AKTYWIZACJA RODZICÓW

1. AKTYWIZACJA RODZICÓW Przygotowała Agnieszka Mulak

2. AKTYWIZACJA RODZICÓW W Europie i na świecie rośnie zainteresowanie współpracą z rodzicami, sprzyjające wszechstronnemu kształceniu dzieci. My również powinniśmy dążyć do podjęcia inicjatyw prowadzących do tworzenia się więzi, programów partnerskiej współpracy między rodzicami, uczniami, nauczycielami i społecznością lokalną. Potrzeba nawiązania takiej współpracy wynika z różnic w intencjach i oczekiwaniach obu stron, co utrudnia porozumienie i rodzi niepowodzenia. Wydaje się, że ani rodzice, ani szkoła nie ponoszą już wyłącznie ciężaru odpowiedzialności za kształcenie i że bardziej niż kiedykolwiek są uzależnieni od wzajemnej współpracy. W związku z tym istnieje potrzeba organizowania różnego rodzaju spotkań, poszukiwania sposobów informowania, prowadzenia rozmów – w różnym czasie i przy różnych okazjach. To wszystko tworzy ramy komunikacyjne rozwoju wspólnego działania. Treść tych działań musi być ważna dla uczestników i dlatego tak istotnym staje się wyznaczenie priorytetów. Ważne jest, by szkoły potrafiły jasno określić, dlaczego chcą włączyć rodziców do współpracy i jakie są najważniejsze etapy jej rozwoju.

3. NAUCZYCIEL • Nauczyciel Filozof – Wiem, że nic nie wiesz. • Nauczyciel Roentgen – Widzę, że nic nie wiesz! • Nauczyciel Wróżka – Do niczego się nie nadajecie. Zobaczycie, skończycie na bruku! • Nauczyciel Pesymista – I tak tego nie zrozumiesz. • Nauczyciel Inkwizytor – No widzisz, a jednak nie umiesz. Złapałem cię! • Nauczyciel Niewierzący W Cuda – Kaktus mi tu wyrośnie, jak zdasz na cztery. • Nauczyciel Wielbiciel Krzywej Gaussa – Nie mogę postawić tylu dobrych ocen, bo to będzie podejrzanie wyglądało. • Nauczyciel Hamlet- Więc wiesz czy nie wiesz? • Nauczyciel Perfekcjonista – Dobrze, ale mogłoby być lepiej. • Nauczyciel Wielbiciel Teorii Względności – Bardzo dobrze, trzy z plusem. • Nauczyciel Wierzący W Cuda – Praca kiepska. Popraw styl, formę, ortografię i interpunkcję. • Nauczyciel Strażnik Wielkiej Tajemnicy i Wielbiciel Cenzury Informacji – Jaką dostałeś ocenę? A to już moja sprawa. • Nauczyciel Profilaktyk – Wszystkim stawiam pały. Nauczy was to odpowiedzialności na przyszłość. • Nauczyciel Rejtan – Po moim trupie dostaniesz cztery z matematyki. • Nauczyciel Humanista – No, może będzie z ciebie człowiek.

4. RODZICE • Klienci­– konsumenci; ich obecność cechuje postawa roszczeniowa, przekonani są, że im i ich dzieciom należy się jak najlepsza „obsługa”, podczas gdy ze swojej strony nie mają obowiązku wnosić niczego. • Samorządni właściciele; obecni jak domownicy u siebie w domu, próbujący dyktować warunki i nie tolerujący sprzeciwu, apodyktyczni w stosunku do nauczycieli, gorzej im to wychodzi z własnymi dziećmi. • Wielcy nieobecni; przybywający do szkoły tylko na wezwanie i to średnio co trzecie, ale zgłaszający co do szkoły i nauczycieli liczne zastrzeżenia. • Partnerzy – członkowie wspólnoty, obecni w szkole na pełnych prawach, gotowi do udzielenia wsparcia oraz zorientowani na współpracę i partnerstwo.

5. Cele współpracy z rodzicami: • Aktywizacja rodziców do uczestnictwa w życiu klasy i szkoły. • Poznanie oczekiwań rodziców względem placówki i nauczycieli. • Zainteresowanie rodziców osiągnięciami edukacyjno-wychowawczymi dzieci. • Obustronne wsparcie Nauczyciel-Rodzic, Rodzic-Nauczyciel w oddziaływaniach edukacyjno-wychowawczych oraz niesienie pomocy rodzicom w realizacji ich zadań. • Uczestniczenie rodziców w podejmowaniu decyzji ważnych dla szkoły. • Kształtowanie świadomości wpływu na losy swojego dziecka. • Promocja placówki w środowisku lokalnym. • Poszukiwanie sponsorów, darczyńców i partnerów.

6. ZASADY WSPÓŁPRACY • rzetelność, konkretność i regularność informacji dostarczanych rodzicom, dotyczących dobrych i złych wyników w nauce i zachowaniu udzielanych podczas wywiadówek, rozmów indywidualnych na życzenie rodzica lub nauczyciela, na karcie ocen, w zeszycie uwag, ale i szczerość informacji podawanych przez rodzica, • partnerstwo we współdziałaniu: wspólne szukanie przyczyn i dróg wyjścia z problemów dydaktycznych i wychowawczych mające na celu dobro dziecka poprzez: rozmowy z rodzicami i opiekunami, udzielanie informacji o instytucjach wspomagających szkołę i rodziców w działalności profilaktycznej, konsultacyjnej i leczniczej, • poufność i dyskrecja w przekazywaniu informacji dotyczących dziecka wyrażająca się w: tajności obrad Rady Pedagogicznej, tajności korespondencji, właściwym klimacie i miejscu rozmów z rodzicami, • wzajemny szacunek i tolerancja, • wzajemne docenianie starań i pracy, • uznanie prawa do błędów, • słuchanie i reagowanie na słuszne opinie i postulaty, • kultura słowa i bycia we wzajemnych kontaktach, • wywiązywanie się z umów.

7. Szkoła: wspiera funkcje wychowawcze rodziny, zna oczekiwania rodziców, bierze pod uwagę ich opinie, dostarcza rodzicom rzetelnej informacji o dziecku, prowadzi pedagogizację rodziców, uwzględniając ich oczekiwania, służy konsultacjami. • Rodzice: pomagają szkole w realizacji działań wychowawczych i organizacyjnych, regularnie kontaktują się ze szkołą, służą swoją wiedzą i umiejętnościami, pomagają przy organizowaniu wyjazdów i imprez.

8. Formy współpracy z rodzicami 1. Spotkania: informacyjne organizacyjne integracyjne szkoleniowe warsztatowe podsumowujące 2. Uroczystości szkolne. 3. Rozmowy indywidualne. 4. Warsztaty. 5. Konsultacje. 6. Imprezy okolicznościowe. 7. Zajęcia otwarte. 8. Ekspozycje. 9. Gazetki szkolne. 10. Uroczystości klasowe.

9. PEDAGOGIZACJA • prelekcje wygłaszane przez wychowawcę, pedagoga, osoby uprawnione (policjant, przedstawiciel wybranych organizacji), • broszurki rozdawane podczas spotkań z rodzicami, • tablice o treści profilaktycznej, • ksero ciekawych artykułów, • przedruki z Internetu, podanie adresów stron, • konsultacje z nauczycielem. Wszystkie te materiały mogą być zarówno rozprowadzane podczas wywiadówek, jak i przy okazjach spotkań indywidualnych lub dostarczane na prośbę rodzica zainteresowanego określonym tematem.

10. Ekspozycje prac dzieci • stałe, choć zmieniane systematycznie, na tablicach pod klasami, korytarzach, w salach lekcyjnych z uwzględnieniem pracowni, • tworzone okazjonalnie na kiermasze świąteczne, • wystawy otwarte w środowisku lokalnym z możliwością wysyłania zaproszeń rodzicom i innym osobom, • wystawy publikowane w formie galerii Internetowych, • interesująca jest również opcja zorganizowania wystawy prac w formie licytacji (należałoby zaprosić rodziców i ewentualnych sponsorów), z której dochód przeznaczy się na adekwatny cel lub przeprowadzenie takiej aukcji po spotkaniu z rodzicami, • roznoszenie prac uczniów jako drobnych upominków dla sponsorów szkoły.

11. Uroczystości • Przykład: Festyn Rodzinny – może być okazjonalnie związany z obchodami Dnia Matki oraz Dnia Ojca, zaproszonymi są rodzice dzieci oraz członkowie ich rodzin. Każdy rodzic otrzymuje indywidualne zaproszenie na tę imprezę, ponadto rozwieszone zostają afisze z przebiegiem festynu. Cele festynu to: integracja rodziców i dzieci, tworzenie warunków do nabywania i budowania przez dzieci doświadczeń społecznych, promowanie różnorodnych form wypoczynku, dostarczanie dzieciom i członkom ich rodzin radości i pozytywnych przeżyć, zacieśnianie współpracy z rodzicami, promocja szkoły, aktywizacja rodziców do uczestnictwa w życiu szkoły. Można wyznaczyć role: za przygotowanie miejsca odpowiedzialnymi uczynić ojców, za poczęstunek – mamy, za dekoracje, przedstawienia, własnoręcznie przygotowane upominki – dzieci. Takie współdziałanie korzystnie wpłynie na zacieśnienie współpracy i ukierunkowanie wspólnych działań. Rodzice poczują się potrzebni i ważni. Odczują, że ta impreza została zorganizowana specjalnie dla nich i ich dzieci oraz to, jak ważna była ich pomoc i zaangażowanie w prace przygotowawcze. Podobne imprezy można przygotować z okazji ewentualnego Dnia Patrona uwzględniając fakt, iż powinien on odbywać się w sobotę.

12. Angażowanie rodziców w prace na rzecz szkoły i klasy • dostarczanie materiałów potrzebnych do zajęć, • sponsoring – zbiórki na rzecz szkoły, • darowizny – przykładowo sprzęty zbyteczne w domu, a potrzebne w szkole, • drobne prace naprawcze, malowanie sal, • włączanie się rodziców w zbiórki, akcje charytatywne, przedsięwzięcia, • przygotowywanie poczęstunku na imprezy klasowe, • spotkania dzieci z przedstawicielami ciekawych zawodów spośród rodziców, • wideofilmowanie uroczystości.

13. Korespondencja e-mailowa. Strona szkoły. Wychowawca może podać swój adres e-mailowy, co ułatwi niektórym rodzicom prowadzenie komunikacji. Doskonale sprawdza się również dziennik internetowy, w którym rodzic może w każdej chwili sprawdzić oceny dziecka i ewentualne zastrzeżenia co do jego zachowania. Na stronie szkoły powinny być też zawarte najważniejsze informacje dotyczące szkoły – przedmiotowe systemy oceniania, statut szkoły, bieżące ogłoszenia.

14. Popołudniowe dyżury W związku z tym, że większość rodziców pracuje w momencie, gdy szkoła funkcjonuje, często zgłaszają oni niemożność spotkania się i porozmawiania z nauczycielem. Sposobem rozwiązania tej sytuacji jest propozycja zorganizowania dyżurów nauczycielskich w godzinach popołudniowych. Znacząco ułatwia to komunikację rodziców z nauczycielami.

15. Organizowanie spotkań z osobami zaproponowanymi przez rodziców Jeżeli rodzice zgłaszają potrzebę spotkania z określonymi osobami – psychologiem, policjantem, przedstawicielem poradni, szkoła stara się w miarę możliwości zorganizować takie spotkanie.

16. Wydanie informatora dla rodziców uczniów klas pierwszych Nauczyciele wspólnie z uczniami mogą zredagować informator, w którym zawrze się rozmieszczenie klas, wykaz szatni, nazwiska wychowawców i nauczycieli uczących, terminarz spotkań i uroczystości, dane kontaktowe z nauczycielami, godziny ich dyżurów w szkole, wykaz zajęć pozalekcyjnych i inne przydatne informacje, które często, choć są dla nas oczywiste, dla rodzica pozostają niewiadomą.

17. Zapraszanie klasy do swoich zakładów pracy Szczególnie w klasie trzeciej może to być połączone z orientacją prozawodową, w kwestii wychowawczej sprawdza się, jeśli chodzi o odwiedzanie instytucji typu przedszkole, domy dziecka. Stwarza to możliwość zorganizowania ciekawych zajęć o tematyce wychowawczej.

18. Uroczystości szkolne Nie tylko rozdanie świadectw i listów gratulacyjnych na zakończenie roku szkolnego, ale może i znalezienie większej możliwości nagradzania uczniów o mniejszych możliwościach edukacyjnych również z uwzględnieniem listów gratulacyjnych i dyplomów. Do przybycia na uroczystości szkolne motywuje rodziców wysłane imiennie zaproszenie. Wywiadówki również powinny stać się pretekstem do ustnych zaproszeń na pozostałe uroczystości szkolne.

19. Rozmowy indywidualne Powinny być prowadzone z inicjatywy obu stron. Ważne jest stworzenie odpowiedniej atmosfery, nie może takie spotkanie odbywać się w pośpiechu, na przerwie, wśród uczniów, ale w osobnym pomieszczeniu zapewniając rodzicowi dyskrecję i swobodę rozmowy.

20. Zajęcia otwarte • Organizowanie lekcji otwartych, na które mogą przybyć zainteresowani rodzice. Trzeba wcześniej powiadomić ich o terminach takich lekcji. Dają one rodzicom możliwość zobaczenia swoich dzieci w środowisku tak dla nich ważnym, pozwalają zrozumieć specyfikę pracy nauczyciela. W każdym z zaproponowanych działań bardzo ważna jest informacja zwrotna, którą powinni otrzymać rodzice-podziękowanie indywidualne, publiczne, na łamach gazetki czy na stronie internetowej.

21. Wywiadówka Bardzo ważna jest pierwsza wywiadówka, w trakcie której wychowawca zapoznaje się z rodzicami. Na początku roku, na pierwszym zebraniu powinien przywitać rodziców swych uczniów. Przekonująco przedstawić program naukowy i wychowawczy szkoły. Następnie zaprezentować swoje przygotowanie i kompetencje przekonując tym samym rodziców, iż warto powierzyć pociechy w jego ręce. Można poprosić rodziców o przedstawienie się i przedstawienie dziecka (do wyboru- forma pisemna lub indywidualna rozmowa na temat np. co lubi jego dziecko, jakie są jego zainteresowania, jakie ma obowiązki w domu, jaka jest jego sytuacja rodzinna). Tym samym damy znać rodzicom, że tak naprawdę interesujemy się jego dzieckiem. Wspólnie z rodzicami powinno ustalić się program dyscyplinarny – system reagowania na nieobecności, spóźnienia uczniów, formę usprawiedliwień. Pozwala to rodzicom poczuć możliwość wpływania na pracę szkoły, wyzwala przesłanie, że biorą udział w jej życiu i mogą mieć na nie wpływ. Wychowawca powinien również poinformować o możliwych działaniach pomocnych (ze strony szkoły lub innej instytucji) w razie wystąpienia trudności wychowawczych.

22. Stowarzyszenia rodziców W optyce przyjętej przez prawo międzynarodowe nie administracja oświatowa, ale przede wszystkim rodzice i nauczyciele stają się w równym stopniu odpowiedzialni za kształt oświaty w danym państwie. We wszystkich krajach Unii Europejskiej systematycznie wzrasta aktywność rodziców, która przybiera formy dobrze zorganizowanej działalności na terenie szkół. W krajach zachodnich szeroko rozpowszechniona forma włączania rodziców w życie szkoły, dla przykładu, w Holandii 70% szkół jest zarządzanych przez stowarzyszenia rodziców i są to szkoły zapewniające wyższą jakość kształcenia niż pozostałe. Warto tu wspomnieć o takiej organizacji jak Europejskie Stowarzyszenie Rodziców-organizacja zrzeszająca reprezentacje krajowe stowarzyszeń rodziców z siedzibą w Brukseli. W podstawowym dokumencie EPA mówi się, że rodzice jako pierwsi nauczyciele swoich dzieci, ponoszą szczególną odpowiedzialność za ich edukację i że to edukacja szkolna ma wspierać edukację domową.

23. Szkoła w państwie demokratycznym musi wychowywać do demokracji, nie może tego czynić nie respektując prawa rodziców do wychowywania własnych dzieci. Aktywizacja rodziców, dopuszczenie ich do współdecydowania i współpracy w szkole w dziedzinie wychowania i kontroli finansów jest niezbędnym krokiem do uspołecznienia i demokratyzacji szkolnictwa. • Rola rodziców w polskiej praktyce oświatowej jest niestety bardzo ograniczona, zaś ich wpływ na edukację swoich dzieci wręcz znikomy. Przy niskiej aktywności samych rodziców istnieje duże prawdopodobieństwo obniżenia jakości naszej edukacji. Wszystkie bowiem badania naukowe jednoznacznie wskazują na korelację, jaka zachodzi między jakością edukacji a poziomem współpracy między szkołą a domem, nauczycielami a rodzicami. Rodzice mają też obowiązek poznawać siebie nawzajem, współpracować ze sobą i co jest niezwykle ważne doskonalić swoje obowiązki pierwszych nauczycieli. • Równowaga między prawami rodziców a ich obowiązkami jest kwestią kluczową w ich działalności. Naruszenie tej równowagi może podważyć konstruktywną rolę rodziców w edukacji dzieci i młodzieży. Stanowczość i konsekwencja w egzekwowaniu swoich praw przez rodziców powinna iść w parze z prawdziwą ich kulturą, umiarem i skromnością. W kontaktach rodzice powinni zachować prawdziwy takt i umiar, nie ulegać pokusie narzucania własnych rozwiązań, pouczania i rozliczania.

24. AKTYWIZACJA RODZICÓW W Polsce niepokojące jest zjawisko autorytaryzmu, które powoduje chroniczne emocjonalne przeciążenie nauczycieli, co prowadzi w efekcie do wystąpienia u nich tzw. syndromu wypalenia zawodowego, natomiast u uczniów objawia się tym, że dwie trzecie dzieci idzie do szkoły z obojętnością i zmęczeniem, znudzenie i strach jest udziałem połowy uczniów, jedna trzecia spośród nich wykazuje zrezygnowanie, jedna czwarta idzie ze złością, a jedna piąta ze strachem. Włączenie rodziców do działań edukacyjnych wpływa na popularyzację uczenia się i uświadamia, że uczenia się nie można łączyć tylko z nauką w szkole. Aby więc osiągnąć właściwe efekty należy skoordynować proces komunikowania się, dialog między szkołą a domem. Wówczas dzieci skorzystają ze wsparcia najważniejszych dorosłych w ich życiu: rodziców i nauczycieli.

25. AKTYWIZACJA RODZICÓW Przygotowała Agnieszka Mulak