1 / 30

E Drejta Romake

E Drejta Romake. Jus Romanorum. JUS QUOD AD PERSONAS PERTINET JUS QUOD AD RES PERTINED JUS QUOD AD ACTIONE S PERTINET . Marrëdhënjet realo-juridike.

edmund
Download Presentation

E Drejta Romake

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. E DrejtaRomake Jus Romanorum

  2. JUS QUOD AD PERSONAS PERTINET JUS QUOD AD RES PERTINEDJUS QUOD AD ACTIONE S PERTINET

  3. Marrëdhënjet realo-juridike • Marrëdhënja realo-juridike mund të përcaktohet si marrëdhënje juridike në të cilën personi i caktuar ose titullari i së drejtësreale ka autorizim të përhershëm që sendin e caktuar ta shfrytëzojëpjesërisht ose plotësisht për interes të tij, ndërsa të gjithë personat etjerë janë të detyruar ta respektojnë të drejtën e titullarit dhe të mosndërmarrin kurrfarë veprimesh me të cilat do të mund ta pengonin tëgëzojë të drejtën që i njihet • Karakteristikë e veçant – vepron inter vivos.

  4. SENDETres Send- gjithckadhetëreajoqëekzistonnëbotënmaterialedhe: • nëkuptimin e gjërëpërfshinte: tërë atë që mund të ishte objekt i marrëdhënjeve juridike në përgjithësi; • në kuptimin më të ngushtë përfshintetë gjitha lëndët (objektet) e të drejtës pronësore. Objektet e të drejtës pronërore janë të shumllojshme: • pjesët e natyrës, kur mund të përdoren nga njerëzit • vetënjerëzit • Veprimtaritënjerëzore • Ndonjëranga të e drejtat

  5. res mobiles & res immobiles

  6. Res fungibiles &res non fungibiles

  7. res quae continenturunospiritu &

  8. Res principale & akcesorium

  9. res corporales & resincorporales

  10. Res fructus & res fructifera

  11. res privata /res in patrimonio & res extra patrimonium

  12. Res mancipi & res non mancipi

  13. Kuptimiipronës • Idea themelore ejuristëve klasikë ishte ajo që pronën duhet përcaktuar si pushtet tëplotë mbi sendet apo si plena in re potestas. • E drejta pronësorekishtekryesisht tri grupeautorizimesh: jus utendi, jus fruendi dhe jus abutendi. Perdorimi, uzufruktidhedisposponimi. - Jus utendi: të drejtë ta posedonin dhe ta përdornin sendin;- Jus fruendi: kishin të drejtë t'i mblidhnin frytet natyrale; - Jus abutendi: tedrejteasgjesimi, ose tjetërsimipronën apo duke konstituuar ndonjë të drejtë reale për interes të personave të tjerë.

  14. Kufizimet e plena in re potestas • Prona nuk ka qenë asnjëherë e drejtë eplotë apsolute dhe e drejtë e plotë ekskluzive. Përkëtëqëllimligji XII tabelave, parashikonte: 1) tëgjithëzotëruesit e pasurivebujqësoreduhetpatjetërtëlënëkufirin (finis) prej 2 e 1/2 pëllëmbëtokëdhenukguxojnëtapunojnë; 2) tëgjithëzotëruesit e tokavetëqytetitduhettëlënëpatjetërpotënjëjtëndistancëkurndërtojnështëpi;3) zotëruesit e pemëve, degët e tëcilaveshtrihenrnbipasurinë e huaj, kanëtëdrejtëqëkohë pas kohetëhyjnëatjëdhet'imbledhinfrytet e rënanëtokë, 4) perdorimiiprones per demtinin e tjetrit, etj.

  15. Llojet e prones • Prone romakedhe peregrine, sipastitullarit; • Pronakuirite, e drejte e vetemqytetareveromak; • Pronabonitare, me parashriminfitues ( 1 vjet per s.eluatsh. dhe 2 vjet per s.epaluet.) Mjetetjuridike per mbrotjen e pronesishin: EXEPCIO( kundershitmi) dhe ACTIO PUBLICIANA; • Pronaprovinciale, prona ne provincaqeitakontepopullitromakdhesenatit; • Condominiumi/bashkepronesia, konstituimiitedrejtespronesor ne shume persona.

  16. Mënyrat e fitimittëpronës Mënyra të rregullta juridike të fitimit të pronës: • ngjarjet natyrore dhe • Veprimet njerëzore-mënyratcivile: 1 –

  17. Mënyrat e fitimittëpronës(ngjarjet natyrore dhe veprimet njerëzore)

  18. Mënyratpubliketëfifimittëpronës • Venditio sub hasta , oseVenditio sub corona Ankandi publik në të cilin organet shtetërore shitnin sendet shtetërore; Shitja bëhej gojarisht sipas asaj sekush po jep më shumëdhepa kurrfarë formaliteti tjetër, kalonte mbi personinqë kishte ofruar çmimin më të lartë. • Adsigantio, ndarja e tokaveshteterorefalas; • Adjudicatio, aktgjykimi ne konstestet e ndarjesapoaktgj.perpronarin e ri; • Ex lege, fitimiiiprones me ligj;

  19. Mënyrat private tëfitimittëpronës Mancipacio, kerkohej: • Zotesia e subjekteve, mancipanti – shitesidhemancipatari-bleresi • Sendiipershtatshem, ne prone bonitareoseprovinciale • Forma e parashikuar me ligj, prezenttejenesubjektet, objekti, 5 deshimitarqyt. madhorromak PER AES ET LIBRAM, forma e mancipimit. In jure cesissio, kerkohej: 1. Pronarii gjëratëhershërn (in jure cedens), fituesi i sendeve (vindicans) 2. Organi i autorizuar shtetëror (pretori i qytetit apo ai peregrin). Usucapio, parashkrimifitues, kerkohej: • posedim të përhershëm gjatë1 vitte s. luejtshme, 2 vjette s. paluejtshme; • Objetki I parashkrimit, RES HABILIS ose RES APTA; • JUSTUS TITULLUS, ngakushishtetjetesuarsendi • BONA FIDFES, me mirebesim ne castin e vendosjes se posedimit; Preascriptio, parshkrimiigjate, kerkohej: 10 vjet per banoret e enjeprovicedhe 20 vjet per banoret e provindestjeter, LONGI… 30 – 40 vjet , LONGISIMI TEMPORIS PREASCRIPTIO, fitimii se drejtes se prones- Justiniani.

  20. Mënyra e tëfitimittëpronëssipas Jus Gentium-it • Traditio, dorezimiisendit • Tradiciobrevimanu, e kishteposedimin • Tradiciolongamanu,jepejnjesimbol ne vend tesendit • Constitutiumpossessorium,pronari e humbtepronenpor me marrev.embanteakoma. • Ocuppatio, pushtimi,kafshet e egra, peshqit, etj. • Thesaurus, thesariifshehte, • I takonkrejtkur e gjen ne token e tij; • I takongjysmakur e gjen ne token e huaj. • Accesio, shtimi, ndarja e sendeve, osebashkimi • ALLUVIO, lymiilumit, rritja e tokes • AVULSIO, rrenimii tokes, shkeputja, • INSULA IN FLUMINE NATA, ujdhesa ne mestelumit, I takontepronavetetokave me teaferta; • Specificatio, perpunimi • Commixtio &Confuzioperzierjae sendevetengurtadhetelengeta • Res fructiera and fructus, sendikryerordhesekondar Posesores bona fides, fuctusextantes-frutet e pa shpenzuara

  21. Mbrojtja e pronës Pronarët kishin në dispozicion një varg tëtërë temjeteve të tjera juridike të parashikuara për mbrojtjen e: pronarëve, e poseduesve apo zotëruesve të sendit. • Pronaretkuiritkishin: • Reivindicatio, mbrojtakurmirrejposedimiisendit • Actionegatoria, mbrojtangapengesat ne posedimin e sendit, ai e kishteposedimin • Pronaretbonitarkishin: • Actiopubliciana, mbrojtjenpronarevetendergjegjshem • Exceptioreivenditae ac traditae, mbrotja ne rastetkurpronarinuk e posedontesendin.

  22. Humbja e pronës I. Sipasveprimittëngjarjevenatyrore e drejta e pronësisëshuhejkurzhdukejobjektiipronës, kurliroheshinshtazët e egratëokupuara, sidhekurlargoheshinskllevëritngaterritoriiRomës. II. Sipasvullnetittëpronarit e drejtapronësoreshuhej: me zhdukjenfiziketësendit, me dorëzimin e senditnë res sacrae(in sacrum dedicare), me dereliktimin e sendit, sidhe me transmetimin e pronësndonjëpersoninësajëtëpunëvejuridike me efekttranslativ. III. Sipasvendimittëorganevekomp.shtetërore e drejtaoronësoreshuhejnërastet e ekspropriimit, konfiskimitdheshndërrimittëobjektittëpronësnë res extra patrimonium.

  23. Posedimi-Possessio plenam in repotestatem, -autorizimi per ta zotëruarfizikishtsendine tij dhe t'i gëzonte të gjitha dobitë që ky zotërim i sillte mevete. • Poseduesit e sendittë cilët posedimin e nxirrnin nga ndonjëpunë juridike të lidhur me pronarin, kishin pushtetin fizik (faktik apomaterial) mbi sendin; • Mbrojta e posedimitbehej me INTERDICTA, urdherateshkurteradhetekushtezuara.

  24. Llojet e posedimit

  25. Të drejtat reale mbi sendet e huaja Kufizimet e së drejtës pronësore: • E domosdoshmeper teekzituarsipronar ( servitutetlegale/ligjoredhe • E disa prej pronarëveqepranonin që përmbajtjen e të drejtës së tyre pronësore ta kufizonin për interestë personave tjerëporkishteedhepersonave të tillë qe u lejonin që përgjithmpnë ose përkohësisht të përdornin ndonjë pjesë apo sektor tësë drejtës pronësore.

  26. Servitutet

  27. Servitutet

  28. Qesimet e tokave

  29. Kontratat e pengut

  30. ?Pyetjedhepërgjigje

More Related