100 likes | 359 Views
E Drejta Romake. Jus Romanorum. JUS QUOD AD PERSONAS PERTINET JUS QUOD AD RES PERTINED JUS QUOD AD ACTIONE S PERTINET . Krijimi i procedur ë s civile.
E N D
E DrejtaRomake Jus Romanorum
JUS QUOD AD PERSONAS PERTINET JUS QUOD AD RES PERTINEDJUS QUOD AD ACTIONE S PERTINET
Krijimiiprocedurës civile • Me zakonezgjidhesishintë gjitha çështjet kontestuese dhe të gjitha cënimet e të drejtave në rregullimin parashtetëror të Romës. Zbatohejparimiihakmarrejsdhe vetëmbrojtjes. • Organ shteterorRexi, osearbitri (aktgjykimet e tyrebazoheshin ne zakonedhepikp.morale. • Ndarja e procderurescivile ne: • In jure, e cilazhvillohejparamagjistratëve romakë. • In judicioapoapud judicem, e cila zhvillohej para gjyqtarit të zgjedhur apo arbitrit.
Llojet e legisactioPaditë e bazuara në ligj • Paditë e bazuara në ligj, ndaheshin në: • DELKARATIVE,legis actiodeklarativeishin ato që kishin për qëllim tëvërtetonin se a ekziston apo nuk ekziston ndonjë e drejtë. Këto ishin: • Legisactiosacramento • Legisactio per judicispostulationem, • legisactio per condictionem. • EKZEKUTORE, legis actioekzekutore ishin ato qëkishin për qëllim realizimin e ndonjë të drejte,ekzistimi i së cilësishte i caktuar me aktgjykim në procedurë përkitazi më ndonjë legisactio deklarative, ose me adiksion në procedurën in jure për shkaktë pranimit apo të mbrojtjes së palejuar të personit të paditur, oseme pranimin publik të ndonjë detyrimi. Këto ishin: • Legisactio permanus injectionem,dhe • legisactio per pignoris capionem.
Proceduraformulare • Formula, shënimi i shkurtër me shkrim që magjistrati ja dorëzonte paditësitkah fundi i procedurës in jure, ndërsa paditësi të paditurit. • Çdo formulë përmbante elementet esencialeqe e njoftoningjyqtarin me brendinë e kontestit dhe që gjyqtarit i mundësonin tazgjidhte me sukses kontestin. • Pjesetkryesoreteformules: • Emerimiigjyqtarit, • Kerkespadia, • Demonstratio, sqarimet e kerkespadise, • Autorizimiidheneigjyqtarit per shqiptimin e denimit, • Autorizimiidheneigjyqtarit per zgjidhejen e marredh.bashkepronesore.
Palet e tjera ne procedure Ndihmësit dhe përfaqësuesit e palëve: • ORATORET • VAKOKATET • PERFAQESUARIT E PALEVE • Cognitores, perfaq. iemeruarngapala • Procuratores, perfaq. ne mungesete pales
Sententio/a • Pas seancës kryesore dhe procedurës së zbatuar provuese, gjyqtari në bazë të bindjes së lirë gjyqtare merrtesententio AKTGJYKIMI DEKLARATIV, aktgjishtedeklarativkurgjyqtari deklaronte se ndonjë marrëdhënje juridikeek. apo nuk ek. Atkgjykimi deklarativkondemnator, ishte ai qëfiguronte në favor të paditësitmbi të cilin ishte aprovuar kërkesëpadia; Atkgjykimi deklarativaposulutor, ishte ai që figuronte në favor të të padituritmbi të cilin kërkesëpadia ishte refuzuar. AKTGJYKIMI KONSTITUIV, në raste të veçanta në bazë të aktgjykimit krijoheshin marrëdhënje juridike që nukekzistonin para aktgjykimit. Kjo ngjante në aktgjykimet- në bazë tëpadive të ndarjes edhe kur aktgjykimi bazohej në gjendjen faktiketë vërtetuar gabimisht.
Çështjetjera • LLOJET E PADIVE - actiopopularesetj. • MJETET E JASHTEZOKONSHME JURIDIKE - indirektet ( decreta- urdheresaetj. • RESTITUCIO IN INTEGRUM - equitas & bona fidei (nderidhemirebesimi) - afati 1 vit - demiteishte per shkaktedolus, , vismettusdhe error, abstenia-mungesa, ob aetatem-mituria. • APPELLATIO- ankesa