Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

1. Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

2. Myśl wtórna względem materialnego działania Materia jest pierwotna względem ducha Jedność poznania i działania (aktywizm  pasywizm) Materia: przedmiot działania różny ode mnie przyroda społeczeństwo Karl Marx 1818-1883 Materializm historyczny Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

3. Alienacja religijna • religia jako forma samowiedzy ludzkości: • „jaki jest człowiek, taki jest jego Bóg” (Ludwig Feuerbach 1841) • człowiek pod postacią Boga wielbi swą własną istotę • odziera siebie z mądrości, potęgi i miłości własnej • zniesienie: uświadomienie sobie alienacji • „religia = opium dla ludu” (Marx) • zniesienie materialnych źródeł alienacji • zniesienie podziału klasowego Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

4. Alienacja pracy Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

5. Alienacja pracy • produktu pracy • procesu pracy • alienacja gatunkowa • Alienacja kapitału Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

6. Socjalizm • Socjalizm „naukowy”  socjalizm utopijny • Zależność nadbudowy od bazy materialnej • sił wytwórczych • stosunków produkcji • „Byt określa świadomość” Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

7. Formacje społeczne • komunizm pierwotny • powstanie wielkich gospodarstw, potrzeba pracy niewolniczej • niewolnictwo • komplikacja narzędzi • feudalizm • powstanie przemysłu, potrzeba mobilnej siły roboczej • kapitalizm • malejąca stopa zysku • socjalizm Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

8. Teoria imperializmu kapitalizm zamiast upadać przekształca się w imperializm trzeba wzniecić rewolucję nie czekając na powstanie „świadomości proletariackiej” Teoria partii partia jest awangardą proletariatu ma świadomość proletariacką dlatego po rewolucji rządzi w imieniu proletariatu otwarta krytyka partii wzmacnia wroga klasowego Władimir Iljicz Lenin 1870-1924 Leninizm Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

9. Socjalna krytyka liberalizmu • Zwiększenie korzyści nielicznych nie usprawiedliwia wykluczenia innych z udziału w owocach wzrostu Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

10. Sprawiedliwość: liberalizm proceduralny • Umowa społeczna za zasłoną niewiedzy • co do pozycji społecznej • co do własnych uzdolnień • Usprawiedliwione są tylko te nierówności, które przyczyniają się do poprawy położenia najgorzej uposażonych John Rawls (1921-2002) Theory of Justice 1971 Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

11. Na gruncie liberalizmu problem sprawiedliwości nie powstaje, liczy się tylko rachunek korzyści Sprawiedliwość: libertarianizm Robert Nozick (1938-2002) Anarchy, State, Utopia 1974 Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

12. Sprawiedliwość: komunitaryzm • Komunitaryzm filozoficzny: • Jednostka jest zakorzeniona w społeczeństwie i jego tradycji • Dlatego zasłona niewiedzy jest niemożliwa Charles Taylor, (1931- Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

13. Sprawiedliwość: komunitaryzm • Komunitaryzm filozoficzny: • Jednostka jest zakorzeniona w społeczeństwie i jego tradycji • Dlatego zasłona niewiedzy jest niemożliwa • Komunitaryzm ideologiczny: • Prawa pozytywne: • do edukacji • do ochrony zdrowia • do czystego środowiska Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

14. Współczesne krzyżówki • Liberalizm proceduralny = liberalizm + socjalizm • Komunitaryzm = konserwatyzm + socjalizm • Neokonserwatyzm = konserwatyzm + liberalizm Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

15. „jeżeli nie istnieje Bóg, to istnieje przynajmniej jeden byt, którego egzystencja poprzedza esencję” człowiek jest tylko tym, czym siebie uczyni (przez swoje wybory) człowiek jest subiektywnie przeżywanym projektem Jean-Paul Sartre 1905-1980 Egzystencjalizm Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

16. człowiek jest skazany na wolność „trwoga Abrahama” (Kierkegaard) wolność i jej konsekwencje samotność odpowiedzialność (za wszystkich ludzi) Egzystencjalizm Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

17. złuda podstawowych wyborów: podążanie za naturalnymi skłonnościami człowiek jest odpowiedzialny za swoje skłonności kierowanie się przykazaniami Bożymi człowiek sam decyduje, jak stosować przykazania, konformizm człowiek sam decyduje, czego od niego oczekują inni Egzystencjalizm Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

18. Koncepcje człowieka • naturalistyczna • teistyczna • historycystyczna Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

19. Marksizm Człowiek całokształtem stosunków społecznych Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

20. popędowa natura człowieka teoria libido kultura jako regulator popędów id – ego - superego sublimacja popędu Sigismud Freud 1856-1939 Psychoanaliza Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

21. osoba: ani tylko jednostka, ani tylko cząstka społeczeństwa personalizm  indywidualizm  kolektywizm Emmanuel Mounier (1905–1950) Personalizm Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

22. alienacja Narcyza alienacja Herkulesa dążenie do transcendencji Personalizm Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

23. Miłość wg Platona Bo widzisz – powiada – właściwy rozwój miłości tak wyglądać powinien: już za młodu chodzi człowiek za ładnymi ciałami i jeśli go tylko dobrze przewodnik prowadzi, kocha jedno z tych ciał i tam płodzi myśli piękne; niedługo jednak spostrzega, że piękność jakiegokolwiek ciała i piękność innych ciał to niby siostry rodzone i że jeśli ma gonić za istotą piękną, to musi dobrze oczy otworzyć i widzieć, że we wszystkich ciałach jedna i ta sama piękność tkwi. A kiedy to zobaczy, zaczyna wszystkie piękne ciała kochać; tamten gwałtowny żar ku jednemu ciału przygasać w nim zaczyna, wydaje mu się lichy i mały. A potem więcej zaczyna cenić piękność ukrytą w duszach niż tę, która w ciele mieszka; toteż jeśli w kim duszę zdrową znajdzie, choćby nawet jej ciało nieszczególnie kwitło, wystarcza mu to, i kochać zaczyna, i troszczy się, i znowu takie myśli płodzi, Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

24. Miłość wg Platona i szuka, kto by też młodego człowieka rozwinąć potrafił; z czasem musi zobaczyć piękno ukryte w czynach i prawach i znowu pozna, że i ono w każdym jest jedno i to samo. Wtedy mu się piękno ciał zacznie wydawać czymś małym i znikomym. Od czynów przejdzie do nauk, a kiedy całą ich piękność zobaczy, kiedy na takie skarby piękna spojrzy, nie będzie już niewolniczo wisiał u jednostkowej formy jego, nie będzie ślepo kochał piękności jednego tylko chłopaka albo człowieka jednego, albo dążenia; nie, on na pełne morze piękna już wypłynął i kiedy się na nim rozglądnie, płodzić zacznie słowa i myśli wielkie i wspaniałe, gnany nienasyconym dążeniem do prawdy; aż kiedy sił w tej pracy nabierze i hartu, jedyna mu się wiedza ukaże, która naprawdę mówi o tym, co piękne. Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

25. Miłość wg Platona Teraz mnie słuchaj – powiada – jak tylko możesz uważnie! Ten, kto aż dotąd zaszedł w szkole Erosa, kolejne stopnie piękna prawdziwie oglądając, ten już do końca drogi miłości dobiega. I nagle mu się cud odsłania: piękno samo w sobie, ono samo w swojej istocie. Otwiera się przed nim to, do czego szły wszystkie jego trudy poprzednie; on ogląda piękno wieczne, które nie powstaje i nie ginie, i nie rozwija się ani nie więdnie, ani nie jest z jednej strony piękne, a z drugiej szpetne, ani raz tylko takie, a drugi raz odmienne, ani takie w porównaniu z czymkolwiek, a z czym innym inne, ani też dla jednego piękne, a dla drugiego szpetne. I nie ukaże mu się piękno niby twarz albo ręce jakie, lub jakakolwiek cząstka cielesna, ani jako słowo, ni wiedza jakakolwiek, ani jako cecha jakiegoś, powiedzmy, stworzenia, ni ziemi, ni nieba, ani czegokolwiek innego, tylko piękno samo w sobie niezmienne i wieczne, Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

26. Miłość wg Platona a wszystkie inne przedmioty piękne uczestniczą w nim jakoś w ten sposób, że podczas gdy same powstają i giną, ono ani się pełniejszym nie staje, ani uboższym, ani go żadna w ogóle zmiana nie dotyka. Więc kto od kochania chłopców zaczął, jak należy, a wznosząc się ciągle wyżej już to piękno oglądać zaczyna, ten stanął prawie u szczytu. Bo tędy biegnie naturalna droga miłości, czy ktoś sam po niej idzie, czy go kto drugi prowadzi: od takich pięknych ciał z początku ciągle się człowiek ku temu pięknu wznosi, jakby po szczeblach wstępował: od jednego do dwóch, a od dwóch do wszystkich pięknych ciał, a od ciał pięknych do pięknych postępków, od postępków do nauk pięknych, a od nauk aż do tej nauki na końcu, która już nie o innym pięknie mówi, ale człowiekowi daje owo piękno samo w sobie; tak że człowiek dopiero przy końcu istotę piękna poznaje. Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

27. miłość jako rozwiązanie problemu egzystencjalnego dążenie do rozwoju własnego i rozwoju przedmiotu miłości patologiczne formy miłości: sadyzm masochizm Erich Fromm (1900-1980) Miłość wg neopsychoanalizy Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka

28. Odmiany miłości: erotyczna braterska miłość Boga patriotyzm Erich Fromm (1900-1980) Miłość wg neopsychoanalizy Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka