Czym ekonomia różni się od fizyki?

1. Modele w ekonomiiMarta Gosk na podstawie:Ceteris Paribus Laws and Socio-Economic Machinesautorstwa Nancy Cartwright

2. Czym ekonomia różni się od fizyki? • Ceteris paribus uniwersalność • Metafizyczna różnica między rządzącymi prawami • Stopień rozwinięcia danej nauki

3. Konwencja: prawo – regularny związek • Regularny związek • Sformułowany przez „prawo” – regułę • Nonsensowna korelacja • Ważne są badane związki • Deterministyczne • Probabilistyczne

4. David Hume – empiryzm sceptyczny • Prawa natury • Obserwowalne • Sens mają tylko stwierdzenia oparte na wrażeniach zmysłowych (sensible qualities) • Nie ma wrażeń dotyczących przyczynowości = nie ma żadnej koncepcji przyczynowości (może się nam co najwyżej wydawać, że jest) • Mierzalne Równanie lub rozkład prawdopodobieństwa paradygmatem Praw Natury

5. „Rozszerzanie” praw • „W warunkach X …” • Czy to dalej prawa? NIE Czy ekonomia regularnie formułuje fałszywe prawa?

6. Spór o pojęcie „PRAWO” • Prawo = prawidłowości o uniwersalnym zakresie CZY • Prawo = coś co odkrywa naturę rzeczy (Arystoteles)

7. Wyjaśnianie natury rzeczy • Prawidłowości przy ceteris paribus • co wewnątrz a co poza prawem • W dzisiejszej ekonomii nie ma miejsca dla podejścia opartego na prawach ogólnych (covering law account) • TEORIA – zarys na dużą skalę • MODEL- wyspecjalizowany, sformalizowany opis • Raczej nie fundamentalne prawidłowości ale obraz socjo-ekonomicznej maszyny

8. David Lewis i prawidłowości „przeciwfaktyczne” • prawidłowości„przeciwfaktyczne” (counterfactual regularities) – nierzeczywiste, zaistniałyby w odpowiednich okolicznościach, często „nie z tego świata”. • Nie „If X then Y”, ale „If X were to happen then Y would happen” • Czy jest sens je badać? • A może : Prawa natury = prawa natury tego świata

9. Ekonomia nauką nie indukcyjną • J.S. Mill – niewiele prawidłowości w ekonomii Wynik ekonomiczny zależy od mieszanki czynników o zmiennych zdolnościach, zależnych od środowiska w którym działają. Mieszanka czynników -> nieustanne zmiany -> za krótko na indukcję

10. Interakcje • Wynik ekonomiczny jest konsekwencją interakcji wielu czynników • Często nie ma sensu patrzenie na samodzielne mechanizmy w ekonomii (np. popyt, podaż)

11. „Maszyna” socjo-ekonomiczna • W ekonomii to „maszyna” (mechanizm) generuje prawo-podobne prawidłowości • Warunki ceteris paribus – opisują strukturę tej maszyny, która sprawia, że te „prawa” są prawdziwe MODELE

12. Modele • Relacja między modelem a wnioskami nie musi być regularną asocjacją • Trudności w wyborze modelu • Kryterium • Statystyczne • Metodologiczne • Dla teoretyków prawidłowości – za mało uniwersalne • Eliminacja ceteris paribus przez obwarowanie warunkami

13. „Prawa socjo-ekonomiczne generowane są przez socjo-ekonomiczne maszyny” • Arystoteles • NATURA – pierwotne • ZACHOWANIA –wtórne • Holizm • Analogia maszyny – podkreślenie analitycznej natury dużej części myśli ekonomicznej • Czy możemy analizować poszczególne części gospodarki oddzielnie i stworzyć z tego jej kompletny obraz?

14. „Prawa socjo-ekonomiczne generowane są przez socjo-ekonomiczne maszyny” • Problem z maszynami • Nie ewoluują • Zaprojektowane i zmontowane przez inżynierów Czy tak samo jest z socjo-ekonomicznymi maszynami? • MFW • Standard waluty złotej

15. Prawa ekonomii kontra prawa fizyki • Ekonomia • Ceteris paribus ≠ niedostateczna wiedza • Drugorzędne znaczenie prawidłowości • Prawa konstruowane na podstawie wiedzy o zdolnościach osób i instytucji, szczególnie w odpowiednio „wyregulowanych” sytuacjach • Czy to rzeczywiście tworzy różnicę?

16. Prawa ekonomii kontra prawa fizyki • Fizyka • Metody analityczne • „Maszyna” do generowania prawidłowości • Ceteris paribus • Prawa naturalne • Różnica nie między ekonomią a fizyką, a między dziedzinami w których obowiązuje podejście oparte na prawach ogólnych albo na metodach analitycznych

17. Pytania do dyskusji • Czym jest prawo? • Czy można je formułować w oparciu o ceteris paribus? • „Rozszerzenie” prawa czy ceteris paribus? • Czy jest sens badać prawidłowości „przeciwfaktyczne”? • Czy możemy analizować poszczególne części gospodarki oddzielnie i stworzyć z tego jej kompletny obraz? • Czy metoda analityczna jest słuszna w ekonomii? • Jak zachowują się maszyny socjo-ekonomiczne? • Czy prawa ekonomii różnią się od praw fizyki?