogledu zakonodavstva koje promoviše jednakost polova? Frikciona nezaposlenost se još naziva i: Nezaposlenost koja je rezultat velikih promena u privredi, a ne samo u okolnostima koje utiču na pojedince, naziva se:

39. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Mladi u današnje vreme mogu da računaju na sigurno zaposlenje kod jednog poslodavca. Navedena tvrdnja je: Pojava da beli okovratnici koje je vera u stabilnost radnog mesta navela da preuzmu velike finansijske obaveze, poput hipoteke na kuću, privatnog obrazovanja za decu ili upražnjavanje skupog hobija, predstavljena je kroz termin: Dve štetne dimenzije nesigurnosti radnog mesta su:

40. Završni ispit Sociologija, 2009 Procesi globalizacije i širenja informacijskih tehnologija pojačavaju i ubrzavaju: Proces koji utiče na moderne gradove i nastavlja da ih oblikuje naziva se: Urbanizacija, koja je u XX veku bila globalni proces, dovela je i dovodi da se: Postoje dva bitna obeležja modernog urbanizma i to: Na proces širenja gradova deluju sledeće tri grupe činilaca: Razvoj savremenih gradova vrši: Rani teorijski pristupi u urbanoj sociologiji bili su pod uticajem rada čikaške škole. Dva pristupa urbanoj analizi ove škole zaslužuju posebnu pažnju, a to su: Mnoge novije teorije o urbanizmu naglašavaju da:

41. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Načini života koje ljudi razvijaju u gradovima, kao i prostorni plan različitih delova grada, izraz su: Po svojoj suštini gradovi su: Fizički oblik gradova proizvod je: Urbani problemi podstiču: Tendencije urbanog razvoja na Zapadu obeležavaju sledeća tri procesa: Sledeće četiri grupe činilaca deluju da ključne tenzije i višestruki socijalni problemi dobiju formu urbanih sukoba: Danas se, u gradovima na Zapadu, grupe bogatih ljudi: Uobičajna pojava u velikim gradovima na Zapadu je:

42. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Sa procesom širenja prigradskih naselja u gradovima na Zapadu nastaju: Megagradovi su jedno od osnovnih obeležja urbanizacije u trećem milenijumu: Megagradovi su „žarišta“ aktivnosti u kojima dolazi do izuzetne koncentracije političkih, medijskih, komunikacijskih, finansijskih i proizvodnih tokova: Gradovi u zemljama u razvoju razlikuju se od onih na Zapadu na osnovu sledeća tri bitna obeležja: Zagađenje, stambena kriza, neodgovarajuća zdravstvena zaštita i nedostatak vode za piće su: Proces globalizacije je ostavio dubok trag na gradove u tom smislu što je: Da li najveći gradovi sveta predstavljaju glavne centre kroz koje se odvija proces globalizacije?

43. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Pod pojmom globalni grad podrazumeva se: Globalne gradove danas obeležavaju sledećih pet bitnih karakteristika: Za globalne gradove karakteristični su: Da li globalizacija menja odnos između velikih gradskih centara i područja u kojima su oni smešteni? Proces urbanizacije je protivurečan u tom smislu što: Danas postoje tri glavna područja u kojima gradske vlasti mogu da upravljaju bolje od nacionalnih vlada, a to su: Da li sa daljim širenjem procesa globalizacije raste i uloga gradova u rešavanju međunarodnih pitanja? Porast stanovništva jedan je od najznačajnijih svetskih problema sa kojima se čovečanstvo danas suočava:

44. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Da li je porast stanovništva jedini faktor koji utiče na problem oskudice u mnogim delovima sveta: Prema teoriji Tomasa Maltusa, odnosno maltuzijanizma, po kojoj priraštaj stanovništva teži da premaši raspoložive resurse neophodne za život, potrebno je: Nauka koja se bavi proučavanjem priraštaja stanovništva zove se: Veliki deo demografskih istraživanja je: Promene u populacionim obrascima obično se analiziraju kroz: Na populacione obrasce utiču sledeća tri faktora: Postoji sledećih osam osnovnih demografskih pojmova u analizi stanovništva: Opšta stopa nataliteta je: Fertilitet je: Stopa fertiliteta se izračunava kao prosečan broj:

45. Ispitna pitanja Fekonditet predstavlja: Opšta stopa mortaliteta je: Mortalitet je: Stopa smrtnosti odojčadi predstavlja: Očekivana dužina življenja je: Životni vek je: Pre perioda industraijalizacije stope: Sa početkom industrijalizacije došlo je do porasta stanovništva: Proces industrijalizacije je doveo do uspostavljanja: Zemlje u razvoju treba da dožive: U razvijenom svetu, svetu koji je prošao proces demografske tranzicije, doći će do: Demografski trendovi u zemljama u razvoju i u razvijenom svetu:

46. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Sva dosadašnja društva su bila zaokupljena problemima zaštite životne okoline, tj. odgovorom na pitanje: Pre razvoja moderne industrije priroda je: Savremena industrija, njen rast i razvoj, dovela je: Šta podrazumeva ideja „granica rasta“? Održivi razvoj znači da: Sve veća potrošnja dobara, usluga, energije i resursa u svetu odraz je: Sve veća potrošnja dobara, usluga, energije i resursa ima sledeći negativni uticaj: Sve veća potrošnja dobara, usluga, energije i resursa dovodi do: Potrošnja energije i sirovina danas je: Negativne ekološke posledice što ih uzrokuje povećana potrošnja najveće su u:

47. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Postoji mnogo različitih vrsta globalnih opasnosti sa kojima se današnji svet suočava, a koje se mogu grubo podeliti u sledeće dve osnovne vrste. Zagađivanje i stvaranje otpadnih materija koje se izbacuju u životnu sredinu su: Pretnje po čovekovu okolinu uključuju istrošenost prirodnih resursa kao što su: Većina ekoloških pitanja usko je povezana sa: Danas živimo u jednom globalnom poretku u kojem se suočavamo sa: Dva najznačajnija globalna rizika su: Globalno zagrevanje, koje se odnosi na postepeno povećanje prosečne temperature zemlje usled promene hemijskog sastava atmosfere, proizvodi sledećih pet štetnih uticaja:

48. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Genetski modifikovana hrana je kontraverzno pitanje jer: Eko-efikasnost se odnosi na: Ekološka modernizacija jeste verovanje da se: Sociolozi proučavaju društveni život postavljajući određena pitanja i pokušavajući da na njih daju odgovore putem: Pitanja koja postavljaju sociolozi mogu da budu: Po svom karakteru sociološka istraživanja mogu da budu trojaka: Sociologija je nauka koja koristi: Da li je sociologija u stanju da preuzme modele iz prirodnih nauka:

49. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Sociološki istraživački proces ima sledećih osam faza: Istraživački problem zadaju sledeće tri grupe razloga: Ideje drugih istraživača mogu da pomognu sociologu da: Hipoteza u sociološkom istraživanju je: Izbor metoda za prikupljanje podataka determinisano je: Prikupljanje podataka i njihova obrada obuhvata: Interpretacija rezultata sadrži: Uzročni odnos jeste onaj u kome je: Korelacija u sociološkom istraživanju znači: Varijabla je: U sociološkim istraživanjima se razlikuju:

50. Ispitna pitanja Sociologija, 2009 Da bismo saznali da li korelacija između promenljivih uključuje i uzorčni odnosu u sociološkom istraživanju koristimo: U sociološkim istraživanjima se upotrebljavaju sledeće tri grupe naučnih metoda: Osnovne metode istraživanja čine dve grupe i to: U analitičke osnovne metode ubrajaju se sledeće četiri: U sintetičke osnovne metode ubrajaju se sledeće četiri: U opštenaučne metode ubrajaju se sledećih pet: U metode i tehnike prikupljanja podataka spadaju sledećih šest: Pošto svaka od metoda ima svoje nedostatke i ograničenja u sociološkim istrađivanjima se često kombinuju dva ili više metoda tako da: Proces kombinovanja više metoda u sociološkom istraživanju naziva se: Sociološko istraživanje kod autora često izaziva: