Dış Ticaretin Gelişimi Bölgesel Yaklaşımlar Anket Sonuçları Ortadoğu ve Körfez Ülkeleri

1. Dış Ticaretin GelişimiBölgesel YaklaşımlarAnket SonuçlarıOrtadoğu ve Körfez Ülkeleri I. Ticaret Müşavirleri Konferansı 25-30 Nisan 2011 28 Nisan 2011 TİM Dış Ticaret Kompleksi

2. Fırsatlar • Bölgenin potansiyeli en yüksek pazarı Irak’dır. İkinci önemli pazar olarak BAE görülmektedir. • Türkiye Bölgede Irak’ta çimento ve toprak ürünleri, demir ve demir dışı metaller, BAE’nde demir ve demir dışı metaller ile çelikte, Suudi Arabistan’da demir ve demir dışı metallerde, Suriye’de çimento ve toprak ürünleri, demir ve demir dışı metallerde güçlü konumdadır. • Müteahhitlik yatırımları açısından Irak, Suudi Arabistan ve Katar Türkiye için potansiyel vaadetmektedir.

3. Sorunlar-I • Bölgede siyasi ve ekonomik risk faktörü yüksek ülkeler sırasıyla Suriye, Yemen ve Bahreyn’dir. Siyasi ve ekonomik riski en düşük ülkeler Katar ve BAE’dir. • Bölgeninlojistik imkanların en iyi durumdaki ülkeleri sırasıyla BAE, Suudi Arabistan ve Kuveyt’ti r. Bu alanda en kötü durumdaki ülkeler Bahreyn ve Irak’tır. • Yetişmiş insan gücü İsrail, İran ve BAE’de en iyi durumdayken, Irak ve Yemen’de en zayıf durumdadır. • Türkiye’nin tanıtımı ve imajı Suriye, İran ve Irak’ta en iyi durumdayken, Yemen’de en zayıf durumdadır.

4. Sorunlar-II • Türk iş dünyası en çok Irak ve İran’a nüfuz etmişken, en az ilişkide bulunulan ülkeler Yemen ve Suudi Arabistan’dır. • İş kurma, yabancı yatırımlar, vergiler vs. açısından bürokratik işlemlerin en kolay olduğu ülkeler Katar, Lübnan, BAE, Kuveyt ve Bahreyn iken bürokrasinin en fazla olduğu ülkeler Yemen, Irak ve Umman’dır. • En önemli pazara giriş engelleri gümrük vergileri, idari engeller ve standartlar olarak görülmektedir.

5. Öneriler • Bölge için en doğru pazara giriş araçları fuarlar, ticaret heyetleri ve ofis mağaza açma olarak değerlendirilmektedir. • Türkiye için pazarda büyüme potansiyeli ve işbirliği imkanı BAE’de çimento ve toprak ürünleri, Irak’ta çimento ve toprak ürünleri, demir ve demir dışı metaller, Suudi Arabistan’da gıda, İran’da demir ve demir dışı metaller olarakgörülmektedir. Bölgede enerji ve alt yapı ekipmanlarında da önemli imkanlar bulunmaktadır. • Hammadde ve girdi tedariki konusunda Filistin’de asfaltit, Bahreyn’de alüminyum ve petrol, Suriye’de fosfat ve petrol, Ürdün’de «oilshell», potasyum ve fosfat, İran’da petrol ve doğal gaz alanında imkanlar değerlendirilebilir.

6. Diğer Husus ve Öneriler • Siyasi istikrarsızlık, bürokrasinin fazlalığı, petrol ve doğal gaz fiyatlarındaki oynaklıklar, bankacılık ve finans sisteminin düzgün işlememesi, Uzak Doğu ülkelerinin pazardaki güçlü rekabeti, ülkeler hakkındaki güncel verilere erişim zorluğu bölgenin en önemli sorunlarıdır. • İş alıp tamamlamayan, dürüst davranmayan bir kısım firmalar Türkiye’nin imajını çok ciddi şekilde zedelemektedir. Bu durumun önlenmesi için TİM, İhracatçı Birlikleri bir mekanizma geliştirebilir (TİM ve TMB işbirliği ile inşaat firmalarının sınıflandırılması çalışmaları yapılmaktadır). • Türk firmalarının güvenilirliği hakkında bilgi isteyen devlet makamlarına ne şekilde bilgi verilebileceğine dair bir standart uygulama oluşturulmalıdır. • Irak’ta yerel personel olarak çalıştırılabilecek, iyi eğitimli personel bulmakta zorlanılmaktadır. Belirlenecek adaylar Türkiye’ye eğitime gönderilebilir. Bu adayların eğitimine meslek kuruluşları destek verebilir.

7. Diğer Husus ve Öneriler • İhracatçı firmalarımız ülkeye gelmeden önce, aracılara başvurmak yerine Ticaret Müşavirliklerimizden, İGEME’den, TİM’den, diğer meslek kuruluşlarından sağlıklı bilgi edinmelidir. • Arap ülkelerinde yabancıların mağaza açması için yabancı ortak zorunluluğu ve kefil sisteminin olması firmalarımızın işlerini çok zorlaştırmaktadır. İkili anlaşmalara bu sistemin Türk firmalarına uygulanmaması için madde eklenebilir (ABD örneğinde olduğu gibi). Bu uygulamanın DTÖ’ye uygunluğu da örgüt nezdinde sorgulanmalıdır. • Suriye başta olmak üzere bölge ülkelerinde perakende veya toptancı alış veriş merkezleri kurulmalıdır. • Bölgede katma değeri yüksek ürünlere yönelinmelidir. • S. Arabistan başta olmak üzere vize sorunu bulunmaktadır.

8. Diğer Husus ve Öneriler • Yurt dışından gelen ticari taleplerle Türkiye’den gelen ticari taleplerin eşleşeceği ortak bir portal geliştirilebilir. • Türkiye’nin ve Türk ürünlerinin tanıtımına ve pazara girişe ilişkin çalışmalara TİM ve İhracatçı Birlikleri tarafından kaynak aktarılabilir. • Türk bankalarının Bölgedeki şubelerini artırmaları/yaygınlaştırmaları ihracatçılarımıza önemli faydalar sağlamaktadır. • Necef, Basra, Beyrut, Bağdat, Manama, Tahran, Doha, Amman, Sana’da Ticaret Merkezlerinin kurulması önerilmektedir. • Türk mallarının taklit edilmesi sorunu yaşanmaktadır. Buna hukuki bir çözüm bulunmalıdır. • Türk işçilerinin yoğun olduğu bölgelere çalışma müşaviri atanmalıdır.

9. Sonuç ve Değerlendirmeler • Firmalarımıza şirket kuruluşları vb. alanlarda hukuki danışmanlık sağlayacak bir yapı oluşturulmalıdır (örn: TİM veya diğer meslek kuruluşları İstanbul’da bir sistem kurabilir). • Bölge ülkelerinde işçi hakları konusunda sorunlar bulunmaktadır. • Taşıma maliyetlerini azaltacak alternatif yollar bulunmalıdır. • Siyasi belirsizlik 2011 yılında Bölgeye ihracat artışı yaşanmasını güçleştirmektedir. Mevcut durumun korunması bile başarı sayılmalıdır. • TİKA yardımlarında Türk malları tercih edilmelidir. • Bölge pazarlarına giriş için farklı teşvikler verilebilir.

10. 2011 Yılı İhracat Hedef Beklentileri 2011 Yılı İhracat Hedefleri Beklentileri (Ortalama;milyar dolar)

11. Teşekkür Ederiz… • Orta Doğu ve Körfez Ülkeleri Çalışma Grubu