390 likes | 793 Views
EKONOMIA KEYNESOWSKA. Plan zajęć. Warunki zewnętrzne Sylwetka Johna Maynarda Keynesa Teoria rozwoju gospodarki w stanie nierównowagi Rynek dóbr i usług – konsumpcja, oszczędności, inwestycje i popyt globalny Mnożnik keynesowski Teoria interwencjonizmu państwowego
E N D
Plan zajęć • Warunki zewnętrzne • Sylwetka Johna Maynarda Keynesa • Teoria rozwoju gospodarki w stanie nierównowagi • Rynek dóbr i usług – konsumpcja, oszczędności, inwestycje i popyt globalny • Mnożnik keynesowski • Teoria interwencjonizmu państwowego • Zmienne zależne i niezależne • Porównanie ekonomii klasycznej i keynesowskiej • Podsumowanie – znaczenie teorii Keynesa.
Okres historyczny • Od lat 30-tych XX wieku • Do lat 70-tych XX wieku
Warunki zewnętrzne (1/2) Sytuacja gospodarcza: • Powszechna zamożność obywateli • Nierównomierna alokacja majątku • Powszechne przekonanie o możliwości wzbogacenia się przez zakup akcji • Kryzys bankowy – wielki kryzys giełdowy w październiku 1929 r. – kryzys gospodarczy
Warunki zewnętrzne (2/2) Przebieg i skutki kryzysu: • Spadek wartości dochodu narodowego z 87 mld (1929 r.) do 39 mld (1933 r.) • Wzrost bezrobocia z 2 mln (1929 r.) do 14 mln (1933 r.) • Likwidacja 9 mln rachunków oszczędnościowych • Bankructwo 85 tys. przedsiębiorstw • Spadek wartości płac o 40%, dywident o 56%, a przeciętnego wynagrodzenia o 60% • Długotrwałość kryzysu
Sylwetka Johna Maynarda Keynesa Syn znanego ekonomisty, zaprzyjaźnionego z innymi znamienitymi ekonomistami np.z A. Marshallem. Staranie wykształcony, odrzucił teorię ojca.Studiował w Cambridge, gdzie uznano go za dyletanta. Mało interesował się teorią ekonomii, bardziej strona praktyczną. Sprawował liczne urzędy państwowe m. in. pracował w Urzędzie do spraw Indii. Został redaktorem „Economic Journal”. Wykładowcą w Cambridge. Podczas I wojny światowej pracował w Ministerstwie Skarbu i wykupił część obrazów z fancuskiej galerii narodowej.
Teoria rozwoju gospodarki w stanie nierównowagi • Powrót do koncepcji Malthusa (ogólnego przesytu), czyli potraktowanie oszczędzania jako źródła nierównowagi w gospodarce Oszczędzanie połączone z równoczesnym inwestowaniem nie powodowało kryzysu. Z czasem (od połowy XIX w.) oszczędzanie zostało oddzielone od inwestowania i było realizowane przez inne grupy ludności.
Przyczyny kryzysu gospodarczego • Nadmierne oszczędzanie polegające na zamrażaniu środków pieniężnych, które zakłóca przepływ dochodów i spowalnia ruch okrężny • Zmniejszone zainteresowanie przedsiębiorstw inwestowaniem, w wyniku pesymistycznych zapatrywań w przyszłość, niskiego popytu, inflacji, itp.
Kryzys W gospodarce rynkowej nie istnieje jakiekolwiek zabezpieczenie przed kryzysem, bowiem w fazie najgłębszej recesji nie ma nadmiaru oszczędności
Wpływ na rynek „Ludzkie potrzeby są zawsze tak wielkie jak marzenia. Gospodarka nie służy ich zaspokajaniu, wytwarza dobra by zaspokoić popyt; ten jest zaś równie mały jak zawartość portfela. Bezrobotni z ekonomicznego punktu widzenia znaczą tyle co zero; równie dobrze mogliby znajdować się na księżycu, tak mały jest ich wpływ na rynek”
Wnioski • Gospodarka znajdująca się w stanie recesji może w niej trwale pozostawać • Koniunktura gospodarcza zależy od inwestycji – spiralę koniunktury nakręca wzrost nakładów inwestycyjnych) • Inwestycje są kategorią niepewną w gospodarce, ze względu na „ogólny przesyt” czyli nasycenie rynku dobrami i usługami
Teoria interwencjonizmu państwowego • Keynes odchodzi od liberalizmu państwowego i postuluje aktywną gospodarczo politykę państwa. • Zalecane środki interwencjonizmu dzieli na bezpośrednie i pośrednie, w zależności od stopnia zaangażowania się państwa w działalność gospodarczą. • Państwo stosując te środki stara się wpłynąć na przebieg koniunktury gospodarczej.
Pośrednie środki interwencji państwa • Manipulowanie stopą procentową – działanie w kierunku jej obniżenia, aby relatywnie wzrosła krańcowa rentowność kapitału i przez to został pobudzony kapitał inwestycyjny. Obniżenie stopy procentowej może odbywać się drogą obniżenia stopy dyskontowej lub zwiększenia ilości pieniądza w obiegu.
Pośrednie środki interwencji państwa • Przeprowadzanie zmian w podziale dochodu narodowego – zakłada wprowadzenie progresywnego opodatkowania wysokich dochodów i przerzucenia uzyskanych tą drogą środków na świadczenia socjalne, głównie zasiłków dla bezrobotnych. • Keynes podkreśla, że w okresie kryzysów środki te mogą być niewystarczające, dla wyprowadzenia gospodarki z kryzysu. • Wtedy państwo powinno wystąpić w roli przedsiębiorcy, prowadząc roboty publiczne o charakterze inwestycji społecznie użytecznych, np.. Budowa dróg, mostów, kolei.
Przeprowadzanie zmian w podziale dochodu narodowego • Inwestycje publiczne mogą mieć też charakter społecznie nieużyteczny, np. kopanie dołów i ich zasypywanie. • W okresie kryzysu gospodarczego nie będą one stratą, bowiem uruchamiają środki, które bez nich byłyby niewykorzystane i powodują zwiększenie zatrudnienia. • Inwestycje publiczne powinny być finansowane z długu publicznego – państwo emituje obligacje i sprzedaje je obywatelom, w ten sposób gromadzi ich oszczędności.
Teoria interwencjonizmu państwowego a inflacja • Keynes odrzuca pogląd, że wzrost ilości pieniądza w obiegu prowadzi zawsze do zjawisk inflacyjnych. • Wskazuje, ze wzrostowi emisji pieniądza i wzrostowi popytu, który jest finansowany ta drogą odpowiada wzrost podaży towarów, które dotychczas leżały w magazynach. • Kolejnej emisji pieniądza i kolejnemu wzrostowi popytu odpowiadać będzie pełniejsze wykorzystanie mocy wytwórczych, a więc wzrostowi popytu będzie odpowiadał wzrost podaży. • Zjawiska inflacyjne wystąpią dopiero wówczas, gdy wzrost popytu natrafi na bariery pełnego wykorzystania mocy wytwórczych i wówczas na skutek niemożliwości szybkiego dopasowania podaży do popytu wystąpi inflacja.
Sposób uzdrowienia gospodarki Kuracja gospodarcza polega na wprowadzeniu celowych wydatków państwa, mających na celu pobudzenie gospodarki. W USA wprowadzono prace interwencyjne: sprzątanie, budownictwo dróg, mostów, domów, portów, lotnisk, itp. Podtrzymano siłę nabywczą ludności, pobudzono konsumpcję, stworzona warunki do rozwoju przedsiębiorstw. Zanotowano wzrost dochodu i spożycia o 50%.
Zmienne zależne i niezależne Keynes wyróżnił 5 zmiennych zależnych i 3 zmienne niezależne
Zmienne zależne • Dochód narodowy - podstawowa zmienna zależna, jego poziom decyduje o rozmiarach innych zmiennych. • Zatrudnienie – zależne od dochodu, zgodnie z popytową teorią kształtowania się dochodu narodowego. • Konsumpcja • Inwestycje • Oszczędności
Zmienne niezależne • Psychologiczna skłonność do konsumpcji – wpływa na rozmiary popytu konsumpcyjnego. • Krańcowa rentowność kapitału – wpływa na rozmiary popytu inwestycyjnego. • Stopa procentowa
Psychologiczna skłonność do konsumpcji • Skłonność do konsumpcji ujmowana jest jako właściwa danej jednostce skłonność do wydawania części swojego dochodu • Prawem psychologii jest to, ze ludzie przeznaczają na konsumpcję tylko część swoich dochodów, a pozostałą część oszczędzają. • Wraz ze wzrostem dochodów relatywnie maleje skłonność do konsumpcji, a rośnie skłonność do oszczędzania.. • Niepełne zatrudnienie i niepełne wykorzystanie mocy wytwórczych ma związek z niedostosowanym popytem ekwiwalentnym (konsumpcyjnym i inwestycyjnym), względnie z kombinacją tych czynników. • Teoria Keynesa ma charakter psychologiczny.
Krańcowa rentowność kapitału • Rentowność, opłacalność , zyskowność. • Związana jest również z prawem psychologicznym. • Przedsiębiorcy inwestują w najbardziej rentownych lokatach, a więc możliwie nowych inwestycjach, zależnych od krańcowej rentowności lokat inwestycyjnych. • Krańcowa rentowność kapitału wspólnie z poziomem stopy procentowej decyduje o popycie inwestycyjnym.
Stopa procentowa • Wspólnie z krańcową rentownością kapitału określa rozmiar inwestycji. • Dzieje się tak poprzez porównanie wielkości stopy procentowej z krańcową rentownością kapitału.
Stopa procentowa, a krańcowa rentowność kapitału. • Gdy stopa procentowa jest > od krańcowej rentowności kapitału → przedsiębiorcy nie opłaca się pożyczać pieniędzy i inwestować. • Gdy stopa procentowa jest < od krańcowej rentowności kapitału → przedsiębiorcy opłaca się zaciągać kredyty i pożyczki w bankach. Dzieje się tak do momentu zrównania krańcowej rentowności kapitału ze stopa procentową.
Mnożnik inwestycyjny Keynesa • Służy do dokładniejszego wyjaśnienia związku między inwestycjami, a przyrostem dochodu narodowego. • Oparł go na mnożniku zatrudnienia.
Mnożnik zatrudnienia • Wskazuje, że w przypadku wystąpienia bezrobocia nie jest konieczne, aby państwo zatrudniało wszystkich bezrobotnych w ramach robót publicznych. • Każdy przyrost zatrudnienia przy robotach publicznych powoduje wzrost popytu konsumpcyjnego. • Aby zaspokoić ten wzrost popytu konsumpcyjnego wzrasta produkcja dóbr inwestycyjnych.
Mnożnik inwestycyjny • Jest stosunkiem zmiany dochodu narodowego do zmiany czynnika, który tę zmianę wywołał. • Czynnikiem tym mogą być tylko wielkości autonomiczne.
Zasadnicze części modelu klasycznego 1. Klasyczna teoria wyznaczania zatrudnienia i produkcji 2. Prawo rynków J. B. Saya 3. Ilościowa teoria pieniądza 4. Bezrobocie
Klasyczna teoria wyznaczania zatrudnienia i produkcji AD = I(r) +C(r) = Y Y – C(r) = S(r) S(r) = I(r) Gdzie: AD – planowany popyt globalny na dobra, I – wydatki inwestycyjne, C – wydatki konsumpcyjne, S – oszczędności, r – stopa procentowa, Y- dochód narodowy, produkcja.
Keynesowska teoria wyznaczania zatrudnienia i produkcji Zasada efektywnego popytu (J. M. Keynesa) W gospodarce zamkniętej z wolnymi mocami wytwórczymi poziom produkcji i perz to też zatrudnienia, wyznaczany jest przez planowane łączne wydatki, na które składają się wydatki konsumpcyjne sektora gospodarstw domowych i wydatki inwestycyjne sektora przedsiębiorstw. AD = C +I =Y Gdzie: AD – planowany popyt na dobra, C – wydatki konsumpcyjne, I – wydatki inwestycyjne, Y – produkcja
Ilościowa teoria pieniądza(w ekonomii klasycznej) „Większa czy mniejsza podaż pieniądza nie pociąga za sobążadnych skutków, ponieważ ceny towarów są zawsze proporcjonalne do obfitości pieniądza” David Hume
Równanie Fischera M V = P Y, Gdzie: M – podaż pieniądza, V – szybkość dochodowa obiegu pieniądza, P – ceny, Y – łączny produkt, P Y – wartość nominalnego dochodu narodowego
Bezrobocie • Bezrobocie klasyczne – spowodowane działalnością związków zawodowych lub wprowadzaniem cen minimalnych i maksymalnych. • Bezrobocie keynesowskie (koniunkturalne) – spowodowane niedostosowaniem się popytu globalnego do globalnej podaży.
Podsumowanie – znaczenie teorii Keynesa • Wznawia analizę całej gospodarki, czyli w skali makro. • W pełni rozwija popytową teorię kształtowania się dochodu narodowego. • Jego teoria pokazuje szereg realnych prawidłowości gospodarki kapitalistycznej, m. in. rozwija tezę, że głównym czynnikiem kształtującym koniunkturę jest popyt inwestycyjny. • Teoria Keynesa dostarczyła realne środki radzenie sobie państwa z kryzysem gospodarczym.
Podsumowanie – znaczenie teorii Keynesa • Braki teorii Keynesa wynikają z ujęcia psychologicznego niektórych zmiennych. • Teoria Keynesa ma rewolucyjny charakter w ekonomii zachodniej i jest podstawa rozważań analizy dynamicznej.