Mal ve Faktör Piyasaları

1. Mal ve Faktör Piyasaları

2. TAM REKABET PİYASASI • Atomizite Koşulu: Alıcı ve satıcıların piyasa fiyatının etkileyemeyecek kadar çok sayıda olması ve her satıcının sattığı, her alıcının ise satın aldığı mal ve hizmet miktarı hacminin çok küçük olması nedeniyle piyasa fiyatını etkileyememeleri durumudur. • Mobilite Koşulu: Alıcı ve satıcıların piyasaya giriş ve çıkışlarının serbest olması, yani piyasaya giriş ve çıkışlarını kısıtlayan yasal ve/veya fiziki engellerin olmamasıdır.

3. TAM REKABET PİYASASI • Homojenlik Koşulu: Piyasada bulunan alıcı ve satıcılar tarafından alım satımı yapılan malların özelliklerinin tıpatıp aynı olmasıdır. Bir başka anlatımla, belirli bir piyasada, belirli bir fiyattan satılan mal veya hizmetin herhangi bir zaman ve yerde aynı niteliklere sahip olmasıdır. • Açıklık Koşulu: Hem alıcıların hem de satıcıların piyasada üretilen her malın fiyatı ve kalitesi hakkında her şeyi bildiği, daha genel ifadeyle tüm karar birimlerinin piyasada olup bitenlere dair tam bilgiye sahip olduğu piyasadır.

8. Arz Eğrisi

9. Monopol • Yani, bir mal ve hizmet piyasasında fiyatı bir tek arz edici (satıcı) belirleyebiliyorsa, bu piyasaya monopol veya tekel satıcı piyasası denilmektedir • Yakın ikamesi olmayan bazı mal ve hizmetler için piyasada tek bir arz edicinin olması, • Arz edicinin fiyatlar üzerinde önemli kontrol gücüne sahip olması, • Arz ediciyi rekabetten koruyan, piyasaya girişleri engelleyen (ölçek ekonomileri, patentler, hammaddelerin özel sahipliği, kamu ayrıcalığı ve lisans gibi) düzenlemelerin olmasıdır.

10. Kâr Maksimazasyonu

11. Monopson • Bu, monopson piyasalarda çok sayıda arz eden karşısında tek bir alıcının piyasadan mal ya da hizmet talep ettiği anlamına gelmektedir. • Satıcı tekelinin aksine burada alıcı tekeli söz konusudur.

12. İki Yanlı Monopol • Bir mal ya da hizmetin tek satıcısı ve bu satıcının karşısında tek alıcı var ise, bu piyasaya iki yanlı monopol piyasa denilmektedir. • Fiyatı tarafların pazarlık gücü belirler.

13. Oligopol • Birbirine etki edebilecek kadar az sayıda satıcı ile çok sayıda alıcının karşı karşıya geldiği piyasalara oligopol piyasalar denir. • Fiyat Önderliği Modeli • Lider işletme tarafından fiyat belirlenir • Cournot’un Düopol Modeli • rekabet, malların fiyatı üzerinden değil de satış miktarları üzerinden gerçekleşmektedir • Bertrand Modeli • miktar üzerinden değil fiyatlar üzerinden rekabet yürütecekleri esas alınmaktadır.

14. Oligopol • Edgeworth Modeli • Denge oluşamaz • Chamberlin Modeli • Zaman içerisinde dengeye doğru hareket • Sweezy Modeli (Dirsekli Talep Eğrisi Modeli) • oligopol bir piyasada bir işletme fiyatlarını indirirse, rakipleri de aynı şekilde fiyatlarını indirirler. Ancak tam tersi durumda yani işletme fiyatlarını yükselttiğinde ise, bu kez rakipleri fiyatları yükselterek tepkide bulunmazlar. • Kartel Teorisi

15. Tekelci Rekabet • Birbirinin yerine rahatlıkla ikame edilebilen çok sayıda işletme tarafından üretilen bir grup malın, aslında birbirinden farklı olmamasına rağmen birbirinden farklıymış gibi gösterilerek, her işletmenin piyasada kendisine belirli bir alıcı kitlesi yaratmayı başardığı piyasadır • Birbirinden bağımsız olarak hareket eden çok sayıda alıcı ve satıcının olması • Farklı satıcıların farklı ürünleri olması • Piyasaya giriş-çıkışın nispeten kolay olması • Mallar arasındaki ikame ilişkisi ve ürün grubu