MIEJSCE KATECHEZY SZKOLNEJ W OBECNYM PRAWIE OŚWIATOWYM I KOŚCIELNYM

1. MIEJSCE KATECHEZY SZKOLNEJ W OBECNYM PRAWIE OŚWIATOWYM I KOŚCIELNYM

2. Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku • Art. 53. • Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii. • Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują. • Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Przepis art. 48 ust. 1 stosuje się odpowiednio. • Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.

3. Stosunek Państwa do kościoła • KONKORDATmiędzy Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 roku (Konkordat wszedł w życie 25 kwietnia 1998 roku) – Dz. U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318. • POROZUMIENIE pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej z dnia 6 września 2000 roku w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii – Dz. U. MEN z 2000 r. Nr 4, poz. 20. • USTAWAz dnia 17 maja 1989 roku o Stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej.

4. KONKORDATMIĘDZY STOLICĄ APOSTOLSKĄ I RZECZPOSPOLITĄ POLSKĄ • Artykuł 12 Uznając prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci oraz zasadę tolerancji, Państwo gwarantuje, że szkoły publiczne podstawowe i ponadpodstawowe oraz przedszkola, prowadzone przez organy administracji państwowej i samorządowej, organizują zgodnie z wolą zainteresowanych naukę religii w ramach planu zajęć szkolnych i przedszkolnych.

5. U S T A W Az dnia 17 maja 1989 r.o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej(Dz.U.89.29.154 z dnia 23 maja 1989 r., zm.: Dz.U.90.51.297; Dz.U.90.55.321; Dz.U.90.86.504; Dz.U.91.95.425; Dz.U.91.107.459; Dz.U.93.7.34; Dz.U.94.1.3)

6. Rozdział 2Katecheza i szkolnictwo • Artykuł 18 • 1. Państwo uznaje prawo Kościoła do nauczania religii oraz religijnego wychowania dzieci i młodzieży, zgodnie z wyborem dokonanym przez rodziców lub prawnych opiekunów. • 2. Dzieci i młodzież szkolna, młodzież pracująca i osoby dorosłe korzystają z nauczania religii - zgodnie z programem ustalonym przez władzę kościelną. • 3. Nauczanie religii, jako wewnętrzna sprawa Kościoła, jest organizowane przez parafie i domy zakonne pod zwierzchnictwem biskupa diecezjalnego. • Artykuł 19 • 1. Nauczanie religii dzieci i młodzieży odbywa się w punktach katechetycznych organizowanych w kościołach, kaplicach i budynkach kościelnych, a także w innych pomieszczeniach udostępnionych na ten cel przez osobę uprawnioną do dysponowania pomieszczeniem. • 2. Nauczanie religii uczniów szkół publicznych może odbywać się również w szkołach na zasadach określonych w odrębnej ustawie. • Artykuł 20 • 1. Kościelne osoby prawne mają prawo zakładać i prowadzić szkoły oraz inne placówki oświatowo-wychowawcze i opiekuńczo-wychowawcze na zasadach organizacyjnych i programowych określonych przez odpowiednie ustawy. Mają one charakter katolicki i podlegają władzy kościelnej.

7. ZASADNICZE AKTY PRAWNEustawy • USTAWA O SYSTEMIE OŚWIATY z dnia 7 września 1991 roku. • KARTA NAUCZYCIELA z dnia 26 stycznia 1982 roku.

8. Ustawa o systemie oświaty(o7.09.1991) • Art. 12  • 1. Publiczne przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja organizują naukę religii na życzenie rodziców, publiczne szkoły ponadgimnazjalne na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletniości o pobieraniu nauki religii decydują uczniowie. • 2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z władzami Kościoła Katolickiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych określa, w drodze rozporządzenia, warunki i sposób wykonywania przez szkoły zadań, o których mowa w ust. 1. • Art. 13.  • 1. Szkoła i placówka publiczna umożliwia uczniom podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, a w szczególności naukę języka oraz własnej historii i kultury. • 7. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania podejmie działania w celu popularyzacji wiedzy o historii, kulturze, języku i o tradycjach religijnych mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym.

9. Karta Nauczyciela(26.01.1982) • Art. 18.  • 5. Przeniesienia nauczyciela religii zatrudnionego na podstawie mianowania, który otrzymał na podstawie odrębnych przepisów skierowanie do innej szkoły, dokonuje dyrektor szkoły, do której nauczyciel otrzymał skierowanie, w porozumieniu z dyrektorem szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony, i po zawiadomieniu organów prowadzących te szkoły. • Art. 23.  • 1. Stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu: •     6)  w razie cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole na zasadach określonych w odrębnych przepisach. • 2. Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania z przyczyn określonych w ust. 1 następuje odpowiednio: •   6)  z końcem tego miesiąca, w którym nastąpiło cofnięcie skierowania do nauczania religii. • 3. Rozwiązanie stosunku pracy z końcem roku szkolnego w wypadkach określonych w ust. 2 pkt 1 i 4 nie dotyczy nauczyciela szkoły, w której w organizacji pracy nie przewidziano ferii szkolnych. • 4. Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania może nastąpić również: •   1)  na mocy porozumienia stron; •   2)  w razie nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badanie okresowe lub kontrolne, z końcem miesiąca, w którym dyrektor otrzymał o tym informację, z zastrzeżeniem ust. 5. • 5. Dyrektor szkoły może skierować nauczyciela mianowanego na badanie okresowe lub kontrolne z własnej inicjatywy w każdym czasie. W przypadku dwukrotnego nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badanie ust. 4 pkt 2 stosuje się odpowiednio.  • Art. 28.  • 2a. W wypadku określonym w art. 23 ust. 1 pkt 6 nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia za każdy rok pracy na stanowisku nauczyciela religii, nie więcej jednak niż w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.

10. ROZPORZĄDZENIAocenianie, klasyfikowanie i promowanie • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 września 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1154). • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z dnia 11 maja 2007 r., nr 83, poz. 562). • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z dnia 20 lipca 2007 r., nr 130, poz. 906).

11. Rozporządzenie MEN z 14 kwietnia 1992 r. (Dz. U. z 1992 r. Nr 36, Poz. 155, Zm. Dz. U. z 1993 r. Nr 83, Poz. 39), § 9 „Zasady oceniania z religii (etyki) regulują odrębne przepisy (§ 1 pkt. 5). Ponieważ, jak dotąd ani Rozporządzenie MEN z dnia 30 czerwca 1999 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki w szkołach publicznych (Dz. U. z 1999 r. Nr 67, poz. 753), ani inne akty prawne MEN nie wypowiadają się w wyżej wymienionych kwestiach, wobec powyższego, obowiązuje dotychczasowe rozwiązanie, zawarte w Rozporządzenia MEN z 14 kwietnia 1992 r. (Dz. U. z 1992 r. Nr 36, poz. 155, zm. Dz. U. z 1993 r. Nr 83, poz. 39), w § 9 czytamy: „Ocena z religii lub etyki umieszczona jest na świadectwie szkolnym bezpośrednio po ocenie ze sprawowania. W celu wyeliminowania ewentualnych przejawów nietolerancji nie należy zamieszczać danych, z których wynikałoby, na jakie zajęcia, z jakiej religii (bądź etyki) uczeń uczęszczał. Z tych dwóch przesłanek należy wnioskować, że w ocenianiu z nauki religii (etyki) pozostaje się przy dotychczasowej skali ocen, również w klasach I-III szkoły podstawowej”.

12. Rozporządzenie MEN z 14 kwietnia 1992 r. (c.d.) b. Ocena z religii w starszych klasach • W klasach od IV w górę, ocenianie z religii będzie się odbywało na dotychczasowych zasadach. • c. Ocena z religii a średnia ocen • Utrwaliła się praktyka, że ocena z religii nie jest liczona do średniej ocen. Ta praktyka jest krzywdząca wobec uczniów, którzy zdeklarowali się uczęszczać na naukę religii (etyki), ponieważ zamazuje rzetelność informacji o ich wysiłku i osiągnięciach w szkole. Przy tym jest niesprawiedliwa wobec równoprawnego traktowania przedmiotów. W ten sposób nauczanie religii (etyki) jest w ten sposób deprecjonowane; w konsekwencji jest to działanie antymotywacyjne i antywychowawcze. Tymczasem jedną z zasadniczych funkcji oceniania w szkole są tzw. wzmocnienia pozytywne dla wszechstronnego rozwoju osobowościowego ucznia, we wszystkich sferach jego egzystencji, w których religia (etyka) odgrywa niebagatelną rolę. Zatem, niesłuszne i nieuzasadnione jest stanowisko, że oceny z nauki religii nie wlicza się do tzw. średniej.W cytowanym Rozporządzeniu MEN z 14 kwietnia 1992 r. postanowiono jedynie w § 9.2: Ocena z religii (etyki) nie ma wpływu na promowanie ucznia do następnej klasy.

13. Rozporządzenie MENz dnia 13 lipca 2007 roku

14. Ocenianie uczniów na katecheziewww.katecheza.episkopat.pl/pomoce/oceny.htm • Trzeba jasno określić uczniom i rodzicom, że stopień z religii dotyczy tylko cząstki procesu i osiągnięć katechezy. Wyjątkowy charakter katechezy domaga się pewnych odmiennych - w porównaniu z przedmiotami szkolnymi - sposobów działania.Ta odmienność domaga się też odmienności w ocenianiu [Ta odmienność jest gwarantowana prawnie - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 kwietnia 1999 r. w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz. U. z 10 maja 1999 r. Nr 41 poz. 413) w §1 pkt 5 stwierdza: Zasady oceniania z religii (etyki) regulują odrębne przepisy].Ocena nie może na katechezie być elementem zasadniczym. Ocena z religii musi mieć swój odrębny cel, podporządkowany celowi katechezy. Jest nim przybliżenie do Chrystusa. • Każdy katecheta powinien ustalić, jakie wymagania edukacyjne musi spełnić uczeń, aby osiągnąć ocenę: celującą; bardzo dobrą; dobrą; dostateczną; dopuszczającą; niedostateczną.

15. Ocenianie uczniów na katecheziewww.katecheza.episkopat.pl/pomoce/oceny.htmII. Strategia oceniania • Podstawowym celem systemu jest: • pomocuczniowi w zdobywaniu wiadomości i umiejętności wynikających z programu nauczania, • ustaleniekategoriicelów i odpowiadających im poziomów wymagań, • wspieranieucznia przez rozpoznawanie odpowiedniego poziomu wymagań oraz wskazanie możliwości opanowania kolejnego, wyższego poziomu.

16. Ocenianie uczniów na katecheziewww.katecheza.episkopat.pl/pomoce/oceny.htmII. Wymiary oceny Ocena może posiadać charakter: • Dydaktyczny(wynika z programów nauczania, mierzona przede wszystkim testami kompetencji. Powinna być punktowa) lub • Społeczno-wychowawczy (określa postawy i cechy osobowościowe ucznia, jego funkcjonowanie w grupie, emocjonalne zaangażowanie wynikające np. z trudności rodzinnych. Powinna być opisowa).

17. Ocenianie uczniów na katecheziewww.katecheza.episkopat.pl/pomoce/oceny.htmII. Wymiary oceny Te dwie oceny powinny być oddzielone np. w odniesieniu do odpowiedzi wynikającej z własnej inicjatywy ucznia, ocenie podlegać powinien nie sam fakt przejawienia aktywności, lecz rodzaj zaprezentowanych tą drogą umiejętności. 1. Ocena nie może spełniać funkcji represyjnej, powinna być wspierająca dla ucznia. 2. Nauczyciel jest obowiązany do przestrzegania zasady jawności w wystawianiu ocen. 3. Wystawianie ocen z odpowiedzi ustnej oraz odczytywanie ocen z prac pisemnych nie może być komentowane przez nauczyciela na forum klasy w sposób drażliwy dla ucznia. 4. Jedyną postawą do wystawiania oceny semestralnej i rocznej są kontrole uczniów prowadzone systematycznie i rozłożone równomiernie na cały okres nauki.

18. Ocenianie uczniów na katecheziewww.katecheza.episkopat.pl/pomoce/oceny.htmII. Uwagi dotyczące ocen w katechezie a) Z religii nie stosuje się ocen opisowychRozporządzenia MEN z 14 kwietnia 1992r. (Dz. U. z 1992r. Nr 36, poz. 155, zm. Dz. U. z 1993r. Nr 83, poz. 39), w § 9 postanawia: „Ocena z religii lub etyki umieszczona jest na świadectwie szkolnym bezpośrednio po ocenie ze sprawowania. W celu wyeliminowania ewentualnych przejawów nietolerancji nie należy zamieszczać danych, z których wynikałoby, na jakie zajęcia, z jakiej religii (bądź etyki) uczeń uczęszczał”. Wobec powyższego, ponieważ nie można dokonać oceny opisowej z religii nie ujawniając, czy uczeń uczęszczał na religię czy etykę, należy pozostać przy dotychczasowym sposobie oceniania, również w klasach I-III szkoły podstawowej.

19. Ocenianie uczniów na katecheziewww.katecheza.episkopat.pl/pomoce/oceny.htmII. Uwagi dotyczące ocen w katechezie b. Ocena z religii a średnia ocen Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 lipca 2007 r. /Dz. U. z 2007 r. nr 130, poz. 906/ zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje: §1. W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. nr 83, poz. 562) wprowadza się następujące zmiany: 1) w § 20 po ust. 4 dodaje się ust. 4a w brzmieniu: „4a. Uczniowi, który uczęszczał na dodatkowe zajęcia edukacyjne lub religię albo etykę, do średniej ocen, o której mowa w ust. 4, wlicza się także roczne oceny uzyskane z tych zajęć”; 2) w § 22 po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu: „2a. Uczniowi, który uczęszczał na dodatkowe zajęcia edukacyjne lub religię albo etykę, do średniej ocen, o której mowa w ust. 2, wlicza się także roczne oceny uzyskane z tych zajęć”. §2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 września 2007 r. ______ 1) Minister Edukacji Narodowej kieruje działem administracji rządowej – oświata i wychowanie, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Edukacji Narodowej (Dz. U. nr 131, poz. 907).2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. nr 273, poz. 2703 i nr 281, poz. 2781, z 2005 r. nr 17, poz. 141, nr 94, poz. 788, nr 122, poz. 1020, nr 131, poz. 1091, nr 167, poz. 1400 i nr 249, poz. 2104, z 2006 r. nr 144, poz. 1043, nr 208, poz. 1532 i nr 227, poz. 1658 oraz z 2007 r. nr 42, poz. 273, nr 80, poz. 542, nr 115, poz. 791 i nr 120, poz. 818. Powyższa decyzja jest aktem sprawiedliwości wobec ucznia, którego praca w szkole na religii, ale i innych zajęciach dodatkowych będzie nie tylko oceniana, ale i doceniana.

20. Ocenianie uczniów na katecheziewww.katecheza.episkopat.pl/pomoce/oceny.htmII. Uwagi dotyczące ocen w katechezie c) Uwagi dotyczące kryteriów oceniania z religii Przy ustalaniu kryteriów oceniania należy uwzględnić wymagania stawiane przez autorów programów i podręczników zatwierdzonych przez Biuro Programowania Katechezy przy Komisji Wychowania Konferencji Episkopatu Polski. Należy brać pod uwagę wymagania zawarte w wewnątrzszkolnych systemach oceniania, a także zawarte w Dyrektorium Katechetycznym Kościoła Katolickiego w Polsce (gdzie m.in. czytamy: „Podstawą wystawiania oceny szkolnej w nauczaniu religii jest wiedza ucznia, jego umiejętności, a także aktywność, pilność i sumienność. Nie powinno się natomiast oceniać za udział w praktykach religijnych” – nr 83) oraz w Podstawie programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce.