Download
1 / 14
E N D
Seçim Sistemleri Yardımcı Doçent Doktor Cenk Aygül
Demokrasi için ideal bir seçim sisteminden bahsedilemez. Her durumda çeşitli kusurları ve olumlu özellikleri olan alternatifler arasından birisi seçilmektedir. Seçim sistemini seçerken siyasi yapı, siyasi kültür, parti sistemi ve temel toplumsal/siyasi sorunlar esas alınırken en uygun olanını seçmek gerekmektedir.
Temel iki seçim sistemi • I- Çoğunluk sistemleri a- Dar bölge /tek adlı b- Geniş bölgeli / çok adlı /liste usulü çoğunluk sistemi Ya da a- tek turlu: İngiliz (dar bölge), ABD, Kanada, Alman Bundestag’ın (federal meclis) yarısı b- iki turlu: Fransız (dar bölge) • II- Nisbi temsil sistemleri • III- Karma sistemler
Dar bölge çoğunluk sistemi • Duverger’e göre bir sosyolojik yasa olarak, dar bölge seçim sistemleri her zaman iki kanatlı bir demokrasiye yol açar. Sistem ikiden fazla partinin yaşamasına izin vermez. • Sistemin yararları: • Basit bir sistem • Yönetimde istikrar / koalisyonlara gerek kalmaz • Dar bölge seçmen ile seçileni birbirlerine yaklaştırır. • Aday kalitesi önem kazanır, milletvekillerinin şahsi nitelikleri öne çıkar. • Seçim kampanyaları daha az maliyetli ve rahat olur.
Sistemin zararları: • Temsilde adalet ilkesini zedeler. Küp kanunu: Seçimlerde alınan oy oranları 2/3 ise, temsilci oranları 2 üstü 3 / 3 üstü 3 = 8 / 27 olabilir. • Alınan oy ile milletvekilleri oranı çok farklı olabilir. • Milletvekillerinin seçmenlere yakınlığı yerel eğilimler önplana çıkabilir, iş takibi vs görülebilir. • Yerel nüfus sahibi unsurlar öne çıkar. Seçim politika dışı kişisel konulara yoğunlaşabilir. • Seçimi kazanan milletvekilleri kendi güçlerine dayandıkları için partilerde merkezkaç eğilimler görülebilir.
Geniş bölge çoğunluk sistemi Olumlu yanları: • Seçmen-seçilen yakınlaşması • Benzer partiler arasında yakınlaşma eğilimi Zararları: • Yönetimde istikrar olmayabilir. Koalisyonlar olabilir. • Parti sayısını azaltmaz. • Adaletsiz sonuçlar çıkabilir. • Partiler arası ittifaklarda ahlak dışı özellikler görülebilir. • Sağ ve sol arasındaki bölünmeleri arttırabilir. • Seçim süreci uzun ve pahalıdır.
Nisbi temsil sistemi I- Artık oy bırakan sistemler • En yüksek bakiye • En büyük ortalama: büyük partilere üstünlük • Milli bakiye II- Artık oy bırakmayan sistemler • d’Hondt yöntemi: büyük partilere hafif bir üstünlük • SainteLague yöntemi
1 • Nispi temsil sistemi genellikle daha adaletli bir sistemdir. Ancak seçim sonuçlarının istikrarlı hükümetler çıkarması daha az görülür. Koalisyon hükümetleri daha fazla görülür.
Seçim sistemleri ile parti sistemleri arasındaki ilişki • Duverger’e göre: • Tek turlu basit çoğunluk sistemi iktidarın büyük ve bağımsız partiler arasında el değiştirdiği iki partili sistemi teşvik eder. • İki turlu çoğunluk sistemi yumuşak, bağımlı ve nisbeten istikrarlı partilerden oluşan bir çok partili sistemi teşvik eder. • Nisbi temsil sistemi sert ve bağımsız partilerden kurulu bir çok-partili sistemi teşvik eder.
Seçimlerde adaletsiz başka öğeler • Seçim barajları • Garrymandering (seçim bölgeleri ile oynamak)
