Dobre maniery

1. Dobre maniery

2. Tytułowanie Tytuły służbowe, związane z piastowanym stanowiskiem:- Minister, Premier, Dyrektor itp. oraz ich zastępcy - Panie Ministrze, Panie Premierze, Panie Dyrektorze itp. Nigdy: Panie Wicedyrektorze, Panie Zastępco Dyrektora itp. Tytuły służbowe dwuczłonowe np. Główny specjalista ds...., Doradca Prezydenta - zwracamy się tytułami naukowymi np. Panie magistrze, panie inżynierze itp. Były Dyrektor, czy Ex-Minister - honorowo można się zwracać per Panie Dyrektorze, czy Panie Ministrze, zwłaszcza byli pracownicy. ("Byłemu" wypada poprosić o zaniechanie tytułowania)Wyjątek: Prezydent (głowa państwa - dożywotnio - Panie Prezydencie) attache wojskowy - Panie generale, panie pułkowniku (stopniem wojskowym) - attache kulturalny, handlowy (stopniem naukowym)

3. Tytuły naukowe: - Doktor, docent, profesor- Do docenta, czyli dr hab. - Panie Profesorze Tytuły kurtuazyjne: - Ekscelencja - głowa państwa, premier, minister, ambasador oraz biskup i arcybiskup, jeżeli są ubrani w purpurowe szaty (w przeciwnym razie - księże biskupie, księże arcybiskupie)- Eminencja - kardynał- Magnificencja - rektor wyższej uczelni, tylko w sytuacjach oficjalnych

4. Łączenie tytułów: - nie łączy się tytułów np. Panie Profesorze KanclerzuWyjątek: ksiądz + funkcja kościelna i ksiądz + tytuł naukowy np. księże proboszczu, księże profesorze. Nagłówki korespondencji: nie skracamy tytułów np. Pan Dyr., Panie Prof.- Wyjątki - Pan dr, Pan mgr Tytułomania: - Tytułów używamy tylko na początku sekwencji zdań, a nie w każdym zdaniu!- We Włoszech i Czechach do każdej osoby z wyższym wykształceniem należy zwracać się per Panie Doktorze.

5. Zasada pierwszeństwa • Starszy - młodszy - uniwersalna reguła daje zawsze pierwszeństwo osobie starszej, przy czym nigdy nie można sugerować, że ustępujemy komuś właśnie z powodu jego wieku, możemy bowiem trafić na osobę przewrażliwioną na tym punkcie. • Kobieta - mężczyzna - obyczaj wywodzący się z kodeksu rycerskiego daje zawsze pierwszeństwo kobiecie (Europa i kraje pozostające pod wpływem jej kultury)-USA - kryterium płci nie jest stosowane. • Przy dużej różnicy wieku starszy - kobieta - pierwszeństwo osoby starszej. • Relacja gospodarz - gość - ważniejszy jest zawsze gość. Wyjątki w zastosowaniu - jeśli gospodarz zaprasza gości do restauracji wchodzi pierwszy i wskazuje miejsce, w domu może pierwszy wyciągnąć rękę przy przywitaniu. • Gość z zagranicy przed gościem z Polski.

6. Hierarchia państwowa: 1. Prezydent państwa2. Marszałek Sejmu3. Marszałek Senatu 4. Premier5. Posłowie6. Senatorowie7. Wojewodowie8. Prezydenci miast 9. Burmistrz 10. Wójt 11. Sołtys

7. Honorowe miejsca: • prawa strona - chcąc uhonorować gościa sadzamy go po prawej stronie gospodarza. • w sali konferencyjnej - naprzeciwko głównego wejścia, jeśli wejście jest z boku, to honorowe miejsce jest naprzeciwko okien • w salonie - jeśli wokół stolika na kawę stoi kanapa i fotele to honorowym miejscem jest kanapa, natomiast gospodarz powinien usiąść tak, aby mieć gościa po prawej stronie. • w restauracji, kawiarni - najlepsze są miejsca pod ścianami, przodem co sali. • w wagonie - przy oknie, przodem do kierunku jazdy.

8. Pozdrawianie • w pracy - jako pierwszy wita się ten, który wchodzi do biura, nie ten który już w biurze jest (jednak na korytarzu działa jeszcze reguła pierwszeństwa) • nigdy nie popełnimy błędu, jeśli przywitamy kogoś jako pierwsi! • nie powtarzamy powitania kilkakrotnie w ciągu jednego dnia, jeśli spotykamy tę samą osobę - wystarczy wtedy uśmiech lub skinienie głowy • Panowie zdejmują kapelusz przy powitaniu, kiedy mijana osoba jest 2-3 kroki przed nimi, wkładają gdy się miną. Nie zdejmuje się beretu ani czapki.

9. Podawanie ręki: - uściśnięcie ręki kobiecie jest akceptowane we wszystkich krajach, poza ortodoksyjnymi Żydami, ortodoksyjnymi muzułmanami i Hindusami- różne sposoby podawania ręki • Kto komu pierwszy podaje rękę: - przeciwnie do zasady pierwszeństwa i pozdrawiania - osoby starsze, o wyższym statusie społecznym i kobiety pierwsze wyciągają rękę. W miejscu pracy przełożony pierwszy wyciąga rękę do podwładnych, również do kobiet.- mężczyźni przed podaniem ręki na ulicy muszą zdjąć rękawiczki, kobiety nie mają takiego obowiązku.

10. Całowanie kobiet w rękę: - Polska jest jedynym krajem w którym kobiety są całowane w rękę (zwyczaj spotykany jeszcze w Wiedniu) • nie całujemy w rękę kobiet za granicą lub w profesjonalnych kontaktach z cudzoziemcami. • kobiety powinny podawać rękę do uścisku, jeśli jednak zauważą, że mężczyzna ma zamiar je pocałować, należy lekko podnieść dłoń, aby partner nie musiał się za bardzo schylać. Mężczyźni nie powinni "dźwigać" dłoni kobiety do w własnych ust. • nie powinno się całować kobiety w rękę na ulicy, w parku itp., można to robić tylko w pomieszczeniach zamkniętych.

11. Powstawanie: - osoby niższe rangą powinny wstawać, gdy do pokoju wchodzi przełożony - przy powitaniu należy zawsze wstawać, wyjątkiem może być tylko osoba starsza lub kobieta, gdy wita się z mężczyzną.

12. Przedstawianie: • w pracy - nowego pracownika powinien przedstawić szef, • gospodarz musi przedstawić swoich gości • osobie starszej przedstawia się osobę młodszą, kobiecie mężczyznę (przy sprzecznych regułach wiek ma pierwszeństwo) • przedstawiając kogoś zawsze należy podać nie tylko nazwisko, ale i imię (aby uniknąć sytuacji, gdy ktoś ma pospolite nazwisko np. Pan Głąb, Pani Krzywa) • imię wymieniamy zawsze przed nazwiskiem (wyjątek Węgry i kraje Dalekiego Wschodu) • przedstawiając członków rodziny zawsze wspominamy o łączącym nas pokrewieństwie (aby uniknąć przykrych sytuacji np. Co to za stary nudziarz, którego mi przedstawiłaś? Mój mąż!!!)

13. formułę "Bardzo mi przyjemnie" itp. wypowiada zawsze osoba znaczniejsza • osobę wchodzącą przedstawiamy tym, którzy przyszli wcześniej • przedstawiając sobie dwie osoby wypada dodać o nich parę słów, aby znalazły temat do rozpoczęcia rozmowy (np. Przedstawiam Panu Panią Katarzynę Nowak, która podobnie jak Pan jest wielbicielką prozy Umberto Eco) • jak mówi przysłowie "Własne nazwisko jest dla każdego najpiękniejszym dźwiękiem" - przy przedstawianiu nie zapominajmy nazwiska przedstawianej osoby!!! • przedstawiając kogoś w pewnym sensie ręczymy za niego, dlatego uważajmy, aby nie przedstawić osobie na stanowisku, kogoś za kogo nie możemy ręczyć.

14. Przedstawiamy się sami: • jeśli jesteśmy zmuszeni przedstawić się sami koniecznie musimy dodać kilka słów o sobie, najlepiej a propos spotkania • przedstawiając się sami, nigdy nie podajemy własnych tytułów (klęska - inżynier Mamoń) - nie jest przyjęte, aby kobiety same przedstawiały się mężczyznom, chyba że są dużo starsze.

15. Przechodzenie na ty: • możemy poprosić osoby starsze, aby zwracały się do nas per Ty, nigdy jednak nie możemy oczekiwać wzajemności • zawsze przejście na Ty proponuje osoba o wyższym statusie wg zasady pierwszeństwa • nawet jeśli jesteśmy prywatnie na Ty z osobą na wysokim stanowisku, zwracamy się do niej tytułem (niedopuszczalne jest, aby kierowca zwracał się do głowy państwa per Lechu) • bruderszaft umarł śmiercią naturalną i jest sprzeczny z etykietą - gdy mówimy o osobie nieobecnej nie należy nazywać jej tylko po nazwisku, należy dodawać imię lub tytuł. Mówienie o kimś per Kowalski jest obraźliwe i wywołuje bardzo negatywne emocje

16. Błędy w konwersacji (przemówienia, rozmowy): - paternalistyczny, pouczający ton głosu,- niewłaściwa siła głosu,- niewłaściwa prędkość mówienia,- autorytarny, władczy ton głosu, zwroty "fachowe" i obcojęzyczne.

17. Jak zyskać opinię interesującego rozmówcy: • stosować zwroty typu: "Czy mógłbyś mi o tym opowiedzieć", "To ciekawe, powiedz mi o tym coś więcej", • podążanie za myślą rozmówcy, parafrazowanie jego wypowiedzi: "A więc sądzi Pan, że...", "Z tego rozumiem, że Pana zdaniem...", • okazywanie żalu, że nie ma więcej czasu na dłuższą rozmowę, - postawa "odzwierciedlenia", czyli pokazywanie pozycją ciała, że jesteśmy zainteresowani (nachylanie się do rozmówcy, patrzenie na jego usta, przytakiwanie głową itp.).

18. Nawiązywanie rozmowy: • najlepiej i najbezpieczniej nawiązać rozmowę poprzez zadanie jakiegoś, nawet banalnego pytania np. Co Pan o tym sądzi?, Czym się Pani zajmuje? • okazywanie zainteresowania. Tematy niedozwolone: - religia, orientacja seksualna, problemy rodzinne, rasa, polityka, moralność, finanse, • "poradnictwo" - nie wypada wykorzystywać prywatnego spotkania z lekarzem w celu uzyskania porady medycznej (podobnie z prawnikami, księgowymi itp.), - pytanie "Jak się masz?" jest kurtuazyjne - nie wypada opowiadać o swoich problemach, narzekać, użalać się nad sobą.

19. Czego unikać podczas rozmowy:- żartów o określonych zawodach, grupach społecznych, narodach (np. o Żydach, czarnoskórych, policjantach, księżach),- bezwzględnej szczerości (wg etykiety lepsze są "białe kłamstwa"),- wulgaryzmów,- użalania się nad sobą,- oskarżania,- plotkowania.

20. Pochwały i komplementy: - pochwały w pracy powinny dotyczyć spraw zawodowych, a nie np. wyglądu,- chwaląc, wymieniamy dokładnie to, co mamy na myśli - zamiast "Dobra robota", lepiej powiedzieć "Przygotowała Pani bardzo profesjonalny raport - jest czytelny, jasny i bardzo rzetelny",- jeśli chwalimy grupę, lepiej wymienić wszystkich po nazwisku (taka pochwała sprawia chwalonemu dużo większą satysfakcję),- krytykujemy na osobności, chwalimy publicznie!- warto do pochwały słownej dodać kilka słów na piśmie, to podkreśla wagę pochwały,- czym szybciej kogoś pochwalimy, tym lepszy będzie efekt pochwały,- jeśli ktoś mówi nam komplement, należy podziękować, a nie zaprzeczać!

21. Krytyka:- nie należy krytykować całościowo (zawsze znajdzie się coś dobrego),- jeśli ktoś krytykuje nas całościowo, nie merytorycznie, poprośmy o wyjaśnienie: "W którym miejscu, Pana zdaniem popełniłem błąd?", "Co dokładnie masz na myśli?".Języki obce:- używanie "makaronizmów", czyli obcojęzycznych wtrętów jest w bardzo złym guście!- w towarzystwie tłumacza nie zwracamy się do niego, lecz do rozmówcy, tłumaczowi podziękujemy po spotkaniu, a naszym "właściwym" partnerem jest nasz rozmówca,- jeśli jesteśmy gościem a gospodarz proponuje nam usługi swojego tłumacza, nie wypada nam odmówić, nawet jeśli mamy własnego,- podczas oficjalnych spotkań tłumacz siedzi po lewej stronie, nieco z tyłu przewodniczącego delegacji, w samochodzie - obok kierowcy.

22. Automatyczna sekretarka:- jeśli decydujesz się na automatyczną sekretarkę wiedz, ze musisz oddzwonić do wszystkich, którzy o to poproszą,- nie podnoś słuchawki, gdy ktoś zaczął się nagrywać, pomyśli, ze selekcjonujesz rozmówców.Komórka: MA PRZYCISK OFF!!! • N-etykieta, czyli etykieta w Internecie:- nie piszemy wszystkiego dużymi literami, oznacza to "wykrzyczenie",- koniecznie wypełniaj pole "temat",- nie wysyłaj dużych plików bez uprzedzenia adresata,- stosuj te same zasady, co w korespondencji tradycyjnej!

23. Korespondencja służbowa:- drukujemy jednostronnie na formacie A4,- w jednym piśmie stosujemy jedną czcionkę, najlepiej Times New Roman, Arial, Courier,- robimy wyrównanie (adjustację), jeśli tekstu jest mało - 1,5 odstępu,- list składamy na 4 części - najpierw pionowo, później poziomo, do koperty podłużnej - na trzy części,- karty świąteczne, zwykle na Nowy Rok, bo jest to święto międzynarodowe, świeckie - bez motywów religijnych. • Kondolencje:- zawsze piszemy odręcznie!!!- nie musimy składać kondolencji na pogrzebie, lepiej po pogrzebie wysłać list,- nie epatujemy żalem, lecz pokazujemy że rozumiemy żal rodziny zmarłego np. "Wiem, jak osoba Matki była Pani bliska",- zawsze składamy ofertę pomocy!

24. Wizytówki służbowe:- dwujęzyczne są nieeleganckie,- wykluczone: złocenia, krzykliwe kolory, skomplikowana czcionka,- eleganckie wizytówki są na białym lub kremowym kartonie, z prostym liternictwem, kolorowe może być tylko logo firmy (wyjątek: wizytówki aktorów, plastyków itp.)- jeśli dajemy zarówno adres prywatny, jak i służbowy, to prywatny jest w lewym dolnym roku, służbowy w prawym,- wizytówka to nie reklama - nie dajemy na niej informacji o firmie, produktach itp.- w dyplomacji: biały karton, tłoczona czcionka. • Wizytówki prywatne:- drukujemy kursywą,- zostawiamy miejsce na adnotacje (np. zaproszenia na niezobowiązujące spotkania, kondolencje, potwierdzenie przybycia).

25. Wręczanie biletów wizytowych:- w recepcji biura, do którego przyszliśmy, aby sekretarka mogła nas prawidłowo zaanonsować,- z inicjatywą wymiany wizytówek wychodzi osoba w wyższym statusie,- w Europie i USA wizytówkę podaje się na koniec rozmowy, w Japonii na początku, zaraz po przywitaniu,- wizytówkę zawsze podajemy prawą ręką, w Chinach, Japonii, Singapurze i Hong Kongu - obiema rękami,- goście podają wizytówkę jako pierwsi,- na wizytówkach można robić odręczne notatki np. podziękowania, pozdrowienia itp.Skróty dopisywane na wizytówkach:p.r. - pour remercier - podziękowania,p.c. - pour condoler - kondolencje,p.f. - pour feliciter - gratulacje, dużo szczęścia,p.f.n.a. - pour feliciter nouvel an - dużo szczęścia w Nowym Roku,p.f.F.N. - pour feliciter Fete Nationale - dużo szczęścia z okazji Święta Narodowego.

26. Zaproszenia:- pisemne zaproszenia są zawsze bardziej eleganckie, niż telefoniczne,- najlepiej: biały lub kremowy papier kredowy, kursywa,- informacje: kto zaprasza, kogo i z kim, na co (charakter imprezy np. koncert, cocktail), z jakiej okazji, gdzie i kiedy, jaki strój obowiązuje, jeśli jest to strój specjalny (np. sportowy, frak itp.)- adnotacje: black tie - smoking, white tie - frak.- adnotacje: R.S.V.P. - respondez s il vous plait - proszę o potwierdzenie, Regrets only - w razie niemożności przybycia, proszę o zawiadomienia.- zawsze odpowiadamy na zaproszenie, nawet jeśli z niego nie skorzystamy,- zawsze okazujemy zaproszenie na oficjalnych przyjęciach