ŚMIERĆ NA LOTNISKU –CZYLI CO NAM GROZI W SAMOLOCIE?

1. ŚMIERĆ NA LOTNISKU –CZYLI CO NAM GROZI W SAMOLOCIE? ANDRZEJ SZUBA

2. Podróże samolotami są bardziej bezpieczne niż innymi środkami komunikacji. • Czasem jednak coś może się przytrafić…

3. Nie będę Państwu opowiadał o wypadkach lotniczych ani atakach terrorystycznych. Podróż samolotem, a zwłaszcza długa podróż samolotem może czasem mieć szkodliwy wpływ na zdrowie i w niektórych przypadkach skończyć się tragicznie…

4. DŁUGOTRWAŁE PODRÓŻE LOTNICZE I ZACHOROWANIA – pierwsze doniesienia • 54-letni lekarz: zapalenie żył głębokich po 14-godzinnym locie z Bostonu do Wenezueli w 1946 • 53-letni biznesmen: zapalenie żył głębokich po locie z Gwatemali do Nowego Jorku w 1953 • Zakrzepica żylna spowodowana długim siedzeniem : Homans J, New England Journal of Medicine 250 : 148-149 (1954)

5. Choroba klasy ekonomicznej(economy class syndrome)

6. Nie każdy może lecieć pierwszą klasą

7. Powierzchowne i głębokie żyły kończyny dolnej

8. Zapalenie zakrzepowe żył głębokich

9. Zapalenie zakrzepowe żył głębokich Obrzęk Ból łydki Często bez istotnych objawów

10. Zator tętnicy płucnej Duszność Kaszel Kołatanie serca Utrata przytomności

11. Lotnisko Heathrow - Londyn • Ocenia się, że jeden pasażer miesięcznie umiera z powodu zatoru tętnicy płucnej • Październik 2000: młoda kobieta po przylocie z Australii upadła w holu lotniska, po przewiezieniu do szpitala zmarła – przyczyna zator t. płucnej

12. Znacznie rzadziej zakrzepica żylna może być powikłana udarem mózgowym • Barcelona 2004: 38 letnia kobieta straciła przytomność po przylocie z Peru; badania wykazały zator tętnicy płucnej i udar mózgu

13. Może również dochodzić do uszkodzenia tętnic kręgowych w wyniku niewygodnej pozycji w czasie snu w samolocie • 56 letni mężczyzna po długim locie (7 godzin) poczuł ból po lewej stronie szyi, a po kilkunastu minutach niedowład (porażenie) prawostronne. Badania wykazały udar w wyniku uszkodzenia tętnicy kręgowej.

14. TOKIO – lotnisko Narita • 100-150 pasażerów rocznie jest leczonych z powodu zakrzepicy żył głębokich i/lub zatoru tętnicy płucnej

15. NAGŁE ZGONY NA LOTNISKU • Przeanalizowano 104 zgonyna lotnisku Heathrow (Londyn) w okresie odlutego 1979 do stycznia1982. • 11 of 51 (18%) nagłych zgonówu pasażerówprzylatującychna lotnisko było spowodowanych zatorowością płucną • W 11 przypadkachśmiertelnejzatorowości płucneju pasażerówczas trwania lotu był następujący: 6 do 12 godzin : 1 12 do18 godzin : 10 Sudden natural deaths associated with commercial air travel : Sarvesvaran R : Medicine, Science and Law 26 : 35-38 (1986)

16. LOTNISKO w Paryżu • W latach 84-98 rozpoznano 70 przypadków zatoru tętnicy płucnej • 77% w związku z lotem>12 h • Średni wiek 58.5 lat (26-85) • 40/64 (63%) kobiety The Experience of the Paris Airports Emergency Medical Service : Clerel M & Caillard G : Bull. Acad. Nat. Med. 183 : 985-1001 (1999)

17. ZESPÓŁ KLASY TURYSTYCZNEJECONOMY CLASS SYNDROME • Cruikshank i wsp. opisują 6 przypadków zgonów spowodowanych zatorowością płucną u pasażerów samolotów (1988) • Po raz pierwszy stosują określenie : economy class syndrome • Twierdzą, że przyczyną są gorsze warunki w klasie turystycznej i bezruch pasażerów • Wzywają linie lotnicze do informowania pasażerów o ryzyku zakrzepicy żylnej i zatorowości płucnej i uważają, że linie lotnicze powinny ponosić odpowiedzialność za te wypadki Economy Class Syndrome : Cruikshank J.M. et al, Lancet ii : 497-498 (1988)

18. Cosprzyje powstawaniu zakrzepów:Triada Virchov’a  Zwolnienie przepływu krwi  Uszkodzenie naczyń krwionośnych (śródbłonka)  Nadkrzepliwość (zbyt “gęsta” krew)

19. Pompa żylna

20. DUŻA WYSOKOŚĆ I BRAK TLENU POWODUJE WZROST KRZEPLIWOŚCI KRWI • 20 zdrowychmężczyzn • długi lot na dużej wysokości • 2-8 krotny wzrost poziomu czynników krzepnięcia Association between acute hypobaric hypoxia and activation of coagulation in human beings : Bjorn Bendz et al Lancet, Vol 356, 11.11.2000

21. Częstość i zapobieganie bezobjawowej zakrzepicy żylnej u pasażerów długich lotów - badanie prospektywne, randomizowane (I) • 231 zdrowych osób (142K i 89M) >50rż w klasie turystycznej; długie loty > 8h • osoby z choroba zakrzepowo-zatorową wykluczono • dwie grupy: A - podkolanówkiuciskowe B - bez podkolanówek • loty > 8h; powrót do Londynu < 6 tygodni Scurr JH et al.:Lancet 2001 May 12;357(9267):1485-9

22. Podkolanówki uciskowe (profilaktyczne) 15-20 mmHg

23. Częstość i zapobieganie bezobjawowej zakrzepicy żylnej u pasażerów długich lotów - badanie prospektywne, randomizowane (II) • Badania przed i po podróży • duplex doppler(usg) żył k. dolnych • czynnik V Leiden (FVL) • protrombina G20210A (PGM) • D-dimer -superczuły test • Wyniki: • 12/116 (10%) ZŻ łydki - wszyscy w gr. B • 2/12 FVL hz • żaden z pasażerów noszących pończochy nie miał ZŻ !!!!!!!!!!! Scurr JH et al.:Lancet 2001 May 12;357(9267):1485-9

24. Badanie LONFLIT 2 - randomizowane • 833 osoby; 411 podkolanówki; 422 bez • wiek 44.8 lat, czas lotu 12.4 h; usg przed i po • ZŻ - 4.5% w gr. bez podkolanówek; 0.24% z podkolanówkami Belcaro G et al.:Angiology 2001 Jun;52(6):369-74

25. Badanie LONFLIT 3 • 300 osób podwyższonego ryzyka, • usg przed i po locie • 3 grupy: • A - bez profilaktyki • B - aspiryna 400mg /3 dni; 12h przed lotem • C - enoxaparyna 1000IU/10kg 2-4h przed lotem • Wyniki: A - ZŻ 4.8%; B - ZŻ 3.6%; C - 0 Cesarone MR et al.:Angiology 2002 Jan-Feb;53(1):1-6

26. Czynniki zwiększające ryzyko zakrzepicy żylnej w czasie lotu • Długotrwałe przebywanie w przymusowej pozycji - bezruch • Niedobór tlenu i obniżone ciśnienie w kabinie • spożywanie alkoholu - odwodnienie

27. Czynniki ryzyka Zakrzepicy Żylnej • Wiek > 40 r.ż. • Zatorowośćpłucna lub zakrzepica żylna w przeszłości • choroba nowotworowa • stany zwiększonej krzepliwości krwi • niewydolność krążenia • niedawna operacja ortopedyczna • ciąża • Leki antykoncepcyjne • Hormonalna terapia zastępcza • Palenie papierosów

28. Zalecenia dla pasażerów • Gimnastyka nóg w czasie lotu • Ćwiczenia oddechowe • pić dużo wody i unikać alkoholu • unikać leków nasennych • podkolanówki uciskowe (I kl.) • u osób wysokiego ryzyka LMWH • Poduszki stabilizujące na szyję

29. ŻYCZĘ PRZYJEMNYCH I BEZSTRESOWYCH LOTÓW !!!