Piotr Magda DEFINICJE LEGALNE W USTAWACH I ROZPORZĄDZENIACH Krzyczki, 10 października 2013 r.

1. Piotr MagdaDEFINICJE LEGALNEW USTAWACH I ROZPORZĄDZENIACHKrzyczki, 10 października 2013 r. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2. PRZEDMIOT ZAJĘĆ Przedmiotem zajęć jest omówienie wybranych problemów legislacyjnych z zakresu definiowania określeń występujących w ustawach i rozporządzeniach, w tym z punktu widzenia ich konstytucyjności. W tym celu zostanie zaprezentowanych 10 tez odnoszących się do tej problematyki w świetle dotychczasowej praktyki legislacyjnej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

3. 1.1. WPROWADZENIE DO TEZY PIERWSZEJ Zgodnie z § 146 ust. 1 „Zasad techniki prawodawczej” („ZTP”) w ustawie lub innym akcie normatywnym formułuje się definicję danego określenia, jeżeli: • dane określenie jest wieloznaczne; • dane określenie jest nieostre, a jest pożądane ograniczenie jego nieostrości; • znaczenie danego określenia nie jest powszechnie zrozumiałe; • ze względu na dziedzinę regulowanych spraw istnieje potrzeba ustalenia nowego znaczenia danego określenia. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

4. 1.2. TEZA PIERWSZA Przepisy § 146 ust. 1 ZTP statuują zamknięty katalog przesłanek definiowania określeń występujących w ustawie i rozporządzeniu. Formułowanie zatem definicji legalnej przy braku występowania przynajmniej jednej z nich stanowi zabieg legislacyjny dyskwalifikujący go w świetle: • unormowań § 146 ust. 1 ZTP; • logiki prawniczej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

5. 1.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY PIERWSZEJ Przepis art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko: „Art. 3. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o: • Biuletynie Informacji Publicznej – rozumie się przez to Biuletyn Informacji Publicznej, o którym mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198, z późn. zm.3));”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

6. 2.1. WPROWADZENIE DO TEZY DRUGIEJ Zgodnie z § 146 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ZTP w ustawie lub innym akcie normatywnym formułuje się definicję danego określenia, jeżeli dane określenie jest wieloznaczne, przy czym jeżeli określenie wieloznaczne występuje tylko w jednym przepisie prawnym, jego definicję formułuje się tylko w przypadku, gdy wieloznaczności nie eliminuje zamieszczenie go w odpowiednim kontekście językowym. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

7. 2.2. TEZA DRUGA Dyrektywa formułowania definicji określenia wieloznacznego wynika z nakazu zapewnienia określoności przepisów prawa, wywodzonego z zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, która – zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego – stanowi jeden z normatywnych składników zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP). W przypadku gdy zastosowanie wykładni językowej takiego określenia będzie niewystarczające dla rozumienia tekstu ustawy albo rozporządzenia w sposób zgodny z intencją prawodawcy, to brak takiej definicji stanowi „istotną lukę w regulacji (...) i technicznolegislacyjną wadę” danego aktu normatywnego (wyrok TK z dnia 25 maja 1998 r., U 19/97). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

8. 2.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY DRUGIEJ Przepisy art. 39 ust. 1 i art. 40 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych: „Art. 39. 1. Dodatek mieszkaniowy przysługuje osobom mieszkającym w lokalach, do których mają tytuł prawny, jeżeli średni miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego w okresie trzech miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie dodatku nie przekracza 150% najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym i 100% w gospodarstwie wieloosobowym. Art. 40. 1. Przez gospodarstwo domowe rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osoby stale razem zamieszkujące. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

9. 2.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY DRUGIEJ (CIĄG DALSZY) 2. Za podstawę obliczenia dochodu przypadającego na jednego członka gospodarstwa domowego przyjmuje się sumę dochodów członków tego gospodarstwa osiągniętych w okresie trzech miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie dodatku. 2a. Ustalając dochód osoby prowadzącej działalność gospodarczą, za dochód przyjmuje się kwotę podaną w oświadczeniu, nie niższą jednak niż zadeklarowana przez te osoby kwota dochodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. 3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa sposób deklarowania oraz wzór deklaracji o wysokości dochodów członków gospodarstwa domowego oraz dokumenty, które do deklaracji należy dołączyć lub które powinny być przez składających deklaracje przechowywane w celu udostępnienia na żądanie organu przyznającego dodatek mieszkaniowy.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

10. 3.1. WPROWADZENIE DO TEZY TRZECIEJ Zgodnie z § 146 ust. 1 pkt 2 ZTP w ustawie lub innym akcie normatywnym formułuje się definicję danego określenia, jeżeli dane określenie jest nieostre, a jest pożądane ograniczenie jego nieostrości. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

11. 3.2. TEZA TRZECIA Przepis § 146 ust. 1 pkt 2 ZTP nie nakazuje ustanawiania definicji każdego określenia nieostrego występującego w ustawie albo rozporządzeniu. Dyspozycja w nim zawarta odnosi się expressis verbis jedynie do takich określeń nieostrych, w stosunku do których jest pożądane ograniczenie ich nieostrości, przy czym dopuszczalny stopień nieostrości danego określenia zależy od charakteru normy prawnej, jaką współtworzy, i gałęzi prawa, której dotyczy. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

12. 3.3. PRZYKŁAD NR 1 DOTYCZĄCY TEZY TRZECIEJ Przepis art. 240 pkt 2 w związku z przepisem art. 239 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny: „Art. 239. § 1. Kto w związku z pełnieniem funkcji publicznej przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo ich obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. § 2. Kto, pełniąc funkcję publiczną, uzależnia czynność służbową od otrzymania korzyści lub takiej korzyści żąda, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 3. Karze przewidzianej w § 2 podlega także ten, kto pełniąc funkcję publiczną przyjmuje korzyść lub jej obietnicę za czynność stanowiącą naruszenie przepisu prawa. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

13. 3.3. PRZYKŁAD NR 1 DOTYCZĄCY TEZY TRZECIEJ (CIĄG DALSZY) Art. 240. Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 239: (…) • przyjmując korzyść majątkową w wielkich rozmiarach lub jej obietnicę, - podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

14. 3.3. PRZYKŁAD NR 2 DOTYCZĄCY TEZY TRZECIEJ Przepis art. 151 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny: „Art. 151. Jeżeli przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia przekroczono bez winy umyślnej granice sąsiedniego gruntu, właściciel tego gruntu nie może żądać przywrócenia stanu poprzedniego, chyba że bez nie uzasadnionej zwłoki sprzeciwił się przekroczeniu granicy albo że grozi mu niewspółmiernie wielka szkoda. Może on żądać albo stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej, albo wykupienia zajętej części gruntu, jak również tej części, która na skutek budowy straciła dla niego znaczenie gospodarcze.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

15. 3.3. PRZYKŁAD NR 3 DOTYCZĄCY TEZY TRZECIEJ Przepis art. 221 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego: „Art. 221. § 1. Przeszukania zamieszkałych pomieszczeń można dokonać w porze nocnej tylko w wypadkach nie cierpiących zwłoki; za porę nocną uważa się czas od godziny 22 do godziny 6.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

16. 3.3. PRZYKŁAD NR 4 DOTYCZĄCY TEZY TRZECIEJ Przepis art. 56 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy: „Art. 56. § 1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

17. 4.1. WPROWADZENIE DO TEZY CZWARTEJ Zgodnie z § 146 ust. 1 pkt 3 ZTP w ustawie lub innym akcie normatywnym formułuje się definicję danego określenia, jeżeli znaczenie danego określenia nie jest powszechnie zrozumiałe. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

18. 4.2. TEZA CZWARTA Okoliczność, że określenie występujące w ustawie albo rozporządzeniu jest zrozumiałe na gruncie danego języka wyspecjalizowanego, a zakresem podmiotowym ustawy albo rozporządzenia są objęci wyłącznie przedstawiciele środowiska operującego tym językiem, nie stanowi argumentu na rzecz zaniechania zdefiniowania tego określenia, jeżeli na gruncie języka powszechnego nie jest ono powszechnie zrozumiałe. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

19. 4.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY CZWARTEJ Przepis art. 3 pkt 34 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe: „Art. 3. W rozumieniu niniejszej ustawy użyte określenia oznaczają: (…) • promieniowanie naturalne – promieniowanie jonizujące emitowane ze źródeł pochodzenia naturalnego ziemskiego i kosmicznego;”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

20. 5.1. WPROWADZENIE DO TEZY PIĄTEJ Zgodnie z § 146 ust. 1 pkt 4 ZTP w ustawie lub innym akcie normatywnym formułuje się definicję danego określenia, jeżeli ze względu na dziedzinę regulowanych spraw istnieje potrzeba ustalenia nowego znaczenia danego określenia. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

21. 5.2. TEZA PIĄTA Ustawodawca powinien kierować się szczególną powściągliwością w kreowaniu definicji stanowiących lex specialis w stosunku do definicji sformułowanych w ustawach podstawowych dla danej dziedziny spraw, w szczególności w ustawach określanych jako „kodeks”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

22. 5.2. TEZA PIĄTA (CIĄG DALSZY) „Istotą kodeksu jest stworzenie koherentnej i – w miarę możliwości – zupełnej oraz trwałej regulacji w danej dziedzinie prawa, kodeksy przygotowywane i uchwalane są w odrębnej, bardziej złożonej procedurze niż „zwyczajne” ustawy, istotą kodeksu jest dokonanie kodyfikacji danej gałęzi prawa. Dlatego terminy i pojęcia używane przez kodeksy traktuje się jako wzorcowe i domniemuje się, iż inne ustawy nadają im takie samo znaczenie. (…) Zasady prawidłowej legislacji wymagają więc, by ustawodawca nader rozważnie podejmował nowelizację kodeksów, a w każdym razie, by powstrzymywał się od nowelizowania ich drogą pośrednią, gdy pozornie niezmieniony tekst kodeksu zostaje wydrążony z treści postanowieniami ustaw szczegółowych. Jest to szczególnie ważne, gdy nowelizacja ma dotyczyć kodeksowych unormowań o charakterze zasadniczym, przesądzających samą istotę poszczególnych instytucji danej gałęzi prawa” (orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 października 1994 r., K 2/94). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

23. 5.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY PIĄTEJ Przepis art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego: „Art. 2. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o: (…) • właścicielu – należy przez to rozumieć wynajmującego lub inną osobę, z którą wiąże lokatora stosunek prawny uprawniający go do używania lokalu;”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

24. 6.1. WPROWADZENIE DO TEZY SZÓSTEJ Jednym ze sposobów definiowania określeń występujących w ustawach jest odesłanie dynamiczne w przepisie definicyjnym ustawy do przepisu innej ustawy zawierającego definicję tego samego określenia. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

25. 6.2. TEZA SZÓSTA Definiowanie określeń ustawowych poprzez odsyłanie w przepisie definicyjnym do przepisu innej ustawy zawierającego definicję tego samego określenia jest uzasadnione, gdy w obowiązującym ustawodawstwie: • istnieją co najmniej dwie definicje tego samego określenia, przy czym brak jest podstaw do jednoznacznego przesądzenia, którą z nich należy uznać za podstawową dla danej dziedziny spraw; • istnieją co najmniej dwie definicje tego samego określenia i bezsporne jest, którą z nich należy uznać za podstawową dla danej dziedziny spraw, jednakże zamiarem ustawodawcy jest nadanie temu określeniu znaczenia nadanego w innej obowiązującej definicji ustawowej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

26. 6.2. TEZA SZÓSTA (CIĄG DALSZY) Brak będzie zatem podstaw do definiowania określenia występującego w ustawie, gdy w obowiązującym ustawodawstwie: • istnieje wyłącznie jedna definicja tego określenia (definicja ogólnosystemowa), a zamiarem ustawodawcy jest używanie tego określenia w tym właśnie ogólnosystemowym znaczeniu; • istnieją wprawdzie co najmniej dwie definicje samego tego określenia, jednakże bezsporne jest, którą z nich należy uznać za podstawową dla danej dziedziny spraw, a zamiarem ustawodawcy jest używanie tego określenia w tym właśnie znaczeniu. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

27. 6.3. PRZYKŁAD NR 1 DOTYCZĄCY TEZY SZÓSTEJ Przepis art. 3 pkt 12 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska na tle przepisu art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach: „Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o: (…) • odpadach – rozumie się przez to odpady w rozumieniu ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21);”. „Art. 3. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o: (…) • odpadach – rozumie się przez to każdą substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany;”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

28. 6.3. PRZYKŁAD NR 2 DOTYCZĄCY TEZY SZÓSTEJ Przepis art. 6 pkt 12 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach na tle przepisu art. 431 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny: „Art. 6. Użyte w ustawie określenia oznaczają: (…) • przedsiębiorca – przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.3));”. „Art. 431. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

29. 7.1. WPROWADZENIE DO TEZY SIÓDMEJ Jednym ze sposobów definiowania określeń występujących w ustawach jest odesłanie dynamiczne w przepisie definicyjnym ustawy do przepisu rozporządzenia wydanego przez właściwy organ Unii Europejskiej zawierającego definicję tego samego określenia. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

30. 7.2. TEZA SIÓDMA Zastosowanie techniki legislacyjnej polegającej na odesłaniu w przepisie definicyjnym ustawy do definicji tego samego określenia zawartej w przepisie rozporządzenia wydanego przez właściwy organ Unii Europejskiej powinno mieć miejsce wyjątkowo, obejmując jedynie przypadki, w których brak takiej definicji powodowałby wątpliwości interpretacyjne co do znaczenia używanego określenia ustawowego. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

31. 7.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY SIÓDMEJ Przepisy art. 2 pkt 1–4, 6 i 7 ustawy z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym na tle art. 1 tej ustawy: „Art. 1. Ustawa określa zadania oraz właściwość organów administracji publicznej i jednostek organizacyjnych w rolnictwie ekologicznym w zakresie wykonania przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 (Dz. Urz. UE L 189 z 20.07.2007, str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 834/2007”, oraz przepisów Unii Europejskiej wydanych w trybie przepisów tego rozporządzenia.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

32. 7.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY SIÓDMEJ (CIĄG DALSZY) „Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają: • certyfikat – świadectwo, o którym mowa w art. 29 rozporządzenia nr 834/2007; • producent ekologiczny – podmiot gospodarczy w rozumieniu art. 2 lit. d rozporządzenia nr 834/2007; • produkcja ekologiczna – produkcję ekologiczną w rozumieniu art. 2 lit. a rozporządzenia nr 834/2007; • produkty – produkty wymienione w art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 834/2007; (…) • produkty rolnictwa ekologicznego – produkty uznane za ekologiczne w rozumieniu art. 2 lit. c rozporządzenia nr 834/2007; • środki do produkcji ekologicznej – produkty i substancje, o których mowa w art. 16 ust. 1 lub 4 rozporządzenia nr 834/2007;”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

33. 8.1. WPROWADZENIE DO TEZY ÓSMEJ Zgodnie z § 149 ZTP w akcie normatywnym niższym rangą niż ustawa bez upoważnienia ustawowego nie formułuje się definicji ustalających znaczenia określeń ustawowych, w szczególności w akcie wykonawczym nie formułuje się definicji, które ustalałyby znaczenia określeń zawartych w ustawie upoważniającej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

34. 8.2. TEZA ÓSMA Sformułowana w § 149 ZTP zasada stanowi – w zakresie odnoszącym się do rozporządzeń – suigenerisrozwinięcie art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji RP, wedle którego rozporządzenia są wydawane na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Oznacza to, że definiowanie w rozporządzeniu, bez ustawowego upoważnienia, określeń ustawowych: • w sposób odmienny aniżeli zostały one zdefiniowane w ustawie, w szczególności w ustawie upoważniającej, • niezdefiniowanych w ustawie, w szczególności w ustawie upoważniającej - skutkować będzie niezgodnością przepisu zawierającego taką definicję z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

35. 8.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY ÓSMEJ Przepis § 1a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych na tle przepisu art. 71b ust. 3b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty: „§ 1a. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o specyficznych trudnościach w uczeniu się, należy przez to rozumieć trudności w uczeniu się odnoszące się do uczniów w normie intelektualnej, którzy mają trudności w przyswajaniu treści nauczania, wynikające ze specyfiki ich funkcjonowania percepcyjno-motorycznego i poznawczego, nieuwarunkowane schorzeniami neurologicznymi.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

36. 8.3. PRZYKŁAD DOTYCZĄCY TEZY ÓSMEJ (CIĄG DALSZY) „Art. 71b. (…) 3b. Opinie w sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom, wydają również niepubliczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym niepubliczne specjalistyczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne założone zgodnie z art. 82 oraz zatrudniające pracowników posiadających kwalifikacje określone dla pracowników publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

37. 9.1. WPROWADZENIE DO TEZY DZIEWIĄTEJ Nierzadkim błędem popełnianym przez prawodawcę jest formułowanie skrótu desygnatów składających się na zakres danego określenia używanego w ustawie albo rozporządzeniu zamiast jego definicji. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

38. 9.2. TEZA DZIEWIĄTA Ratio legis definicji polega na objaśnieniu określenia występującego w akcie normatywnym, podczas gdy zgodnie z § 154 ust. 1 ZTP skrót jest środkiem techniki prawodawczej, mającym jedynie na celu zapewnienie zwięzłości tekstu aktu normatywnego poprzez wyeliminowanie konieczności wielokrotnego powoływania w pełnym brzmieniu używanego określenia złożonego, składającego się z więcej niż jednego wyrazu. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

39. 9.3. PRZYKŁAD NR 1 DOTYCZĄCY TEZY DZIEWIĄTEJ Przepisy art. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych: „Art. 1. Ustawa dotyczy osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem: • o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności określonych w art. 3 lub • o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, lub • o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia – zwanych dalej „osobami niepełnosprawnymi”.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

40. 9.3. PRZYKŁAD NR 2 DOTYCZĄCY TEZY DZIEWIĄTEJ Przepis art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się: „Art. 2. 1. Ustawa dotyczy: (…) • członków rodzin osób uprawnionych, w tym współmałżonka, dzieci własnych i przysposobionych, dzieci obcych przyjętych na wychowanie, pasierbów, rodziców, rodziców współmałżonka, rodzeństwa, ojczyma, macochy, zięciów i synowych, zwanych dalej „członkami rodzin”;”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

41. 9.3. PRZYKŁAD NR 3 DOTYCZĄCY TEZY DZIEWIĄTEJ Przepis art. 6a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych: „Art. 6a. 1. Starosta w ramach zadań z zakresu administracji rządowej powołuje i odwołuje powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, zwany dalej „powiatowym zespołem”, po uzyskaniu zgody wojewody oraz przedkłada wojewodzie informacje o realizacji zadań. Zgoda wojewody wymaga uzyskania opinii Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, zwanego dalej „Pełnomocnikiem”.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

42. 10.1. WPROWADZENIE DO TEZY DZIESIĄTEJ Przepisy § 153 ZTP rekomendują stosowanie – jako podstawowego środka techniki prawodawczej w zakresie objaśniania określeń – definicji zakresowych w postaci: • pełnej (tj. wyliczającej elementy składowe zakresu), którą formułuje się w jednym przepisie i obejmuje się nią cały zakres definiowanego pojęcia; • niepełnej (tj. wyliczającej niektóre elementy składowe zakresu i zaznaczającej, że tekst tej samej lub innej ustawy zawiera nadto elementy uzupełniające tę definicję, w szczególności przez użycie zwrotu: „… i inne wskazane w przepisach …”), którą formułuje się, gdy wyliczenie wszystkich elementów zakresu definiowanego pojęcia w jednym przepisie nie jest możliwe; • przykładowej (tj. wyliczającej jedynie przykładowe elementy składowe zakresu i wskazującej, że wyliczenie to ma charakter przykładowy przez posłużenie się zwrotami: „w szczególności” albo „zwłaszcza”), którą formułuje się, jeżeli nie jest możliwe sformułowanie definicji pełnej lub niepełnej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

43. 10.2. TEZA DZIESIĄTA Abstrahując od faktu, iż przepis § 153 ust. 3 ZTP ogranicza możliwość statuowania definicji zakresowych przykładowych jedynie do przypadków braku możliwości sformułowania definicji zakresowej pełnej albo niepełnej, skorzystanie z niego może wiązać się w niektórych przypadkach z ryzykiem niezgodności tak skonstruowanej definicji z zasadą określoności przepisów prawa, wywodzonej z zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji RP). Ryzyko takie zaistnieje w szczególności wtedy, gdy zdefiniowanie określenia w sposób przykładowy uniemożliwi zrekonstruowanie treści zespołu norm prawnych odnoszących się do sytuacji prawnej jednostki lub innych podmiotów prywatnoprawnych. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

44. 10.3. PRZYKŁAD NR 1 DOTYCZĄCY TEZY DZIESIĄTEJ Przepis art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się: „Art. 9. Organ administracji publicznej jest zobowiązany do udostępnienia usługi pozwalającej na komunikowanie się. 2. Za usługę, o której mowa w ust. 1, należy rozumieć w szczególności wykorzystanie środków wspierających komunikowanie się.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

45. 10.3. PRZYKŁAD NR 2 DOTYCZĄCY TEZY DZIESIĄTEJ Przepis art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich: „Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o: (…) • pólkach ćwiczebnych – rozumie się przez to tereny przeznaczone w szczególności do nauczania narciarstwa lub snowboardingu;”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

46. 10.3. PRZYKŁAD NR 2 DOTYCZĄCY TEZY DZIESIĄTEJ (CIĄG DALSZY) „Art. 1. Ustawa określa: • podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa górskiego i ratownictwa na zorganizowanych terenach narciarskich, zakres ich obowiązków i uprawnień oraz zasady finansowania ich działalności; • obowiązki osób przebywających w górach oraz na zorganizowanych terenach narciarskich, a w szczególności uprawiających sport, rekreację lub turystykę; • podmioty odpowiedzialne za zapewnienie bezpieczeństwa osobom przebywającym w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich; • warunki bezpieczeństwa osób przebywających w górach oraz na zorganizowanych terenach narciarskich, a w szczególności uprawiających tam sport, rekreację lub turystykę; • nadzór i kontrolę nad ratownictwem górskim.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

47. 10.3. PRZYKŁAD NR 2 DOTYCZĄCY TEZY DZIESIĄTEJ (CIĄG DALSZY) „Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o: (…) • zorganizowanym terenie narciarskim – rozumie się przez to ogólnie udostępnione i odpowiednio naśnieżone lub z odpowiednio przygotowanym sztucznym podłożem, oznaczone i zabezpieczone tereny przeznaczone do uprawiania narciarstwa lub snowboardingu, znajdujące się przy urządzeniach transportu linowego lub taśmowego przeznaczonych do transportu osób, a także narciarskie trasy biegowe oraz parki narciarskie i pólka ćwiczebne.”. „Art. 25. 1. Usytuowanie pólek ćwiczebnych oraz parków narciarskich nie może kolidować z narciarskimi trasami zjazdowymi, biegowymi, nartostradami oraz innymi drogami, szlakami turystycznymi pieszymi i narciarskimi. 2. Parki narciarskie oraz pólka ćwiczebne są oznakowane i wydzielone od pozostałych terenów znajdujących się na zorganizowanych terenach narciarskich w sposób uniemożliwiający przypadkowy wjazd lub wejście osób.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

48. Dziękuję za uwagę Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego