TARIMSAL ÜRÜNLERE DEVLET MÜDAHALESİ

1. TARIMSAL ÜRÜNLERE DEVLET MÜDAHALESİ Eski çağlarda tarımsal ürünlere yapılan müdahalaler genellikle tüketicileri korumaya yönelikti. Tarımsal ürünlere yönelik ilk devlet müdahalesi MÖ 28. YY.’da Beşinci Sülale döneminde yapılmıştır. Osmanlı İmparatorluğunda devlet hububat üretimi tüketiminde yüksek olan bölgelerden alım yapar ve bunları gerekli olduğu zaman kullanmak üzere stok ettiriyordu. Ayrıca şehirlerde narh (tavan) fiyat uygulaması yapıyordu. Üreticiden ucuza alıp, tüketiciye mümkün olduğu kadar düşük fiyattan satmak amaçlanıyordu. 20. yy.’dan sonra tüketiciyi korumak amaçlı devlet müdahalesi üreticiyi koruma yönlü bir eğilim izlemektedir.

2. ABD’de 1929 yılında Tarımsal Pazarlama Kanunu (Agricultural Marketing Act) ile tarımsal üreticiler korundu. İngiltere’de 1. Dünya Savaşı zamanında birçok tarımsal ürün fiyatları koruma altına alındı. 1929 yılından sonra 1931-1933 yıllarında çıkarılan kanunlarla üreticiler birleştirildi ve Tarımsal Pazarlama Kurulları (Agricultural Marketing Boards) adı altında üretici birlikleri oluşturuldu. Mahsül Komisyonları (Commodity Commissions) aracılığı ile üreticilere sübvansiyonlar verilmeye başlandı. Türkiye’de üreticileri korumaya yönelik devlet müdahalesi ABD ve İngiltere’de olduğu gibi 1929 Büyük Ekonomik Krizi’ni izleyen yıllara rastlar. 1932 yılında Hububat piyasasını düzenlemek amacıyla devlet müdahalesini öngören Buğday Koruma Kanunu, 1935 yılında Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu çıkarılmıştır. Yoğun devlet müdahaleleri 1950’den sonra başlamıştır.

3. TARIMSAL DESTEKLEME POLİTİKALARI

4. TARIM POLİTİKASI Tarım politikası “çiftçilerin ekonomik yaşantılarını iyileştirmek, tarımsal üretimi toplum yararına düzenlemek, kırsal kesimin refahını yükseltmek ve tüketicileri fiyat artışlarından korumak amacıyla uygulanan devlet önlemleri dizisi” olarak tanımlanabilir.

5. TARIMSAL DESTEKLEME POLİTİKASININ AMAÇLARI Tarım sektörü; • Toplumun beslenme ihtiyacının karşılanması • Tarımsal fiyat ve üretim istikrarının sağlanması • Tarımsal Üretimi Yönlendirme (Üretimde çeşitliliğin ve verimliliğin artırılması) • Tarımsal alanlarda yaşayanların gelir düzeyinin ve hayat standardının iyileştirilmesi • Tüketicilerin menfaatlerinin korunması • Politik kaygılar ile desteklenmektedir.

6. Toplumun Beslenme İhtiyacının Karşılanması Tarım politikalarının temel amacı toplumun beslenme ithiyacının karşılanması açısından hayati öneme sahip tarımsal ürünlerin üretiminin teşvik edilmesidir. Bu durumda kıt kaynakların dağılımının en etkin şekilde gerçekleştirilirken tarım sektörünün ihmal edilmemesi gerekir. Kaynakların tarım sektörü yerine sanayi sektörüne aktarılarak gıda ihtiyacının diğer sektörlerden karşılanması önerisi akla gelebilir. Ancak bu tercihin sürdürülebilir olmadığını vurgulamak gerekir.

7. Tarımsal fiyat ve üretim istikrarının sağlanması Tarım ürünleri fiyatları tarım dışı ürünlerin fiyatlarına göre göre daha istikrarsızdır. Yıldan yıla hatta mevsimsel fiyat dalgalanmaları tarımsal işletmeler ve dolayısıyla tarım sektörünün gelişimi önünde önemli engellerdir. Dolayısıyla bu engelleri aşmak için fiyatlara devlet müdahalesi kaçınılmaz hale gelmektedir. - Tarımsal ürün rekoltesindeki yıllık değişmelerden kaynaklanan fiyat dalgalanmaları (King Kanunu) - Fiyat değişmelerine üretimin intibakının gecikmesinden kaynaklanan devresel fiyat dalgalanmaları (Örümcek ağı teoremi) - Konjonktürel dalgalanmalar - Mevsimlik fiyat dalgalanmaları

8. Tarımsal Üretimi Yönlendirme Devlet tarımsal üretime ülke çıkarlarını korumak açısından yön vermektedir. Bunun için çeşitli tarımsal destekleme politikaları kullanmaktadır. • Ekonomik kalkınmanın tarımdan başlatılması amacıyla tarıma müdahale • Döviz girdilerini artırmaya yönelik müdahale • Ülkenin tarımsal üretim yönünden kendine yeterli hale gelmesini sağlamak • Yeni teknolojilere geçebilme ve yeni bir ürünün üretimini özendirme

9. Tarımsal alanlarda yaşayanların gelir düzeyinin ve hayat standardının iyileştirilmesi Tarımsal üreticilerin gelir düzeyleri tarım sektörlerde üretimde bulunan üreticilerinkinden daha düşük düzeydedir. Bu durum sosyal açıdan da arzulanmayan bir durumdur. Düşük gelir düzeyine sahip üreticiler, verim ve üretimi artırıcı gayret içine giremezler. Gelir düşüklüğünün iki temel nedeni vardır: • Tarımsal ürün fiyatları genel düzeyi tarım dışı ürün fiyatlar genel düzeyinden daha düşüktür. • Tarımsal ürünler piyasası ile tarım dışı ürünler piyasası arasındaki rekabet koşulları farklıdır. • Tarımsal ürünler arzının artış hızının tarımsal ürünler talebinin artış hızından daha büyük olmasıdır. • Tarımsal ürün talebinin gelir esnekliği tarım dışı ürünlerin talebinin gelir esnekliğinden küçüktür. Kırsal alanda yaşayanların düşük ve istikrarsız gelir düzeyine sahip olmaları gelir dağılımındaki dengesizliği esas alan tarımsal politikaları teşvik etmektedir.

10. Tüketicilerin menfaatlerinin korunması Temel gıda maddelerinin fiyatlarının aşırı derecede yükselmesini önleciyi önlemler alınarak, gelir düzeyi yüksek olmayan geniş halk kitlelerinin dengeli beslenmesini ya da en azından aç kalmamasını sağlamak gereklidir. Bunun için üretici korunurken, aşırı düzeyde olan aracı karlarını rasyonel düzeye indirmeye yardımcı olabilecek örgütlerin oluşmasını özendirmek ve pazarlama kanallarını ıslah etmek gerekmektedir.

11. Politik kaygılar Az gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ülkede nüfusun yarıdan fazlası tarım sektöründe yaşamaktadır. Bu gerçeği gören siyasi iktidarlar tarım sektöründeki seçmenlere sevimli görünmek için sektöre kamu kaynaklarını transfer edici bir tutum sergileyebilir. Seçim dönemlerinde birçok ülkede bazı tarımsal ürünler piyasa fiyatlarını aşan yüksek fiyatlar ile devlet tarafından satın alınmaktadır. Bu şekilde popülist politikanın ekonomik ve sosyal hedeflerin gözardı edilerek ön plana çıkması uzun vadede üreticiye yarar sağlamadığı gibi, demokrasinin işleyişini de güçleştirebilir.

12. TARIMSAL DESTEKLEME POLİTİKASININ KISITLARI Tarımsal politikalar, tarımsal üretim teknolojilerindeki gelişmeler, toplumlardaki zihniyet değişmeleri, devletin ekonomideki rolüne ilişkin popüler görüşlerin etkileri vb. nedenlere bağlı olarak sürekli değişmektedir. • Tarımsal Kaynaklar • Teknoloji • Üretici Davranışları • Tüketici Davranışları • Dünya Piyasaları • Tarım Dışı Gelirler • Girdi Piyasaları • Çıktı Piyasaları • Uluslararası Anlaşmalar • Bütçe İmkânları • Nitelikli İnsan Gücü • Altyapı • Ödemeler Dengesi • Tarımsal Sanayi

13. Söz konusu kısıtlar, hangi tarımsal aracın seçileceği, uygulamanın kapsamı, süresi vb. değişenleri belirlemektedir. • Tarım sektörünün tarım politikasına duyarlılığını etkileyen kısıtlar; • Üretici ve tüketici davranışları • Çıktı piyasaları • Girdi piyasaları • Uluslararası piyasalar • Tarım sektörüne tahsis edilecek kaynakları etkileyen kısıtlar; • Bütçe imkânları • Ödemeler dengesi • Tarımsal politikalardan kaynaklanan maliyetin diğer kesimler tarafından karşılanabilirliğini etkileyen kısıtlar; • Tarımsal kaynaklar • Teknoloji • İnsan gücü • Alt yapı • Tarım sektörünün potansiyelini etkileyen kısıtlar; • Tarım dışı gelirler • Tarımsal kaynaklar • Tüketim harcamaları • Politika setinin uygulanabilirliğini etkileyen kısıtlar; • Uluslararası anlaşmalar

14. Tarımsal politikalar, tarımsal üretim teknolojilerindeki gelişmeler, toplumlardakizihniyet değişmeleri, devletin ekonomideki rolüne ilişkin popüler görüşlerin etkilerivb. nedenlere bağlı olarak sürekli değişmektedir. Tarım politikalarında gözlenen kavramsal değişiklikler;

15. TARIMSAL DESTEKLEME POLİTİKASININ ARAÇLARI • Dolaylı Destekleme (Fiyat Dışı Yollardan Destekleme) • Doğrudan Destekleme (Tarımsal Ürün Fiyatlarına Devletin Doğrudan Müdahalesi) • Doğrudan Gelir Ödemeleri Sistemi • Dolaylı Destekleme (Fiyat Dışı Yollardan Destekleme) • 1. Tarım üreticisinin Gelir Düzeyini Yükseltmek • Üretim Alanlarının Sınırlandırılması ya da Üretimin Yönlendirilmesi • Tarımsal Üreticilerin Örgütlenmesinin Teşvik Edilmesi • Girdi Temini • Ucuz ve Kolay Kredi İmkanları • Vergi vb. Yükümlülüklerden Muafiyet • 2. Teknoloji Kullanımının Teşvik Edilmesi • 3. Üretimi Yönlendirmek • 4. Fiyat İstikrarını Sağlamak

16. Girdi Desteği Hayvancılık sektöründe süt üretiminin teşviki ve kayıt altına alınması için kg başına verilen süt primi, 2011 yılı için inek-manda sütünde 4 kuruştan 6 kuruşa, koyun-keçi sütünde 10 kuruştan 15 kuruşa yükseltildi. Fazla sütün piyasadan çekilerek süt fiyatlarının düşmesini önlemek amacıyla bu yıl da süttozu teşviki uygulanacak. Kaynak: http://www.etarim.net/destekler/sut-primleri-yuzde-50-artiriliyor.html, 01.02.2011. Tarımsal üreticilere girdi destekleri,tarımsal üretim ve fiyat kararlarını etkileme özelliğine sahiptir. Tarımsal üreticiler üretim sürecinde çok sayıda girdi kullanmaktadır. Gübre, tarımsal ilaçlar, makine ve teçhizat, yakıt ve tohum tarımsal üretimde kullanılan başlıca girdilerdir. Tarımsal girdilerin düşük fiyatlar ile temin edilmesi üreticilerin katlanacakları maliyetlerin düşmesi anlamına gelmektedir. Düşük üretim maliyetleri nihai ürün fiyatlarının gerilemesine katkı yapacaktır.

17. Girdi Desteği • Girdi desteklerinin ekonomi üzerindeki etkileri iki şekilde ortaya çıkmaktadır: • Tarımsal üreticilerin kullandıkları girdilerin düşük fiyatlar ile temin edilmesi girdi üreten firmaların ürünlerine yönelik talebi artıracaktır. Talep artışı girdi üreten firmalar açısından üretimlerini artırmaları açısından teşvik edici bir gelişmedir. • Düşük fiyatlar ile girdi temin eden firmaların nihai ürün fiyatlarını düşürmeleri hem tüketicileri hem de üreticileri olumlu yönde etkileyecektir. Bazı tarımsal ürünler diğer sektörler açısından girdi niteliğine sahiptir. Tarımsal ürün fiyatlarının düşmesi sonucu ürünleri düşük fiyatlar ile temin eden üreticiler kendi ürün fiyatlarında indirime gidebileceklerdir. Örneğin düşük fiyatlar ile pamuk temin eden tekstil firmaları piyasaya sundukları ürün fiyatlarını düşürebileceklerdir.

18. Türkiye'de son 13 yılda fındık dikim alanları 140 bin hektar arttı. Yeni fındık stratejisinin ana temasını fındık alanlarının sınırlandırılması oluştururken, veriler Türkiye'nin geleneksel fındık üretim alanlarının dışına çıktığını gösteriyor. Fındık alanlarında artış yaşanırken, rakiplerde düşüş var. Hükümetin fındık politikasını sil baştan yenileyen yeni stratejisine sektör temsilcileri ve üretim bölgelerinin siyasetçilerinden tepki gelirken, Türkiye’nin ihracatının başındaki isim TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi’den destek geldi. Büyükekşi, zamanla ihracatın artacağını söyledi. Geleneksel üretim bölgesi olan Ordu, Giresun ve Trabzon’un dışında, Samsun ile Düzce, Sakarya ve Bolu’ya kadar yayılan fındık alanlarında son 13 yılda 140 bin hektar artış gerçekleşti. Yeni açıklanan fındık stratejisinin ana temasını fındık alanlarının sınırlandırılması oluştururken, veriler Türkiye’nin geleneksel fındık üretim alanlarının dışına çıktığını gösteriyor. Kaynak: Radikal: 17.07.2009.

19. TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar: ''Kooperatifçiliği, birlikleri, sözleşmeli tarımı, kısaca örgütlülüğü teşvik etmeli, yaygınlaştırmalıyız'‘. Daha kaliteli, tüketici talepleri doğrultusunda uygun ve kaliteli hammaddeyi işleme sanayisine aktaracak ve ürünün pazarlamasını üstlenecek kooperatifçiliği, birlikleri, sözleşmeli tarımı, kısaca örgütlülüğü teşvik etmeli, kooperatifçiliği yaygınlaştırmalıyız. Avrupa ülkelerinde çiftçiler, meyve ve sebze ürünlerinin yüzde 100'ünü kooperatifler vasıtasıyla pazarlamaktadır. Ülkemizde ise bu oran çok düşük kalmaktadır. Üretici ve tüketici refahı için üretim artışı, iyi bir iç ve dış pazar organizasyonuyla etkin bir şekilde pazarlamayla anlam kazanmaktadır. Bu şekilde üretici zarar etmeyecek, bölgeler arası arz-talep dengesi kurulacak, üretici ve ihracatçı geliri de artacaktır. Kaynak: haberseninle.com. (Ekonomiseninle)

20. YKB (Tarım Destek Paketi) :Çiftçilerimizin her türlü sorunlarını çözebilmeleri için Tarım Bankacılığı ürünlerimiz hizmetinizde. Üretim sezonundaki harcamalarınız ve tüm yatırım ihtiyaçlarınız için size özel vade, limit ve geri ödeme imkanları sunan tarım kredilerimizden faydalanabilirsiniz. Ayrıca, TMO ödemeleriniz için TMO Kart ve TMO makbuz senetleriniz için ise Makbuz Senedi Kredisini tüm şubelerimizden kullanabilirsiniz. Doğal risklere karşı ürününüzü koruyan TARSİM Tarım Sigortalarını da Yapı Kredi ayrıcılığıyla siz çiftçilerimizin hizmetinde. T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş. VE TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİNCE TARIMSAL ÜRETİME DAİR DÜŞÜK FAİZLİ YATIRIM VE İŞLETME KREDİSİ KULLANDIRILMASINA İLİŞKİN KARAR