Download
1 / 22
230 likes | 518 Views
E drejta dhe Integrimi shoqëror. Ligji , juristi , kultura. Shoqëria Moderne V. S shoqëria tradicionale. Dallimet në mes shoqërisë moderne dhe shoqërive paramoderne Lindja e së drejtës –e drejta në shoqërinë moderne.
E N D
E drejta dhe Integrimi shoqëror Ligji, juristi, kultura
ShoqëriaModerne V. S shoqëriatradicionale • Dallimet në mes shoqërisë moderne dhe shoqërive paramoderne • Lindja e së drejtës –e drejta në shoqërinë moderne. • Profesioni i juristit në shoqërinë moderne dhe funksionet e tij sociale. • Një sociologji e profesionit të juristit
Forca e Ligjit sipas Pierre Boudieu Piere Bour • Shteti në shoqërinë moderne merr funksionet që kishte Zoti në shoqëritë paramoderne dhe tradicionale. • Juristi si profesion, dhe e drejta shekullare. • Sfidat e së drejtës shekullarepër legjitimitet moral dhe forca e ligjit.
Është folur e flitet shumë në literaturën e studimittëligjit, rreth faktit se cili është funksioni kryesor i tij. Disa studiuesi si Kamarof këmbëngulin se funksioni kryesor është zgjidhja e konfliktit dhe se ky duhet të jetë dhe fokusi i studimitnëdijet humane. • Disa të tjerë mendojnë se funksioni i tij është për të projektuar të ardhmen pra si një udhërrëfyes se si duhet të jetë shoqëria, e disa të tjerë kryesisht të rrymës marksiste mendojnë se ligji ka për funksion kryesor manipulimin e shoqërisë dhe përdorimin e ligjit si mekanizëm për interesa të elitës sunduese. (shih edhe te Moore: 2005, 347-348)
“Fusha juridike shfaqet dhe si vendi I konkurencës së ideve dhe raporteve të pushtit mbi krijimin e kategorive dhe koncepteve Kuptimi I fushës juridike përdorur nga Sally. F. Moore • “Fusha sociale dhe fusha e ligjit sipas Pierre Bourdiese. • ‘Habitusi’ i juristit modern. • Dallime në mes habitusit të juristit të common laë dhe atij të civil laë. • Juristi në vendet post-socialiste dhe fusha sociale dhe ajo politike.
Shoqëria, sistemet e tranferimit të dijes ligjore – teoria e fushës sociale gjyësmautonome • S. F. Moore ndër të tjera shkruan; “Duket qartë se, autonomia e plotë (e rregullimit të marrëdhënieve shoqërore. N. B), në njërën anë, dhe dominimi i plotë ndeshet shumë rrallë, nëse s’ekzistojnë fare në botë (rregullim të brendshëm duke mos u bazuar në ligj N. B)… . Që kur ligji i shteteve sovrane është hierarkik për nga forma, asnjë fushë sociale nuk mund të jetë në autonomi për nga ana ligjore. Po ashtu dominimi i plotë është po aq i vështirë të arrihet bile edhe në ushtri dhe në burgje ekziston një nënjetë me pak autonomi ..
GjuhaligjoreVëzhgim socio-linguistik Në mes drejtësisë substanciale dhe drejtësisë proceduriale Pafajësia sipas të drejtës proceduriale Shkelja e procedurës – si histori dhe si praktikë. • Parimi i sintaksës juridike moderne • Neutraliteti • Impersonalteti • Njësimi gjuhësor në fushën e ligjit, (Rasti i Sally Merry)
LeksionE Drejta dhe Kultura E drejta, kulturakombëtare, tradita E drejta si kulturë A mundet që e drejta të shihet si kultura Cdo të thotë ta analizosh të drejtën si kulturë? Analizë e së drejtës e parë si kozmologji Analizë e së drejtës si tërësi e katër atributeve sipas Pospisil • E drejtadhekultura • Kuptimiikulturës • Disapërkufizimetëkulturësdhedalja e sajprejkuptimittëtraditësapotëkulturëskombëtare • A është e mundurqë e drejtatëpërfaqësojëvleratkulturoretënjëshoqërieapokjoështëthjeshtënjëpamundësisociale?
Teori mbi kulturën Nevoja për një teori të kulturës ligjore • Eduard Tylor.(1871). • “Kultura ose qytetërimi, në kuptimin e gjerë (krahasimtar), është ajo tërësi komplekse që përfshin dijen, besimin, artin, moralin, të drejtën, zakonet dhe cdo aftësi e shprehi tjetër të fituar nga njeriut si pjesëtar i një shoqërisë”
“Kuturbrille” dhe Ligji Franz, Boas: (1930) “Kulturangërthenkrejtshfaqjet e tësjellurit social tënjëkomuniteti, reagimet e individitnënndikimin e grupitnëtëcilinjeton, sidheproduktin e veprimtarisënjerëzoretëdeterminuarngakëtoshprehi” Boas, e shihtekulturënsinjëtërësi“gjyzlykëshkulturorë”(Kulturbrille).
Kultura si “bricolage”. Rober Loëie, kultura është “punë copash dhe arnash”. Pyetje/Reflektim “ A mendoni se kultura krijon një përmbatje uniformë në mendjet tona apo thjesht kultura krijon simbole të përbashkëta për të komunikuar?” • ëard H. Goodenough, 1963 • “Pra, kulturakonsistonnëstandartepërtëpërcaktuar se cfarëështë, standartepërtëpërcaktuar se cfarëmundtëjetë, nëstandartepërtëpërcaktuarc’ndjennjeriupërtë, nëstandartepërtëpërcaktuar se cfarëduhetbëshpërkëtëdhestandartepërtëpërcaktuar se siduhettëbëshkëtë”.
LeksionTransplantimi LigjorShoqëria shqiptare • Hapja e shtigevetërejapëranalizënkulturoretëligjitnëshoqërinëshqiptare. • E drejta e huazuardhendryshimi social • Lindjaapokrijimiishoqërisëdemokratike • Kulturaligjorenënjëshoqëridemokratike • Kultura e informalitetitnëshoqërinëshqiptaredhesfidatpërtapasurnjëlexiimmëtëplotëtëgjithëshkaqeve • Daljaprejklishevetë‘teorisësëmentalitetit/ve’dhepërdorimiiteorisësëpushteteve
Kulturanukështë as natyrore, as artificiale. Ajos’buronngagjenetika, as ngamendimiracionalsepsepërbëhetngarregullatëtësjellurit, tëcilatnukjanëtëshpikuradhe, përgjithsisht, funksioniityrenukkuptohetprejnjerëzveqë e zbatojnë. Disangakëtorregullajanëmbetjetraditashtëfituaranëstrukturasocialetëtipavetëndryshëm…. • Disarregullatëtjerëjanëpranuarosemodifikuar me vetdijepërhirëtëqëllimevespecifike. • Pornukmundtëvihetnëdyshimqëndërmjetinstiktevetëtrashëguarangagenotipiynëdherregullaveqëburojnëngaarsyeja, moria e rregullavetëpavetëdijshmembetetmë e rendësishmedheefektive; sepsevetëarsyeja… ështëproduktdhejoshkakievolucionit (1983).
Teoritëpërbrendësimittënormaveligjore Personaliteti, kultura dhe ligji Në mes zakonit dhe ligjit Dallimi në mes normave zakonore dhe normave ligjore/koncepti i turpit. Dallimi në mes normave shtetërore dhe zakonore sa i takon njohjes së normës. Kur ligji shtetëror kthehet në zakon. Kulturasimodeletëbrendësuara: “Nëse ‘personalitetiështëbrendësimiikulturësatëherëpsekemivariacione, kulturatëndryshmenjerëzore?” Si shpjegohetqëdisakulturaijapinprioritetiharmonisë, paqesdhedashurisënëmodeletkulturoredhedisajo? Po sërishshtrohetpyetja se si ka mundësiqëedhenëkulturashumëpaqësore (sinërastin e Balëve) shpërthennëdhunëtëpashoqe? Teoria e konfliktitpërkundrejtteorisësëkohezionit social.
Juristidhefunksioniitij socialJeta e përditshme • Prestigji social ijuristitnëshoqërinëmoderne • Rëndësia e pretigjit social nëdhënien e drejtësisëdheintegrimit social • Shoqëritë me mosbesimndajgjyqësoritdheprofesionittëjuristit. • Sfidatqëndeshnëditëttona ‘juristi’ përtëdhënëdrejtësidhepërtëkrijuarkushtet e mirëbesimitnëshoqërinëkuaiapoajojapinapokontribuojnëtëjapindrejtësi.
Juristokraci? • E drejta, shteti i së drejtës dhe juristokracia. • Cili është funksioni kryesor i juristit në shoqëritë demokratike. • A mundet të ketë demokraci në një shoqëri pa drejtësi? • A më e rëndësishme është ekonomia apo drejtësia në një shoqëri moderne.
Gjakmarrja: Ligji dhe Kultura • Kuptimi i gjakmarrjes. • Koncepti i gjakut në kulturën tradicionale • Raporti në mes jetës dhe nderit në shoqërinë tradicionale • Kuptimi i Personësisë në shoqëinë tradicionale dhe atë moderne-ligjore. • Keqintepretimet moderniste: Logjika laike-moderniste në interpretimin e gjakmarrjes. • Parimi i barazisë në rastin e gjakmarrjes • Parimi i reciporciteti në rastin e gjakmarrjes
Gjakmarrja si Drejtësi?? • A mundet që gjakmarrja të trajtohet si formë drejtësie? • Shkaqet e gjakmarrjes? • Cilat janë konfliktet më të ashpra në shoqërinë tradicionale dhe përse? • Cështja e nderit • Cështja e mikut (Rasti i Djalit të Mark Sadikut) • Cënimi i jetës të personave të pambrojtur apo të vdekurësve
Zgjidhja e konfliktit me pajtim në shoqërinë tradicionale • Tiparet e gjyqtarit në shoqërinë tradicionale • Pajtimi i gjaqeve. Normat dhe praktikat për pajtimin. • Kujt i falet gjaku? • Ceremonia e faljes? • Gjakmarrja në Kosovë dhe procesi i pajtimit në fillim të viteve 90-të • Gjakmarrja në Shqipëri dhe sfidat ligjore dhe sistemit të drejtësisë?
