WYPALENIE ZAWODOWE...

1. WYPALENIE ZAWODOWE... Opracowanie: mgr Piotr Dereszewski

2. CO TO JEST WYPALENIE? W roku 1974, amerykański psychiatra Freudenberger określił „wypalenie zawodowe”, zwane inaczej „wypaleniem emocjonalnym”, jako skumulowanie kilku czynników: długo utrzymującego się emocjonalnego wyczerpania, dehumanizowania osób, z którymi pozostaje się w relacjach zawodowych, braku satysfakcji zawodowej, obniżenia poziomu zaangażowania w wykonywaną pracę oraz przewlekłego zmęczenia fizycznego.

3. CO TO JEST WYPALENIE? Zdaniem Christiny Maslach (1982) wypalenie się jest odpowiedzią na stan chronicznego, emocjonalnego przeciążenia wynikającego z zajmowania się innymi osobami, a w szczególności ludźmi obarczonymi jakimiś problemami (cyt. za: Burke, Greenglass, 1989).

4. "WYPALENIE" - czynniki: Wyczerpanie emocjonalne i psychofizyczne: manifestujące się lękiem, napięciem, zniechęceniem, poczuciem krzywdy, bezsennością, stanami depresyjnymi i poczuciem fizycznego zmęczenia. Depersonalizacja - stawanie się obojętnym w reagowaniu na uczniów, w sferze zachowań objawia się to skracaniem czasu na bliski kontakt, niechęcią do zajęć pozalekcyjnych, stosowaniem kartkówek zamiast dyskusji, rzadkimi kontaktami z rodzicami, obwinianiem uczniów, stosowaniem kar i zachowaniami cynicznymi. Poczucie obniżenia osobistej adekwatności prowadzi to do obniżenia lub utraty satysfakcji i zaangażowania zawodowego, przedłużanie czasu i intensywności pracy pomimo jej małej skuteczności lub systematyczne uchylanie się od obowiązków

5. "WYPALENIE" - objawy: • działanie odtwórcze, które przejawia się nade wszystko brakiem inicjatywy w pracy wychowawczej, • zmęczenie pracą i uczniem powodujące zakłócenia w relacjach pomiędzy tymi podmiotami edukacyjnymi, • pozorna aktywność prowadząca do wielkiego zaniżenia efektywności wychowawczej, • znudzenie pracą objawiające się m.in. zniecierpliwieniem w odniesieniu do wychowanka, • schematyzm dydaktyczny charakteryzujący się powielaniem nieskutecznych metod wychowawczych, • ucieczka w iluzję dającą namiastkę samorealizacji (marzenia w zderzeniu z rzeczywistością niosą ze sobą frustrację), • permanentne narzekanie udzielające się także wychowankowi, • postawa kontestacyjna niosąca zagrożenie jednostronnej oceny sytuacji wychowawczych

6. "WYPALENIE" - przyczyny: • zamartwianie się • kompulsywne dążenie do osiągnięć • nadmierny samokrytycyzm • Postawa „Zosi- Samosi” • Naprawiacz Świata • niskie zarobki, niewspółmierne do wysiłku i wkładu pracy • niski prestiż społeczny zawodu nauczyciela • zachowania i cechy uczniów • programy nauczania i ciągła ich zmiana • stałe zagrożenie oceną ze strony kontrolujących pracę • niekorzystne warunki pracy • braki wyposażenia • nastawienia rodziców

8. "WYPALENIE" - jak przeciwdziałać: Troska o atmosferę w pokoju nauczycielskim: • oaza spokoju, bezpieczeństwa oraz wzajemnego zrozumienia i solidarności • relacje osobiste pomiędzy poszczególnymi nauczycielami - samotność w pokoju nauczycielskim sprzyja powstawaniu wypalenia zawodowego • rada pedagogiczna - wzajemna solidarność nauczycielska i dyskrecja • relacje pomiędzy nauczycielami powinny opierać się na wartościach - zasadach etyki nauczycielskiej: humanizm wychowawczy, optymizm pedagogiczny, takt pedagogiczny, prawość, podmiotowość, dyskrecja, solidarność zawodowa, odpowiedzialność, działanie zespołowe, dialog czy integracja społeczna

9. "WYPALENIE" - jak przeciwdziałać: Empatyczna dyrekcja: • empatyczne nastawienie do nauczycieli, którzy czując życzliwość zwierzchnika mają poczucie bezpieczeństwa • empatyczny dyrektor szkoły staje się niejako „elementem mechanizmu obronnego” nauczyciela przed wypaleniem.

10. "WYPALENIE" - jak przeciwdziałać: • zabiegi integracyjne • dbałość o relacje z rodzicami • prozdrowotny styl życia • twórcze zaangażowanie

11. "WYPALENIE" - jak przeciwdziałać: • zapisz na kartce czynniki powodujące stres • wyobraź sobie zagrożenie, którego się obawiasz i przećwicz na „sucho” różne strategie postępowania • zacznij działać asertywnie - skutecznie, bez lęku i agresji • zadbaj o taki styl życia, który zagwarantuje ci zdrowie i dobre samopoczucie • staraj się robić to, co najbardziej lubisz i najlepiej umiesz

12. "WYPALENIE" - jak przeciwdziałać: • przebywaj częściej z ludźmi bardziej pogodnymi i przyjaciółmi • zacznij uważnie słuchać innych - spróbuj ich zrozumieć • zorganizuj lepiej własny czas - zrób listę celów ważniejszych i mniej ważnych, nie przeładowuj programu dnia, przeznacz minimum godzinę dziennie na odpoczynek • myśl pozytywnie • zacznij być sobą, przestań udawać kogoś kim nie jesteś

13. "WYPALENIE" - jak przeciwdziałać: • traktuj ludzi tak, jak sam chciałbyś być traktowany • weź udział w treningu interpersonalnym • zacznij częściej się śmiać • uzewnętrzniaj wszystkie uczucia • bierz kąpiele orzeźwiające i uspakajające • zmęcz się pracą fizyczną lub sportem • poczytaj - to co lubisz

14. LITERATURA

15. LITERATURA

16. LITERATURA

18. LITERATURA Bijak E.: SYNDROM WYPALENIA ZAWODOWEGO U NAUCZYCIELI Bielawska Anna: CZY MOŻNA WYPALIĆ SIĘ W ZAWODZIE NAUCZYCIELA?, Fengler Jorg; Przekład: Kazimierz Pietruszewski „Pomaganie męczy- wypalenie w pracy zawodowej.” Gdańsk 2000 Mastalski J.: Wypalenie zawodowe nauczycieli – czym jest i jak je ograniczać? Sęk H. „Wypalenie zawodowe- przyczyny, mechanizmy, zapobieganie.” Warszawa 2000 Tessmer A.: Czy polscy nauczyciele są narażeni na wypalenie zawodowe?, Więckowska U. Jak uchronić się przed wypaleniem zawodowym? „Forum nauczycieli”, nr 3-4, 2001