Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych

1. Akty prawne dotyczącenauczania religii w szkołach publicznych Opr. ks. dr Wojciech Lechów Zielona Góra 2009

2. Standardy międzynarodowe Część I

3. Wszystkie współczesne państwa demokratyczne mocno akcentują w swoich ustawach konstytucyjnych zasadę wolności religijnej. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych

4. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych Biorąc pod uwagę zasady ustrojowe dotyczące stosunków państwo-Kościół, w konstytucjach współczesnych państw europejskich można wyróżnić następujące modele: 1) model państwa wyznaniowego2) model państwa świeckiego w wersji neutralności otwartej (umiarkowanie świeckie) 3) model państwa świeckiego w wersji neutralności zamkniętej na wartości religijne (radykalnie świeckie)

5. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych Ad.1. PAŃSTWA WYZNANIOWE Najstarszym modelem relacji między państwem a Kościołem jest państwo wyznaniowe. Wspólnym elementem tego typu państw jest ścisłe powiązanie między państwem i jednym spośród Kościołów; wyrazem tego jest uznanie w ustawie konstytucyjnej uprzywilejowanej pozycji jednej religii, bądź jednego z Kościołów. Konsekwencje takiego uznania wyrażają się w finansowaniu działalności Kościoła oficjalnego z budżetu państwa, oraz ograniczaniu wolności Kościoła oficjalnego i dyskryminacji innych kościołów. Współcześnie państwami wyznaniowymi w Europie są: Grecja, Cypr, Finlandia, Norwegia, Dania, Wielka Brytania, Malta, San Marino, niektóre kantony Szwajcarii.

6. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych Ad.2 Państwa świeckie Drugi model stosunków ustrojowych państwo-Kościół stanowią państwa świeckie. Zazwyczaj świeckość państwa jest utożsamiana z zasadą "oddzielenia Kościoła od państwa".

7. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych Państwa radykalnie świeckie Model państwa radykalnie świeckiego powstał we Francji pod wpływem ideologii skrajnie liberalnej podczas wielkiej rewolucji w latach 1789-1795. W obecnym kształcie został wprowadzony na początku XX w. na podstawie ustawy z 9 grudnia 1905 r. o oddzieleniu Kościoła od państwa, na mocy której Kościoły zostały pozbawione osobowości prawnej, narzucono im formę stowarzyszeń kultowych zarejestrowanych. Obowiązująca Konstytucja Republiki Francuskiej z 1958 r. ignoruje fakt istnienia Kościołów; poprzestaje na ogólnej formule: "Francja jest Republiką (...) świecką"(art.l).

8. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych Przykładem kontynuacji takiej wykładni tej formuły jest najnowsza ustawa z 2004 r., zabraniająca uczniom w szkołach publicznych noszenia: chusty muzułmańskiej przez dziewczęta, większej wielkości krzyży, bądź jarmułki przez wyznawców religii Mojżeszowej. Jednocześnie w trzech francuskich departamentach wschodnich (Alzacja i Lotaryngia) trzy kościoły mają status religii oficjalnej (katolicyzm, luteranizm i religia Mojżeszowa), w wersji ustalonej w "artykułach organicznych" dołączonych przez Napoleona Bonaparte do Konwencji zawartej ze Stolicą Apostolską w 1801 r.

9. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych Model państwa świeckiego w wersji radykalnej podobnej jak we Francji został przyjęty w Holandii. Po reformacji w Holandii pozycję kościoła oficjalnego miał Kościół reformowany (kalwiński). Jednak w 1983 r. z Konstytucji holenderskiej, usunięto wszelkie odniesienia do religii w wymiarze instytucjonalnym; pozostawiono tylko gwarancje wolności religii w wymiarze indywidualnym (art.6 §1). Nie stanowi to jednak przeszkody, aby instytucje kościelne w Holandii otrzymywały subwencje państwowe na prowadzenie działalności edukacyjnej i charytatywnej.

10. Ad 3. Państwa świeckie w wersji umiarkowanej Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych

11. Model państwa świeckiego w wersji umiarkowanej powstał w Niemczech. Wprowadzony został na mocy Konstytucji Weimarskiej (1919 r.), której artykuły wyznaniowe zostały potwierdzone w Konstytucji RFN (1949 r.). Konstytucja ta określa element negatywny państwa świeckiego, słowami, iż "Nie ma Kościoła oficjalnego" (art.137); oznacza to odrzucenie zwierzchnictwa państwa nad Kościołem. Świeckość państwa w sensie pozytywnym wyrażona jest przez uznanie autonomii kościoła w słowach: "Każdy związek wyznaniowy rządzi się i administruje swoimi sprawami autonomicznie z poszanowaniem granic ustalonych w ustawie powszechnie obowiązującej" (art.137). Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych

12. Większe kościoły - mające zakorzenienie w historii Niemiec uzyskały status korporacji prawa publicznego, z prawem do zbierania "podatku kościelnego" od swych wyznawców za pośrednictwem organów państwowych. Kościoły w Niemczech prowadzą działalności edukacyjną, charytatywną i humanitarną, także dzięki subwencjom państwowym. Jako formę regulacji stosunków między państwem i Kościołem przyjęto dwustronne układy. Taki układ ze Stolicą Apostolską ma charakter umowy międzynarodowej, czyli konkordatu. Zasady te zostały wpisane do konstytucji krajów związkowych; także tych, które zostały utworzone po przyłączeniu NRD do RFN. Wśród gwarancji wolności sumienia i religii w wymiarze indywidualnym w modelu niemieckim znajdujemy gwarancje nauczania religii w szkole jako przedmiotu obligatoryjnego. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych

13. Podobny do modelu niemieckiego system państwa świeckiego jest w Austrii. Nadal obowiązuje tam ustawa z 1867 r., na mocy której związki wyznaniowe są stowarzyszeniami prawa publicznego. Kościoły autonomicznie zarządzają swoimi sprawami, państwo gwarantuje im subwencje. Konstytucja Austrii nie uznaje Kościoła oficjalnego. Stosunki między państwem i Kościołem w Austrii regulowane są na zasadzie partnerstwa w formie umowy dwustronnej, która z Kościołem katolickim ma charakter umowy międzynarodowej. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych

14. W krajach w których nauczanie religii odbywa się w szkołach publicznych wyróżnić można dwie formy takiego nauczania: obligatoryjną i fakultatywną. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych

15. System obligatoryjny polega na tym, iż nauczanie religii traktuje się jako przedmiot obowiązkowy dla wszystkich uczniów. W systemach tych jednakże najczęściej istnieje możliwość zwolnienia z zajęć tych uczniów, których rodzice złożą oświadczenie, iż nie życzą sobie by ich dzieci uczestniczyły w lekcjach religii. Wówczas dla tych dzieci najczęściej organizuje się jakieś zajęcia zastępcze (etyka, wychowanie moralne itp.). System ten funkcjonuje w większości krajów zachodnioeuropejskich (Austria, Dania, Finlandia, Niemcy, Wielka Brytania, Norwegia, Finlandia, Holandia, Belgia, Irlandia). Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych

16. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych W systemach fakultatywnych nauczanie religii w szkołach publicznych odbywa się na życzenie rodziców, zaś uczniowie nie uczęszczający na katechizację najczęściej nie muszą uczestniczyć w żadnej formie zajęć zastępczych (Hiszpania, Portugalia, Szwecja, Włochy).Spośród krajów europejskich nauczanie religii w szkołach publicznych nie jest możliwe we Francji, Albanii i Białorusi.

17. Normy prawa międzynarodowego Część II

18. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych Podstawowe rozstrzygnięcia prawa międzynarodowego, odnoszące się do nauczania religii, zawarte są w: Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z dn. 10.12.1948 r. (art. 18), Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych z dn. 16.12.1966 r. (art. 18), Protokole dodatkowym do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dn. 20.03. 1952 r. (art. 2) oraz innych aktach o charakterze normatywnym i deklaratoryjnym.

19. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych Żaden z tych aktów nie precyzuje ściśle w jakiej formie ma być zorganizowane nauczanie religii w poszczególnych krajach - to zawsze jest zależne od aktualnych uwarunkowań społeczno-politycznych oraz od tradycji - jednakże przyjęte standardy nakładają na państwa - wyraźny obowiązek „poszanowania wolności rodziców lub w odpowiednich przypadkach opiekunów prawnych do zapewnienia swym dzieciom wychowania religijnego i moralnego z zgodnie z własnymi przekonaniami” (art. 18 ust. 4 Paktu).

20. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych Z postanowień tych wynika jednak, iż państwo jest zobowiązane do stworzenia warunków do nauczania religii w szkołach publicznych, jeśli taka forma w danym kraju jest akceptowana przez rodziców i opiekunów prawnych. W sytuacji, gdy w danym kraju, który jest sygnatariuszem powyższych umów międzynarodowych, zgodnie z wolą rodziców nauka religii prowadzona jest na terenie szkół, nie należy czynić różnic między nauczaniem religii i nauczaniem innych przedmiotów

21. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych Z takiej interpretacji wynikają pewne uprawnienia szczegółowe, a mianowicie; nauka religii winna znajdować się w tzw. „siatce godzin", status nauczycieli religii winien być zrównany z uprawnieniami nauczycieli innych przedmiotów itp.

22. Nauczanie religii w szkołach w Europie Część III

23. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • DaniaW Danii religią państwową jest luteranizm i nauczanie jej jest obowiązkowe oraz traktowane na równi z innymi przedmiotami. Uczniowie innych wyznań mogą być zwolnieni z uczęszczania na prośbę rodziców. Istnieje także możliwość organizowania zajęć w szkole przez inne konfesje protestanckie. • Wielka Brytania Religią państwową jest anglikanizm. W szkołach publicznych istnieje obowiązek codziennej porannej modlitwy oraz prowadzenie zajęć z religii o charakterze chrześcijańskim w uzgodnieniu z Kościołem anglikańskim.

24. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • GrecjaJest to kraj o tradycjach prawosławnych i prawosławie jest w nim religią państwową. Nauczanie jej odbywa się w szkole podstawowej i średniej, a ocena jest wystawiana na świadectwie. Uczniowie innych wyznań są zwolnieni z uczęszczania na zajęcia. Nauczyciele są opłacani przez państwo i mają status urzędnika. • WłochyWe Włoszech nauczanie religii w szkole jest gwarantowane przez konkordat. Wszystkie koszty pokrywa państwo, lekcja religii jest obowiązkowo organizowana, chociaż uczeń może z niej zrezygnować.

25. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • NiemcyW Niemczech nauczanie religii w szkołach jest zagwarantowane przez konstytucję i odbywa się we wszystkich szkołach tak jak każdy inny przedmiot szkolny. W większości landów ocena z religii jest brana pod uwagę przy promocji ucznia do kolejnej klasy. W rozumieniu prawa niemieckiego neutralność światopoglądowa polega na tym, że państwo nie ingeruje w treści nauczania, umożliwia nauczanie religii i opłaca nauczycieli oraz kontroluje, aby przedmiot nauczanie religii nie był dyskryminowany w stosunku do innych przez mniejszą ilość godzin lub przez umieszczanie go jako ostatniej godziny w planie zajęć. Obecność na zajęciach jest obowiązkowa, a dla uczniów, którzy zrezygnowali z religii organizowane są lekcje etyki.

26. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • CzechyW Czechach, a wcześniej w Czechosłowacji religia była obecna w szkole także przez cały okres komunizmu, co jest ewenementem zważywszy na fakt, że w Czechosłowacji komuniści zwalczali Kościół z największym w całym bloku sowieckim zaangażowaniem. Obecnie religia w szkole jest przedmiotem nadobowiązkowym, za który odpowiedzialny jest nauczyciel oddelegowany przez władzę kościelną. • PolskaW Polsce nauczanie religii w szkole jest gwarantowane prze konkordat. Przedmiot ten jest nieobowiązkowy, organizowany na życzenie rodziców bądź uczniów. Nauczyciele religii są opłacani przez państwo, kontrolę merytoryczną sprawuje strona kościelna, a pedagogiczną nadzór pedagogiczny. Ocena z religii znajduje się na świadectwie, ale nie ma wpływu na promocję ucznia do kolejnej klasy.

27. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • FrancjaWe Francji ze względu na ściśle rozumianą laickość państwa religia nie jest nauczana w szkole. Uczniowie uczestniczą w katechizacji na terenie parafii w środy, które w tym celu są wolne od zajęć szkolnych. Jedynie we wschodnich departamentach Alzacji i Lotaryngii istnieje obowiązkowe nauczanie religii w szkole, a jej nauczyciele są opłacani przez państwo.

28. Normy prawa polskiego dot. nauczania religii Część IV • prawo państwowe • porozumienia państwowo-kościelne • prawo kościelne

29. Podstawy prawne nauczania religii w Polsce stanowią następujące akty prawne: Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • Konstytucja RP z 02.04.1997 r.; • Konkordat z 28.07.1993 r.; • Ustawa z dn. 07.09.1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz.U. 96.67.329); • Ustawy wyznaniowe regulujące w sposób indywidualny status prawny poszczególnych wyznań; • Rozporządzenie MEN z dn. 14.04.1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicz­nych przedszkolach i szkołach (Dz.U. 92.36.155; zm.: Dz.U. 93.83.390, Dz.U. 99.67.753)

30. Prawo państwowe Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych

31. Konstytucja RP 1997 r. Konstytucja z 1997 roku przyjmuje przedmiotową klasyfikację praw i wolności jednostki. W ramach Rozdziału II Konstytucji wyróżniono więc kolejno: wolności i prawa osobiste, wolności i prawa polityczne, wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne. WOLNOŚĆ SUMIENIA I RELIGII obejmuje w szczególności wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru, swobodę uzewnętrzniania religii, swobodę posiadania miejsc kultu, prawo osób wierzących do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują (np. żołnierze, więźniowie) oraz prawo rodziców do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania zgodnie z własnymi przekonaniami.

32. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych Konstytucja w art. 53 ust. 4 stanowi, iż „religia Kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób”. Przepis ten sformułowany jest w sposób dość lakoniczny, zauważyć jednak należy, że polska konstytucja, jako jedna z niewielu podejmuje problem nauczania religii w szkołach publicznych.

33. USTAWA z dnia 7 września 1991 r. O SYSTEMIE OŚWIATY ogłoszono dnia 2 grudnia 2004 r. Obowiązuje od dnia 25 października 1991 r. Historia od dnia 21 czerwca 1996 r. Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa; kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, a także wskazaniami zawartymi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach Dziecka. Nauczanie i wychowanie - respektując chrześcijański system wartości - za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.

34. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych Ustawa o systemie oświaty precyzując zapis konstytucyjny stwierdza, iż „uznając prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci, szkoły publiczne podstawowe organizują naukę religii na życzenie rodziców, szkoły publiczne ponadpodstawowe - na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletniości o pobieraniu nauki religii decydują uczniowie” (art. 12 ust. 1).

35. W zakresie ustalenia kwestii szczegółowych, dotyczących warunków i sposobu realizacji przez poszczególne szkoły obowiązku organizowania lekcji religii w art. 12 ust. 2 udzielona została delegacja ustawowa na rzecz Ministra Edukacji Narodowej, który w trybie rozporządzenia w porozumieniu z władzami zwierzchnimi poszczególnych związków wyznaniowych ustala w/w kwestie. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych

36. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach Dnia 14 kwietnia 1992r. zostało wydane Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków i sposobu organizowania lekcji religii w szkołach publicznych (por. Dz. U. Nr. 36 z dnia 24 kwietnia 1992r.) Rozporządzenie to zostało zmodyfikowane przez Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 czerwca 1999r. "zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania lekcji religii w szkołach publicznych" (por. Dz. U. Nr 67, poz. 753).Minister Edukacji Narodowej: M. Handke

37. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • W publicznych przedszkolach organizuje się, w ramach planu zajęć przedszkolnych, naukę religii na życzenie rodziców (opiekunów prawnych). • Życzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wyrażane w najprostszej formie oświadczenia, które nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może natomiast zostać zmienione.

38. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • Przedszkole i szkoła mają obowiązek zorganizowania lekcji religii dla grupy nie mniejszej niż siedmiu uczniów danej klasy lub oddziału (wychowanków grupy przedszkolnej). • Nie są objęci nauką religii lub etyki uczniowie, którzy wedle oświadczenia rodziców lub ich samych (§ 1 ust. 1) pobierają naukę religii poza systemem oświaty lub świadomie rezygnują. W miarę potrzeby należy im zapewnić opiekę lub zajęcia wychowawcze.

39. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • Przedszkole lub szkoła zatrudnia nauczyciela religii, katechetę przedszkolnego lub szkolnego, zwanego dalej nauczycielem religii, wyłącznie na podstawie imiennego pisemnego skierowania do danego przedszkola lub szkoły, wydanego przez - w przypadku Kościoła Katolickiego - właściwego biskupa diecezjalnego. • Cofnięcie skierowania, o którym mowa w ust. 1, jest równoznaczne z utratą uprawnień do nauczania religii w danym przedszkolu lub szkole. • Nauczycieli religii zatrudnia się zgodnie z Kartą Nauczyciela.

40. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • Nauczyciel religii wchodzi w skład rady pedagogicznej szkoły, nie przyjmuje jednak obowiązków wychowawcy klasy. • Nauka religii w przedszkolach i szkołach publicznych wszystkich typów odbywa się w wymiarze dwóch zajęć przedszkolnych (właściwych dla danego poziomu nauczania) lub dwóch godzin lekcyjnych tygodniowo. Wymiar lekcji religii może być zmniejszony jedynie za zgodą biskupa diecezjalnego Kościoła Katolickiego albo władz zwierzchnich pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych.

41. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • Ocena z religii lub etyki umieszczana jest na świadectwie szkolnym bezpośrednio po ocenie ze sprawowania. W celu wyeliminowania ewentualnych przejawów nietolerancji nie należy zamieszczać danych, z których wynikałoby, na zajęcia z jakiej religii (bądź etyki) uczeń uczęszczał. • Ocena z religii (etyki) nie ma wpływu na promowanie ucznia do następnej klasy.

42. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • Uczniowie uczęszczający na naukę religii uzyskują trzy kolejne dni zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia rekolekcji wielkopostnych, jeśli religia lub wyznanie, do którego należą, nakłada na swoich członków tego rodzaju obowiązek. Pieczę nad uczniami w tym czasie zapewniają katecheci. Szczegółowe zasady dotyczące organizacji są przedmiotem odrębnych ustaleń między organizującymi rekolekcje a szkołą. • O terminie rekolekcji dyrektor szkoły powinien być powiadomiony, co najmniej miesiąc wcześniej.

43. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • W pomieszczeniach szkolnych może być umieszczony krzyż. W szkole można także odmawiać modlitwę przed i po zajęciach. Odmawianie modlitwy w szkole powinno być wyrazem wspólnego dążenia uczniów oraz taktu i delikatności ze strony nauczycieli i wychowawców. • Do wizytowania lekcji religii upoważnieni są odpowiednio wizytatorzy wyznaczeni przez biskupów diecezjalnych Kościoła Katolickiego i właściwe władze zwierzchnie pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych. Lista tych osób jest przekazana do wiadomości organom sprawującym nadzór pedagogiczny.

44. USTAWA z dnia 26 stycznia 1982 r.KARTA NAUCZYCIELA Karta nauczyciela:1. Postanowienia wstępne2. Obowiązki nauczycieli3. Wymagania kwalifikacyjne3a. Awans zawodowy nauczycieli4. Nawiązanie, zmiana i rozwiązanie stosunku pracy5. Warunki pracy i wynagrodzenie6. Nagrody i odznaczenia7. Uprawnienia socjalne i urlopy7a. Finansowanie dokształcania i doskonalenia zawodowego nauczycieli8. Ochrona zdrowia9. Dzień Edukacji Narodowej10. Odpowiedzialność dyscyplinarna11. Uprawnienia emerytalne11a. Przepisy szczególne12. Przepisy przejściowe i końcowe

45. Porozumienia kościelno-państwowe

46. Porozumienie pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej z dnia 6 września 2000 r.w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli religii. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych w imieniu Konferencji Episkopatu Polski/-/ Kazimierz NyczMinister Edukacji NarodowejProf. dr hab. inż. Edmund Wittbrodt

47. Kwalifikacje do nauczania religii w dotychczasowych szkołach średnich ogólnokształcących i średnich zawodowych oraz w szkołach ponadgimnazjalnych posiadają: • Księża, którzy ukończyli wyższe diecezjalne lub zakonne seminarium duchowne i legitymują się dyplomem lub zaświadczeniem ukończenia seminarium, • Osoby świeckie i zakonne, które ukończyły wyższe studia teologiczne i posiadają przygotowanie katechetyczno-pedagogiczne, • Alumni wyższych seminariów duchownych po ukończeniu piątego roku studiów, • Osoby świeckie i zakonne, które ukończyły wyższe studia magisterskie bez przygotowania teologicznego, ale przygotowanie to uzupełniły w formie teologiczno-katechetycznych studiów podyplomowych lub kolegium teologicznego prowadzonego zgodnie z zasadami ustalonymi przez Konferencję Episkopatu Polski, zwanego dalej "kolegium teologicznym".

48. Kwalifikacje do nauczania religii w dotychczasowych szkołach zasadniczych oraz w przedszkolach, sześcioletnich szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach zawodowych, posiadają: • Osoby wymienione w § 1, • Osoby świeckie i zakonne, które posiadają dyplom ukończenia kolegium teologicznego, • Alumni wyższych diecezjalnych lub zakonnych seminariów duchownych oraz studenci wyższych studiów teologicznych po ukończeniu czwartego roku - jeśli kontynuują studia.

49. Kwalifikacje do nauczania religii w przedszkolach i szkołach specjalnych, posiadają: • Księża, którzy ukończyli wyższe diecezjalne lub zakonne seminarium duchowne i zaliczyli w trakcie studiów zajęcia z zakresu pedagogiki specjalnej i katechezy specjalnej, • Osoby świeckie i zakonne, które ukończyły wyższe studia teologiczne lub kolegium teologiczne i zaliczyły w trakcie studiów zajęcia z zakresu pedagogiki specjalnej i katechezy specjalnej, • Osoby, spełniające wymagania kwalifikacyjne dla danego typu szkoły określone w §1 i 2 niniejszego porozumienia, które ponadto ukończyły studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej o specjalności nadającej kwalifikacje do pracy w określonym typie szkoły.

50. Akty prawne dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych • O posiadaniu przygotowania katechetyczno-pedagogicznego świadczy dokument ukończenia wyższego seminarium duchownego albo dyplom (zaświadczenie) innej szkoły wyższej, kolegium teologicznego albo świadectwo ukończenia kursu katechetyczno-pedagogicznego prowadzonego przez kolegium teologiczne, wyższe seminarium duchowne lub inną szkołę wyższą. • Skierowanie nauczyciela religii do danej szkoły, wydane przez właściwego biskupa diecezjalnego zaświadcza o posiadaniu kwalifikacji do nauczania religii.